نقدي بر عملكرد سه ساله معاونت سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي (بخش نخست ) هزار راه نرفته

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نقدي بر عملكرد سه ساله معاونت سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي (بخش نخست ) هزار راه نرفته
رامين شريف زاده
نخست ) گزارش عملكرد ساليانه اي كه از سوي يك نهاد سازمان ارگان و يا يك مجموعه به مسئولان ارائه مي شود اگر چه در ارزيابي عملكرد آن دستگاه نقش به سزايي را ايفا مي كند لكن براي دستيابي به ارزيابي دقيق تري از وضعيت موجود جهت بهبود شرايط فعلي و رفع كاستي هاي احتمالي عقلاني تر آن است تا از نقطه نظرات كارشناساني كه بيرون از مجموعه به نقد منصفانه آن دستگاه مي پردازند نيز كمال استفاده شود. هم از اين رو است كه رهبر معظم انقلاب در مناسبت هاي مختلف مسئولان دولت را به شنيدن نظرات منتقدان فرا خوانده و تاكيد فرموده اند كه اين نظرات به دقت شنيده شده و حدالامكان مورد استفاده قرار گيرند.
دوم ) معاون محترم سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي چندي پيش در مصاحبه با خبرگزاري فارس مديريت فعلي سينماي ايران را مبتني بر اصول گرايي و آزادانديشي دانسته و عنوان داشت كه در مديريت سينمايي كشور كوشش بر اين بوده كه در فضاي سينما ضمن توجه به اصول و جهت گيري هاي ارزش گرايانه و هويت گرا و طرح گفتمان سينماي ملي فضاي خلاقيت و رشد آزاد انديشي و ابراز نظر در حداكثر مقدور حفظ شود. مهندس جعفري جلوه در ادامه سخنانش وجود منتقداني با دو گرايش مختلف نسبت به عملكرد معاونت سينمايي را شاهد ادعاي خود معرفي كرده است .
اين نخستين بار نيست كه جعفري جلوه در دفاع از عملكرد دستگاه تحت امرش چنين سخناني را مطرح مي كند. در واقع ايشان طي سه سال مديريت بر معاونت سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي همواره تلاش كرده تا مسير حركت اين معاونت را حركتي رو به رشد و در راستاي تحقق « سينماي ملي » كه نقطه مطلوب آمال نظام و مردم هنر دوست كشور مي باشد معرفي نمايد. اين موضوع ما را بر آن داشته تا ضمن مروري بر عملكرد معاونت سينمايي طي سه سال اخير از ميزان موفقيت آن معاونت در تحقق اهدافش ارزيابي دقيق تري داشته باشيم .
اما از آنجا كه معاونت سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي جهت تحقق اهداف خود از اهرمهاي مختلفي چون « دفتر توسعه همكاري هاي سمعي و بصري و نمايش خانگي » « مركز گسترش سينماي مستند و تجربي » « انجمن سينماي جوان » « بنياد فارابي » و « اداره كل نظارت و ارزشيابي » استفاده مي كند لذا به نظر مي رسد كه بررسي عملكرد هر يك از اين ادارات به صورت مجزا مي تواند ما را در ارزيابي خود ياري بيشتري دهد.
ج ) در زمانه اي كه از آن با عنوان عصر انفجار اطلاعات ياد مي شود و تصوير نقش ماندگار موثر و كارآمدي را در ارائه مفاهيم و اطلاعات به مردم ايفا مي كند به نحوي كه تاثيرات آن بر ذهن انسان قابل مقايسه با هيچ گفتار و كلامي نيست سينما به عنوان عمده ترين مصداق تصوير در عصر حاضر جايگاه ويژه استراتژيك و غيرقابل انكاري دارد سينما يك وسيله القاگر و ارتباطي است كه با بهره گيري از جادوي تصاوير متحرك به يك پديده تاثيرگذار در زندگي بشر تبديل شده است . ميزان اين تاثيرگذاري نيز رابطه مستقيمي با انديشه نهفته در لايه هاي زيرين اثر دارد; هر چه اين تفكر ژرفتر باشد ميزان تاثير پذيري و متقابلا تاثيرگذاري سينما افزايش مي يابد. در واقع اين ويژگيهاي استثنائي و منحصر به فرد باعث شده تا متفكران و انديشمندان به اين يقين برسند كه سينما ابزار استراتژيك مهمي است كه از طريق آن مي توان به انتشار و القاي باورها و انديشه ها پرداخت .
با توجه به اين موضوع كه در عصر حاضر بر خلاف اعصار گذشته به دليل وجود شبكه هاي گسترده ارتباطي تخريب ها شبهات و پرسش هاي گوناگون ديني و اعتقادي به سرعت در سراسر جهان گسترش مي يابد ما محتاج توليد ابزار انتقال پيام هستيم و بايد درباره آن فكر و تامل كنيم در حقيقت در چنين شرايطي است كه دستيابي به هدف والايي چون « سينماي متعالي و ملي » كه خواسته رهبر معظم انقلاب و كليه دلسوزان نظام مقدس جمهوري اسلامي است ارزش و مفهوم واقعي خود را مي يابد.
اما اينكه مسئولان فرهنگي نظام و به خصوص مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان يكي از مهمترين متوليان فرهنگ كشور تا چه حد در تحقق خواسته هاي رهبر معظم انقلاب و آرمان هاي متعالي و مقدس نظام جمهوري اسلامي ايران موفق بوده اند نقاط قوت و ضعف آنها چه بوده موانع و مشكلات احتمالي و راه هاي حمايت از آنان چيست نيازمند نقد بررسي و تحليل دقيقي از عملكرد آنان مي باشد.

« اداره كل نظارت و ارزشيابي سينما » و « بنياد فارابي »
« اداره كل نظارت و ارزشيابي سينما » و « بنياد فارابي » اصلي ترين نقش در وضعيت سينماي كشور را بر عهده دارند چرا كه توليد يك فيلم از زمان تاييد فيلمنامه تا صدور مجوز ساخت وام هاي پرداختي حمايت ها و سرانجام صدور مجوز پخش به تناسب تحت نظارت و پيگيري اين دو مديريت قرار دارد. در واقع هر فيلم ايراني كه در سينماي كشور به روي پرده مي رود و يا در جشنواره هاي فجر به نمايش درمي آيد مهر تاييد اين دو اداره را با خود همراه دارد. اين كه برخي از مسئولان ارشاد هنگام بالا گرفتن انتقادات نسبت به پخش يك فيلم اعلام مي كنند كه تمامي فيلم هاي اكران شده مورد تاييد ما نيست پاسخي است كه نياز به تامل جدي دارد.
به عنوان مثال چندي پيش بود كه مهندس جعفري جلوه در مقام پاسخگويي به انتقاد رئيس سازمان صدا و سيما مبني بر معضل بدحجابي در سينماي ايران گفت : « مشكلات در هر عرصه بسيار است و كسي هم از بي نقص بودن سينما نمي گويد. ما وكيل مدافع محض سينما نيستيم كه هر كاري در آن انجام شد بگوئيم درست است . سينماي ايران بايد در وضعيت حجاب و پوشش حركتي رو به جلو داشته باشد اما اين نكته ظريف را فراموش نكنيم كه سينما عرصه فعاليت هاي مردمي و بخش خصوصي است و هيچ اتفاقي در آن من جمله رفع مشكلاتش با عيب جويي تخطئه نگاه آمرانه و بخشنامه اي ميسر نيست چرا كه لازمه اوج گيري سينما ديدن محاسن آن است و بايد با آن برخوردي رفيقانه و طبيبانه صورت گيرد » .
سينماي ايران در سه ساله اخير شاهد برگزاري سه دوره جشنواره بين المللي فيلم فجر و اكران بيش از 150 فيلم بوده است . مروري بر محتواي توليدات شركت يافته در جشنواره هاي بيست و چهارم بيست و پنجم و بيست و ششم سينمايي فجر گوياي آن واقعيت است كه در خوشبينانه ترين حالت تفاوتي با سال هاي ماقبل خودش نداشته است .
در بيست و چهارمين دوره از جشنواره بين المللي فيلم فجر كه مصادف با نخستين سال مديريت معاونت كنوني سينمايي بود نام آثار قابل تاملي به چشم مي خورد كه در ادامه به برخي از آنان اشاره مي شود. فيلم « آفسايد » به دليل توهين صريح به نيروي انتظامي و دستاوردهاي نظام توسط تهيه كننده اش (حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي ) به سرعت جمع آوري شد فيلم « مواجهه » كه برگرفته از داستاني به قلم بورخس نويسنده و مروج چيره دست عرفان هاي سرخ پوستي است هنوز موفق به اكران عمومي نشده است فيلم « زمان مي ايستد » كه به دليل ترويج عقايد منحط بودايي به درخواست تهيه كننده اش (حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي ) همچنان در بلاتكليفي به سر مي برد فيلم « يك شب » به دليل نگاه كاملا اروتيك حاكم بر فيلم همچنان در كش و قوس اكران شدن باقي مانده است فيلم « به نام پدر » علي رغم گرفتن جايزه از دست وزير ارشاد به علت توهين ها و افتراهايش به دستاوردهاي هشت سال دفاع مقدس مورد اعتراض جمع كثيري از رزمندگان و جانبازان جنگ تحميلي قرار مي گيرد فيلم « عصر جمعه » بر خلاف باورهاي ديني بر مسئله « سقط جنين » صحه گذاشته تا پرچم دفاع از حقوق زنان را به اهتزاز درآورد فيلم هاي « خانه روشن » « شاعر زباله ها » « چند كيلو خرما براي مراسم تدفين » و « زمستان است » يكسره در پي ترسيم فضايي نكبت آلود و غيرقابل تحمل از كشور بر مي آيند و « چند مي گيري گريه كني » كه بر تعلق خاطر به عناصر فراري اصرار مي ورزيد نمونه هاي جالب توجهي از آن جشنواره محسوب مي شوند. البته در اين دوره از جشنواره آثار خوب و قابل تقديري چون « وقتي همه خواب بودند » « زاگرس » « سفر به هيدالو » و « شب بخير فرمانده » نيز به نمايش درآمدند كه نبايد از آنها چشم پوشي كرد.
در بيست و پنجمين جشنواره بين المللي فيلم فجر نيز همچنان روند پخش فيلم هاي مغاير با هنجارها و ارزش هاي ملي و ديني ادامه مي يابد. در فيلم هاي « مصائب دوشيزه » « سينه سرخ » و « آفتاب بر همه يكسان مي تابد » تفكرات پلوراليستي ترويج مي شد « اتوبوس شب » « مثل يك قصه » و « پاداش سكوت » تحقير رزمندگان اسلام و نابودي دستاوردهاي هشت سال دفاع مقدس را در دستور كار خود قرار مي دهند فيلم « آدم » كه بر اساس تفكر لذت گرايي « اپيكور » پايه ريزي شده بود و « باز هم سيب داري » كه نظام را متهم به گمراهي و مردم را اسير در چنگال قدرتمندان معرفي مي ساخت هنوز اكران عمومي نشده اند « ميناي شهر خاموش » كه به عنوان فيلم برتر جشنواره شناخته مي شود به دليل سياه نمايي حاد از وضعيت كشور بيش از دو سال در كش و قوس گرفتن مجوز اكران به سر مي برد فيلم « گاهي واقعي » كه صريحا توهمات صوفي گرايانه را ترويج مي كند هم اكنون در شبكه ويدئويي كشور پخش و توزيع مي شود فيلم « راننده تاكسي » كه مشابه آثار پيشين رژيم پهلوي خود تنها دستاوردش ترويج ابتذال و بي بندوباري است و فيلم هاي « روايت ناتمام » و « پاپيتال » كه به بهانه تضييع حقوق زنان در جامعه مردان را به مبارزه فرامي خوانند نمونه هاي آشكاري از عدم مديريت صحيح مسئولان جشنواره در برگزاري يك جشنواره لايق و درخور سالگرد پيروزي انقلاب است . البته شرط انصاف نيست كه در اين مجال از فيلم خوبي چون « خون بازي » « اخراجي ها » « بچه هاي ابدي » « روز سوم » « روز باران » « قفل ساز » و « گوشواره » كه در اين جشنواره شركت داشتند ياد نشود.
گفتني است كه فيلم « سنتوري » ساخته داريوش مهرجويي كه مشكلات عديده اي را براي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به وجود آورد از جمله آثاري بود كه به صورت عجيبي توانست خود را به فهرست فيلم هاي شركت كننده در جشنواره بيست و پنجم فيلم فجر برساند. اين پرسش هرگز پاسخ داده نشد كه چگونه علي رغم ممنوعيت صداي خواننده فيلم اين فيلم توانست در جشنواره با صداي همان خواننده به نمايش درآيد.
اما اين قبيل اتفاقات عجيب در جشنواره بيست و ششم فيلم فجر نيز همچنان تكرار شد. فيلم « قرنطينه » علي رغم حكم صريح مراجع بزرگوار تقليد چون آيت الله سيستاني و آيت الله ناصر مكارم شيرازي مبني بر ممنوع بودن پخش تصوير بدون حجاب زن ايراني با سر تراشيده علاوه بر جشنواره به اكران عمومي نيز درمي آيد فيلم هاي « هميشه پاي يك زن در ميان است » « كنعان » « خواب زمستاني » « ديوار » و « به همين سادگي » علي رغم زنگ خطري كه به دليل فعاليت هاي گسترده طرفداران كمپين به صدا در آمده بود در راستاي مجادله بيهوده زنان و مردان ايراني و تعميق اختلافاتي كه اساسا ريشه اي در فرهنگ خانواده هاي ايراني ندارد توليد شده و در يك زمان به نمايش در مي آيند فيلم هاي « هامون و دريا » و « جعبه موسيقي » كه با دستمايه قرار دادن يك مبحث معرفتي مخاطبان را به وادي شك و ترديدي كه عاقبت آن انحراف از واقعيت است رهنمون مي سازد فيلم « انتهاي زمين » كه در راستاي موفقيت در جشنواره هاي برون مرزي بيشترين توهين ها و جسارت ها را نسبت به جامعه و نيروي انتظامي روا مي دارد و فيلم « تنها دوبار زندگي مي كنيم » كه در آن ابتذال به جاي عشق تقديم مخاطبان مي شود از جمله آثار قابل تامل بيست و ششمين جشنواره فيلم فجر محسوب مي شوند. « آن مرد آمد » « آواز گنجشك ها » « بالاتر از آسمان » « فرزند خاك » « ريسمان باز » و « پرچم هاي قلعه كاوه » فيلم هاي قابل تقديري بودند كه در جشنواره بيست و ششم به نمايش درآمدند.
آنچه در اين بخش بايد به آن اذعان داشت آنكه مديريتي كه قرار است سينماي ايران را به تعالي مورد نظر مسئولان برساند در اين سه دوره از جشنواره يا حضور نداشته و يا بسيار كمرنگ ظاهر شده به نحوي كه توفيق درخوري را نصيب سينماي كشور نكرده است . متاسفانه اين روند در جريان اكران عمومي فيلم هاي سينمايي نيز به همين نحو بوده است .(ادامه دارد)
يکشنبه 10 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 153]