واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: ابويي مهريزي: تاريخ هرات يك اثر تأليفي است خبرگزاري فارس: محمدرضا ابويي مهريزي گفت: اگرچه به دليل پارهاي افتادگيها در نسخه نويافته تاريخ هرات و بعضي ويژگيهاي سبكي و ساختاري اين اثر نميتوان با قطعيت پيرامون تأليفي يا ترجمهاي بودن آن داوري كرد اما وجود برخي قراين متقن گواه تأليفي بودن اثر است. به گزارش خبرنگار فارس، هفتادمين نشست از سلسله نشستهاي مركز پژوهشي ميراث مكتوب با عنوان چهرهگشايي از نسخه برگردان دستنوشتي نويافته از تاريخ هرات عصر ديروز با حضور ايرج افشار، محمدناصر رهياب، محمد سرور مولايي و محمدرضا ابويي مهريزي برگزار شد. ابويي مهريزي، يكي از دو مصحح كتاب تاريخ هرات گفت: با توجه به اينكه نسخه نويافته تاريخ هرات از ابتدا و انتها افتادگي دارد و فاقد تعقيبه و انجام است تاريخ دقيق كتابت آن مشخص نيست اما بر حسب ظواهر كاغذ نسخه و رسم الخط آن به نظر ميرسد كه بايد كتابت آن در حدود قرون هفتم و هشتم هجري به پايان رسيده باشد. وي ادامه داد: استاد ايرج افشار تلاش كردند تاريخ كتابت اثر را حداكثر مقطع در نظر بگيرند و آن را مربوط به اواخر سده هشتم هجري ذكر كردهاند، اما به طور قطع نميتوان در اين باره اظهارنظر كرد و آنچه گفته ميشود به تقريب است. وي با اشاره به برخي ويژگيهاي رسمالخط نسخه تاريخ هرات يادآور شد: از جمله ويژگيهاي نوشتاري متون كهن استفاده از «دال»هاي با نقطه است اما كتابت تاريخ هرات فاقد چنين مشخصهاي است و به جز موارد بسيار معدود دالها بدون نقطه هستند. وي ادامه داد: اين مسئله در انتساب اثر به قرون هفتم و هشتم هجري ترديدهايي ايجاد مي كند اما «شمس قيس رازي» در «المعجم في معايير اشعار العجم» در اين باب نكته جالبي را مطرح كرده و گفته است برخلاف آنچه در غالب ولايات عجم مرسوم است در خراسان و به طور مشخص غزنه و هرات دال ها نقطه دار نيستند. بنابراين وجود چنين دال هايي در نسخه تاريخ هرات عجيب نيست. ابويي در ادامه به مقدمه علامه قزويني بر نسخه كتابخانه ملي پاريس «تاريخ جهانگشاي جويني» اشاره كرد و يادآور شد: بدون ترديد كتابت آن نسخه متعلق به سال 685 هجري يعني اواخر قرن هفتم است كه كاتب آن شخصي با شهرت «خوافي» است. وي افزود: خواف در بسياري از مقاطع تاريخي جزء توابع هرات محسوب مي شده و اين مسئله كه تمام دال هاي نسخه تاريخ جهانگشاي جويني خوافي بدون نقطه است مي تواند وجود دال هاي بي نقطه تاريخ هرات را توجيه كند. وي با تشكيك در تأليفي يا ترجمه اي بودن نسخه تاريخ هرات توضيح داد: اينكه كتاب منسوب به «شيخ عبدالرحمن فامي» تأليف به فارسي بوده يا ترجمه فارسي از يك متن عربي است نيز از جمله آن مسايلي است كه به درستي روشن نيست و تنها بر حسب برخي شواهد مي توان استدلال كرد كه شائبه ترجمه اي بودن آن ضعيف تر است. وي با اشاره به مقدمه ملك الشعراي بهار بر كتاب «تاريخ سيستان» تصريح كرد: استاد بهار كه از جمله پيشتازان مسايل سبك شناسي و متن شناسي هستند اين پرسش را مطرح كرده اند كه تاريخ سيستان تأليف است يا ترجمه و در ذيل اين پرسش به اين مسئله اشاره كرده اند كه چون نثر قدما غالبا متأثر از زبان عربي بوده رسيدن به پاسخ روشني در اين زمينه دشوار است. وي ادامه داد: نكته ديگري كه بر ابهامات موجود در اين زمينه مي افزايد وجود اشعار عربي فراوان در متن كتاب است اما اين مسئله هم با ملاحظه برخي متون تأليفي نزديك به زمان كتابت تاريخ هرات تا حدودي قابل توجيه است. وي از كتاب «تاريخنامه هرات» سيفي هروي به عنوان يك كتاب صددرصد تأليفي نام برد و گفت: اين كتاب تأليفي هم اشعار عربي فراواني دارد بنابراين بعيد نيست كه بامي هروي هم براي قوي تر كردن استدلالات و افزودن بر جنبه هاي ادبي و ذوقي اثرش از اشعار عربي سود جسته باشد. ابويي با بيان اينكه بسياري از تذكره ها و كتب انساب و رجال عربي در ذكر محدثان و مفسران شهر هرات به كتاب شيخ عبدالرحمن فامي استناد كرده اند، ادامه داد: بسيار غريب است كه مولفان شام، مغرب، اندلس و ديگر ممالك اسلامي به يك كتاب فارسي استناد كرده باشند. وي افزود: بنابراين ترديدي نمي ماند كه تاريخ هرات نام متني عربي بوده است اما مي شود نتيجه گرفت كه مترجم فارسي تاريخ هرات همان مولف عربي كتاب است و اين مسئله نمونه هاي تاريخي مشابه فراواني دارد. وي با اشاره به كتاب «التفهيم» ابوريحان بيروني خاطرنشان كرد: ابوريحان اين كتاب را به زبان عربي نوشته بود و خود او آن را به فارسي برگرداند. با اين تفاصيل انتساب اثر به شيخ عبدالرحمن فامي هروي تقريبا بدون اشكال است هرچند هنوز جاي بررسي هاي بيشتر در اين زمينه وجود دارد. وي در تبيين دلايل ديگري كه انتساب تاريخ هرات را به شيخ عبدالرحمن فامي هروي اثبات مي كند، يادآور شد: در كتاب هاي تاريخي و ادبي زيادي از جمله «تذكره هفت اقليم» امين احمد رازي مطالبي از تاريخ هرات شيخ عبدالرحمن فامي نقل شده است كه با مقايسه آن مطالب و مندرجات نسخه نويافته تاريخ هرات عين همان عبارات را مشاهده مي كنيم بنابراين تقريبا شكي باقي نمي ماند كه اين كتاب همان تاريخ هرات شيخ عبدالرحمن فامي است. انتهاي پيام/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 177]