تعادل را در رژيم گياهخواري فراموش نكنيم‌

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: تعادل را در رژيم گياهخواري فراموش نكنيم‌
استفاده زياد از سبزي‌ها در رژيم غذايي، پتاسيم و سديم را متعادل مي‌كند و اين كار از بالا رفتن فشار خون جلوگيري مي‌كند.
همه ما از سبزي‌ها و ميوه‌ها در رژيم غذايي روزانه خود، زياد استفاده مي‌كنيم. بيشتر متخصصان تغذيه هم براي داشتن زندگي بهتر هميشه همين كار را به ما توصيه مي‌كنند؛ اما معمولا فراموش مي‌كنيم كه نه‌تنها تنوع در رژيم غذايي، بلكه اعتدال در آن بسيار ضروري است.
استفاده بيش از حد از سبزيجات به همان اندازه استفاده بيش از حد از گوشت براي ما مضر است و برقرار كردن تعادل ميان چند گروه در هرم غذايي ضامن سلامتي است، اما بد نيست بدانيم چه نوع گياهاني و به علت داشتن چه موادي، مي‌توانند براي سلامتي ما زيان‌آور باشند.
محققان با بررسي انواع سبزيجاتي كه به طور معمول در دسترس ماست، توانسته‌اند موادي را از آنها استخراج كنند كه در مقادير بالا مي‌تواند براي بدن مضر باشد. البته هميشه بر اين نكته تاكيد مي‌شود كه استفاده از مقادير بالاي آنها و البته فرآوري آنها در شرايط نامعلوم مي‌تواند ميزان مواد نامطلوب را براي بدن ما افزايش دهد.
شرايط پرورش گياهان در ميزان تجمع مواد مضر در آنها موثر است. هرچند در كشورهاي پيشرفته مي‌توان با كمي دقت روش كشت و توزيع سبزيجات را فهميد اما در كشور ما هنوز به سيستمي مجهز نشده‌ايم كه بدانيم ميوه و سبزي در دسترس ما از كودهاي آلي تغذيه شده‌اند يا شيميايي؟ و آيا چه نوع سمي در پرورش آنها مورد استفاده قرار گرفته است؟
منابع غذايي گياهي علاوه بر تامين انرژي لازم براي فعاليت‌هاي متابوليكي بدن انسان، در تامين تركيبات ضروري مانند ويتامين‌ها، املاح و برخي از اسيدهاي آمينه ضروري و فيبر خام نقش اساسي دارند. تاكنون بيش از 3000 گونه گياهي به عنوان غذا شناخته شده‌اند؛ ولي فقط 150 گونه آنها از لحاظ تجاري مهم هستند.
سبزي‌ها همچنين در برقراري تعادل در رژيم غذايي افراد موثر بوده و بالاخص در مواقعي كه فعاليت فيزيكي بدن كم است، از چاقي بيش از حد جلوگيري مي‌كنند. استفاده زياد از سبزي‌ها در رژيم غذايي، پتاسيم و سديم را متعادل مي‌كند و اين كار از بالا رفتن فشار خون جلوگيري مي‌كند.
طبق گزارش آكادمي علوم آمريكا، رژيم غذايي متناسب از كلم‌پيچ، كلم بروكلي و گل‌كلم شيوع سرطان‌هاي خاص را كاهش مي‌دهد. همچنين شيوع سرطان ريه در افراد سيگاري و غيرسيگاري كه 7 5 مرتبه در هفته هويج و سبزي‌هاي سالادي مصرف كرده‌اند، در كمترين مقدار گزارش شده است.
سبزي‌ها در بسياري از نقاط دنيا غذاي اصلي تلقي مي‌شوند. براي مثال، سيب‌زميني شيرين و ديگر سبزي‌هاي غده‌اي در مناطق گرمسيري و نيمه‌گرمسيري، غذاي اصلي ميليون‌ها نفر را تشكيل مي‌دهند.
گياه و اين همه خاصيت‌
گياهاني كه در آب سالم و عاري از آلودگي پرورش يافته‌اند، ميزان مواد مضر كمتري خواهند داشت و در عوض سبزيجاتي كه در انواع و اقسام كودهاي شيميايي كشت مي‌شوند، منابع عظيمي از مواد مضر هستند. هرچند بيشتر ما فقط به ارزش غذايي گياه دقت مي‌كنيم و از مواد مضري كه ممكن است در آن باشد بي‌اطلاعيم.
ارزش غذايي سبزي‌ها در تهيه موادي است كه براي سلامتي انسان ضروري هستند. مقدار چربي و پروتئين و هيدرات‌هاي كربن در بيشتر سبزي‌ها كم است و بخش ناچيزي از نيازهاي غذايي را برطرف مي‌كند ولي حتي اين مقدار كم به علت سلولز فراوان موجود در سبزي‌ها كه ديرهضم و محرك است، اهميت بسياري دارد.
سبزي‌ها داراي مقادير فراواني از مواد معدني و ويتامين‌ها هستند. مهم‌ترين مواد معدني‌اي كه در سبزي‌ها يافت مي‌شوند شامل كلسيم، پتاسيم، فسفر، گوگرد، آهن، منگنز، منيزيم و روي است. همچنين سبزي‌ها، منبع غني ويتامين ث، ويتامين آ، تيامين، ريبوفلاوين، نياسين، اسيد پانتوتنيك و اسيدفوليك‌اند. بيشتر سبزي‌هاي برگي داراي 80 - 40 ميكروگرم اسيدفوليك در 100 گرم ماده خوراكي هستند. سيب‌زميني 2 درصد پروتئين و قارچ خوراكي و لوبيا، حدود 25 - 16 درصد پروتئين دارند.
ضرر از كجا مي‌آيد؟
هميشه مي‌گويند در رژيم غذايي بايد بين‌ گروه‌هاي مختلف غذا تعادل برقرار كنيم، از همه چيز بخوريم و البته به ميزان متعادل، اما محققان بتازگي دريافته‌اند كه بيشتر توليدات گياهي، هنگامي كه به مقدار فراوان مصرف مي‌شوند، باعث اثرات مضر در بدن مي‌گردند، براي مثال مصرف بيش از حد ويتامين‌ها، مخصوصا ويتامين‌هاي A و D عوارض مختلفي را در بدن به وجود مي‌آورند كه به هيپر ويتامينوز معروفند.
در ميان مواد مضر موجود در سبزي‌ها، نيترات، اسيداگزاليك و سولانين از مهم‌‌ترين مواد به شمار مي‌روند. يكي از دلايل توليد مواد سمي در گياهان شرايط نامناسب محيطي و انواع تنش‌‌ها طي مراحل تكامل گياه است. خاردار شدن، عطر و بوي مخصوص و طعم تلخ به عنوان مهم‌ترين مكانيسم‌‌هاي دفاعي گياهان مطرح مي‌شود.
براي مثال، هنگامي كه يك گونه گياهي به دليل مصرف بي‌رويه در معرض خطر نابودي قرار مي‌گيرد، در ساختار آن تركيباتي توليد مي‌شود كه گياه را در مقابل آفت محافظت مي‌كند و آفت هم نسبت به مصرف آن بي‌‌تمايل مي‌شود. جعفري نگو...
در شويد و رازيانه ماده‌اي به نام آنتول وجود دارد كه باعث ورم پوست مي‌شود. جعفري و كرفس سورالن و ترپنوئيدهايي دارند كه ناراحتي پوستي ايجاد مي‌كنند. هويج با داشتن ماده‌اي به نام كارتا توكسين باعث ايجاد علائم عصبي مي‌شود. هويج و كرفس به طور طبيعي داراي بازدارنده‌هاي كولين استراز هستند كه روي سيستم عصبي اثر كرده و آن را تحريك مي‌كند.
كاهو و نيتريت‌
كاهو از پتانسيل بالايي براي تجمع نيترات برخوردار است. تجمع نيترات در گياهان يك پديده طبيعي است و هنگامي رخ مي‌دهد كه تجمع نيترات در گياه بيشتر از كاهش آن در جذب و تحليل اين ماده باشد.
نيترات در سيستم گوارشي بدن انسان تبديل به نيتريت مي‌شود و نيتريت هم در خون هموگلوبين را به مت هموگلوبين تبديل كرده و انسان به كمي اكسيژن مبتلا مي‌شود. همچنين نيتريت، از طريق تركيب با نوعي اسيد آمينه در سيستم گوارشي بدن به نيتروزامين تبديل مي‌شود كه ماده‌اي سرطان‌زاست. طبق تحقيقات اخير، مصرف بيش از حد نيترات، مردان نسل آينده را با كاهش اسپرم مواجه خواهد كرد.
كلم‌هايي كه تيروئيد را تهديد مي‌كنند
كلم بروكلي، كلم بروكسل، كلم متري و كلم‌پيچ داراي نوعي ماده هستند كه باعث بزرگ شدن غده تيروئيد مي‌شود. اين عارضه هنگامي رخ مي‌دهد كه مقادير زيادي از اين سبزي‌ها خورده شود و ميزان يد در رژيم غذايي هم كم باشد.
هنگام خرد كردن اين سبزي‌ها اين ماده توسط آنزيمي مخصوص به ماده ديگري تبديل شده كه مسوول بو و طعم مطلوب اين سبزي‌هاست. البته كلم‌ها به دليل داشتن ماده گلوكوزينولات باعث ناهنجاري‌هاي سوء دستگاه گوارش و نفخ شكم مي‌شوند.
اسفناج و كدو و سنگ كليه‌
مصرف بيش از حد اسفناج مي‌تواند باعث تشكيل سنگ كليه شود. گياه اسفناج اسيدي به نام اسيد اكساليك دارد كه در جذب آهن دخالت مي‌كند و جذب آن را كاهش مي‌دهد. هرچند ما شنيده‌ايم كه اسفناج خون‌ساز است؛ اما ميزان بيش از حد آن اثري عكس در بدن دارد.
همچنين اسفناج به دليل داشتن ماده‌اي به نام ساپونين تجمع نيترات را در بدن زياد مي‌كند. در خانواده كدوها ماده گليكوزيد، باعث ايجاد مزه تلخ مي‌شود. اين مواد در مقادير فراوان سمي هستند. هندوانه داراي سروتونين است كه مي‌تواند باعث افزايش فشار خون شود.
گل لوبيا آلرژي‌زاست‌
بسياري از اعضاي خانواده لوبيا تركيبات آلرژي‌زا دارند. در گروه لوبيا و نخود، يك تركيب ضدويتامين E وجود دارد. فاويسم هم كه بيماري معروفي است، در اثر استشمام گروه گل‌هاي باقلا يا حتي خوردن آن در بعضي افراد ايجاد مي‌شود.
در اين بيماري گلبول‌هاي قرمز خون متلاشي مي‌شوند و كم‌خوني رخ مي‌دهد. در بعضي افراد هم بقولات بشدت ايجاد نفخ مي‌كنند. ساپونين هم در انواع بقولات مواد مغذي را تجزيه مي‌كند.
غده‌هاي سيب‌زميني در صورتي كه در معرض نور قرار بگيرند، نوعي ماده سبزرنگ در غده آنها تجمع مي‌كند كه به آن‌ آلفا سولانين مي‌گويند. مصرف 25 20 ميلي‌گرم در كيلوگرم آلفا سولانين براي انسان سمي است و ممكن است باعث تولد نوزادان ناقص‌الخلقه شود. فلفل هم با داشتن ماده‌اي به نام كاپسايسين باعث ايجاد ناراحتي‌هاي پوستي يا معدي مي‌شود.
سبزي‌هاي وحشي‌
ريواس يك سبزي مهم وحشي است كه بسيار خوش‌طعم و ترش است، اما برگ‌هاي آن ماده‌اي به نام آنتراكينسون دارد كه سمي است و اگر به مقدار فراوان خورده شود، مي‌تواند حتي به مرگ منجر شود.
ريواس مقدار بالايي اسيد اكساليك دارد كه كلسيم محلول را نامحلول كرده و از جذب آن جلوگيري مي‌كند و در نهايت باعث توليد سنگ كليه مي‌شود. معمولا توصيه مي‌كنند اين گياه را همراه با غذاهاي كلسيم‌دار مصرف كنيم.
يکشنبه 3 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 203]