واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: معرفی باغ چهلستون
كاخ چهلستون از نخستین بناهایی است كه در آن تزئین وسیع، آینهكاری، نقاشیهای بزرگ دیواری و ستونهای چوبی، با سرستونهای مقرنس به كار رفته است. تمام دیوارها با آینههای قدی و شیشهها و نقاشیهای رنگی و زیبا تزئین شده بوده و همه درها و پنجرهها از نوع منبت و خاتم بوده است. مهارت و استادی ایرانیان در طرح این كاخ به خوبی مشاهده میشود كه درآن فضای خارج از عمارت با فضای داخل آن، چنان مربوط و هماهنگ است كه نمی توان تشخیص داد كجا یكی پایان مییابد و دیگری آغاز میگردد. ایوان اصلی و چشمگیر كوشك با ستونهای متعدد كه از ویژگیهای بنا محسوب میگردند، موجب تسمیه بنا به كاخ چهلستون گردید. در ایران تعدد و كثرت را بیشتر با عدد چهل بیان میكنند و به طور تصادفی چون تعداد ستونهای تالار، بیست عدد و انعكاس عمارت و ستونها هم در استخر مقابل آن به خوبی مشهود است، این كاخ با انعكاس آن در آب مفهوم «چهل ستون» پیدا می كند. هریك از ستون های بیست گانه تالار ازیك تنه درخت چنار تشكیل شده و بر روی آنها لایه نازكی از تخته رنگ شده وجود دارد كه سابقاً با آینه و شیشههای رنگی پوشیده شده بود. استخرِ مقابل عمارت به طول 110 متر و عرض 16 متر هماكنون نیز طراوت و زیبایی خاصی به این كاخ می دهد. درگذشته جهش آب درحوض وسط تالار از دهان شیرهایی كه درچهار گوشه حوض قرار داشتند و فوارههای سنگی كه نقطه به نقطه در جوی كوچك اطراف عمارت قرار داشتند، صفای مخصوصی به این عمارت میداده است. تناسبات استخر مقابل كاخ برای دیدن تصویر كاخ در آب و تیرگی كف استخر به منظور هرچه عمیق تر نشان دادن آن طراحی گشتهاند. چهارقطعه پایه ستونهایی كه به صورت مجسمههای شیر و انسان در چهار گوشه استخر قرار دارند و دو تخته سنگ حجاری شده به شكل چهار شیر كه در دو باغچه طرفین خیابان ورودی این عمارت قرار دارد و از تزئینات درون باغ محسوب می گردند، در اصل متعلق به این كاخ نیست و تنها آثار برجای مانده از قصرهای زمان صفویه به نام "سرپوشیده" و " آینهخانه" هستند كه امروز دیگر وجود ندارند. از ایوان چهلستون سه در به تالار پذیرایی كه تمام عرض كوشك را اشغال كرده، راه دارد. دیوارهای بالا را سه تابلو رنگ روغنی بزرگ زینت داده و به تماشاگران كمك می كند تا زندگی پر غوغا و با نشاط قرن هفدهم را در نظر مجسم سازند. یكی از این تابلوها شاه عباس را هنگام پذیرایی از خان ازبك نشان میدهد. شاه و خان هردو در یك شاه نشین نشستهاند. نقاشی های پایین دیوار این تالار پذیرایی، همانند عالیقاپو مناظری از تفریحات ییلاقی و روستایی را نشان می دهد. همانند بنای چهلستون، باغ آن نیز دستخوش تغییراتی بوده است كه ازمهمترین آنها می توان به احداث خیابان سپه بر سمت شمالی باغ ، و تغییر ورودی باغ از ضلع شرقی به ضلع شمالی و ایجاد جلوخان نیمدایره شكل امروزی از دوره پهلوی اشاره نمود. درجبهه جنوبی باغ نیز دخالت هایی در عرصه باغ به چشم میخورد كه شكل كلی باغ را تحت تأثیر خود قرار داده است. درهمین زمینه میتوان به دیوارهای از بین رفته اطراف باغ نیز اشاره كرد كه نقش آن درتغییر فضای داخل باغ به میزان زیادی احساس می گردد. اگراز سر در ورودی اصلی به سمت داخل باغ حركت كنیم، منظره كاخ و تصویر درون آب سوی حركت را مورد تاكید قرار می دهد. محور اصلی نیز جهت حركت را به كمك ردیف درختان دو سوی استخر كشیده میانی، به خوبی مشخص می نماید، بدین ترتیب كه فضایی ممتد و جهت دار به سمت كوشك اصلی ایجاد می كند و همچنین استخر آب بر مطلوبیت فضایی این محور میافزاید. از سوی دیگر ایوان چهلستون رابطه بصری بین بیرون و اندرون كوشك را برقرار میسازد و حد فاصل آنهاست. باغ چهلستون تقریباً مسطح و دارای شیب بسیار كمی است كه به هدایت آب در جوی ها و كرت كمك می نماید. این باغ با مساحتی بیش از 67000 متر مربع به شكل مربع مستطیل با طول و عرض تقریباً برابر است كه متأسفانه در اثر تصرفاتی كه صورت پذیرفته، شكل اصلی آن تغییر یافته و بخش هایی از آن در سمت جنوبی جدا گشتهاند. باغ به كمك یك محور اصلی طولی درجهت شرقی - غربی كه استخر آب كشیده را در میان دارد و یك محور عرضی بدون جوی آب به چهار قسمت اصلی تقسیم گشته است. این محور عرضی با گذر از ایوان ستوندار در سوی دیگر نیز تداوم یافته است. ایوان به عنوان فضایی میانی، پیوند میان فضای باز و فضای بسته را مورد تأكید قرار میدهد. محور طولی دیگر كه از سمت شمالی كوشك میگذرد دارای جویی در میان است كه آب جوی شاهی بدان وارد می شده است. آبراههای از بلوك های سنگ قواره در پیرامون كوشك میانی قرار دارد و داخل حوض های كوچكی می گردد. جزئیات این آبراههها، یادآور نمونههای موجود در پاسارگاد است و سنتی مداوم از زمان هخامنشیان را به نمایش میگذارد. كوشك اصلی – كاخ چهلستون – یك سوم بالایی باغ جای گرفته است. سایر كرت بندی ها و تقسیمبندی های باغ از تناسبات قائمه پیروی كرده و باغ متقارن است. باغ چهلستون به عنوان فضای درباری و محلی برای پذیرایی رسمی از میهمانان خارجی شكل گرفته است. از آنجایی كه نقاشی های با ارزش بر دیوار تالار اصلی از زمان صفویه بر جای ماندهاند، امروزه تالار اصلی خود به عنوان موزه مورد بهره برداری قرار گرفته است. شاخه سوم از جوی شاهی پس از گذر از باغ بلبل یا باغ هشتبهشت وارد باغ چهلستون می شده و مورد استفاده آبیاری گیاهان باغ قرار می گرفته است. امروزه از یك چاه عمیق بدین منظور استفاده می شود. جدا از جنبه عملكردی حضور آب در باغ، آب از نظر زیبایی نیز مورد توجه قرار میگیرد. آب به شكل ساكن در استخر میانی محور اصلی و نیز با حركت در پیرامون كوشك اصلی بر این جنبه از نظام آبیاری تاكید می كرده است. مادام دیولافوآ، در مورد آرایش گیاهان در باغ چهلستون در سفرنامه خود آورده است كه درختان چنار بلند با شاخههایی تا رأس تراشیده در امتداد محور اصلی و دو طرف استخر، در جشنها مزین به نور بودند. در پای آنها گل ها بدون توجه به رنگ و جنس، در كرت ها یونجه و یا مرغ و درون كرت ها، درختان میوه بدون تزئینات گل در پای آنها قرار داشتند. نظم گیاهی وگونههای گیاهی امروز باغ چهلستون از آنچه در گذشته بوده، متفاوت است. بسیاری از درختان چنار بزرگ و كهنسال از بین رفته اند و گونههایی همچون توت، افرا، برگ بو، گردو و انجیر در باغ یافت می شوند. سایر گونههای گیاهی موجود آبشار طلایی، همیشه بهار رزهفت رنگ، بنفشه، مینا چمنی، شب بو و شمعدانی هستند. درختان اصلی باغ چهلستون چنار، كاج و نارون هستند كه در پیرامون كرت ها قرار گرفتهاند. محدوده باغ چهلستون با دیواری محصور بوده كه در ضلع شرقی كه ورودی اصلی در آن جای داشته، دارای نمایی متفاوت از سایر نقاط دیوار بوده. این حصار، باغ را از محیط اطراف جدا میكرده است. با توجه به طولانی بودن محور اصلی، دید اصلی به سوی كوشك بسیار ساده و یكباره بوده درختان دو سوی این محور برمعماری فضای باغ تأكید می كنند كه این تاكید با وجود محور آب دو چندان نیز می گردد. در فضای باغ به دلیل وجود كرت بندی های طولی و عرضی و متعدد، فضاهایی گوناگون قابل كشف است كه منظر باغ را بسیار متنوع كرده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 908]