ارزيابي روند تغييرات بهاي نفت در بازارهاي جهاني ناتواني اوپك و تغيير رفتار مصرف كنندگان

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: ارزيابي روند تغييرات بهاي نفت در بازارهاي جهاني ناتواني اوپك و تغيير رفتار مصرف كنندگان
متاسفانه براي اوپك تغيير رفتار تمايلات جهاني به عنوان يك موضوع موقتي و گذرا مطرح شد. زيرا در سطح كلان كسي براي محدود كردن ميزان مصرف انرژي در خانه اش تلاش مثمرثمري نكرده و به طور كلي اقدامات كافي و لازم براي جايگزين كردن انرژي ديگري به جاي نفت، انجام نشد.اكثر واكنش ها به افزايش قيمت نفت در پايان يك دهه نوعي واكنش پايدار به حساب مي آمد و در واقع به هيچ عنوان به اين موضوع كه حجم درخواست با توازن قيمت و به نوعي پايين نگه داشتن نرخ نفت در بازار جهاني بايد به نحوي در ارتباط با يكديگر باشند، توجه نمي شد. يكي ديگر از دلايل افزايش بي رويه بهاي نفت، تعدد ميزان اكتشافات صحنه هاي نفتي و توليدات خارج از محدوده اوپك (غيراوپكي) بود.از سال 1980 ميلادي تا 1986 توليدات غيراوپكي به 10 ميليون بشكه در روز رسيد و همين امر نيز باعث شد تا اوپك با درخواست هاي كمتر و توليد خارج از سازمان مواجه شود.به دنبال گزارش هاي متعددي كه در مورد توليد خارج از سهميه برخي از اعضاي اوپك، به مقامات اين سازمان ارجاع داده شده بود، اوپك در اقدامي محافظه كارانه از سال 1982 تا 1985 ميلادي سعي در تجديد نظر در مورد سهميه توليدي هر يك از اعضا و ثبت قيمت ها كرد. در اين سال ها عربستان سعودي به عنوان يك محور مركزي توليدكننده، توليدات خود را كاهش داد و در برخي موارد حتي قطع كرد تا به اين نحو در بهاي نفت بازار جهاني تغييراتي ايجاد كند، اما در آگوست 1985، مسوولان نفتي عربستان از ايفاي اين نقش خسته شدند و بهاي نفت خود را با گره زدن به توليدات نفتي بازارهاي جهاني تا اوايل سال 1986 و افزايش ميزان توليد از 2 ميليون بشكه در روز به 5 ميليون بشكه نفت خام در هر روز، متحول كردند. بهاي نفت خام تا اواسط سال 1986 ميلادي به طور ميانگين و با حفظ اقداماتي كه گاهي براي عملكرد آنها نياز به اعمال فشار مضاعف بود، در حد كمتر از 10 دلار براي هر بشكه حفظ شد. در دسامبر 1986 قيمت نفت اوپك به دليل بروز يك سري اتفاقات به 18 دلار در هر بشكه رسيد كه طلسم اين رقم در ژانويه 1987 به يك باره شكسته شد و پس از ماه ها به عدد پايين تري رسيد و قدرت خود را از دست داد. بهاي نفت خام در سال 1990 به خاطر دلايلي كه بي ارتباط با موضوع هجوم عراق به كويت و جنگ خليج فارس هم نبود به يك باره مسدود شد، اما به دنبال همين جنگ هم قيمت نفت با مقاومت در مورد كاهش بها مواجه شد و تا زماني كه با تورم سال 1994 مواجه شديم حتي يك دوره پايين ترين ميزان قيمت نفت از سال 1973 تا آن زمان را هم به ثبت رساند. در همان زمان كه دنيا به شدت با آشفتگي اوضاع سياسي و اقتصادي دست و پنجه نرم مي كرد، اوپك موفق به كنترل بهاي نفت شد. البته نبايد فراموش كرد كه اوپك براي انتخاب زماني جهت سهميه بندي ها و ايجاد برخي تغييرات كه مثل هميشه موجب بروز مشكلاتي در ميان كشورهاي عضو مي شد، دچار اشتباه شد و همين مورد هم باعث بروز تحولاتي در چرخه قيمت نفت شد.اقتصاد ايالات متحده سعي داشت نقش مقتدرانه اي را در دنيا ايفا كند و منطقه آسيا-اقيانوسيه هم شاهد تاثيرات اين قدرت و پيشرفت سريع آن بودند.از سال 1990 تا 1997 ميزان مصرف نفت جهان به يك باره به 6/2 ميليون بشكه در روز رسيد. مصرف كننده هاي آسيايي چيزي در حدود 300 هزار بشكه نفت در هر روز استفاده مي كردند. همين موضوع هم كمك بسياري به بهبود شرايط نفتي در سال 1997 كرد.بحران اقتصادي آسيا و ناديده گرفته شدن و غيرقابل تخمين ارزيابي شدن آن توسط اوپك منجر به افزايش بي رويه بهاي نفت شد.
در دسامبر 1997 اوپك به يك باره تصميم به افزايش ميزان سهميه توليدي از 25 ميليون بشكه در روز به 27/5 ميليون بشكه در روز تا ژانويه 1998 كرد. اين رشد سريع موجب شد تا در اقتصاد آسيا نيز تحولاتي ايجاد شده و به دنبال آن نيز مصرف آسيا-اقيانوسيه براي نخستين بار از سال 1982 به شدت افت كرد.تركيب افت ميزان مصرف و افزايش توليدات اوپك موجب شد تا بهاي نفت سير نزولي پيدا كند، به خصوص كه اوپك هم ميزان سهميه بندي 1/25 ميليون بشكه در روز در ماه آوريل و 1/335 ميليون بشكه در روز در ماه جولاي را قطع كرد و نرخ بشكه هاي نفت تا دسامبر 1998 هم همچنان سير نزولي را دنبال مي كرد.اوايل سال 1999، در سيستم نرخ گذاري روي بشكه هاي نفت تغيير و تحولاتي را شاهد بوديم و اوپك نيز در ميزان توليد خود تغييراتي را ايجاد كرد، به طوري كه در آوريل همان سال 1/719 ميليون بشكه كاهش در ميزان توليداتش به وجود آورد. مثل هميشه تغييرات در همه سهميه ها كاملا قابل رويت نبودند، اما از اوايل سال 1991 تا اواسط 1999 توليد اوپك به 3 ميليون بشكه در هر روز رسيد كه همين ميزان توليد هم بهانه خوبي شد تا قيمت نفت به عددي بالغ بر 25 دلار براي هر بشكه برسد.
با وجود مشكلاتي كه گريبان اقتصاد آمريكا و به طور كل دنيا را گرفته بود، بهاي نفت به طرز چشمگيري تا سال 2000 افزايش يافت. از آوريل تا اكتبر هم ميزان سهميه ها به 3/2 ميليون بشكه در روز افزايش يافت. اما به دنبال يك اقدام ديگر كه در اول نوامبر 2000 رخ داد و هر عضو 500 هزار بشكه به سهميه توليدي اش اضافه شد، ميزان بهاي نفت با روندي نزولي مواجه شد.
توليد داخلي نفتي روسيه، يعني نفت غيراوپكي هم از سال 2000 يعني همزمان با شروع قرن تازه، افزايش يافت. در سال 2001 بحران اقتصادي در آمريكا و افزايش توليدات نفت غيراوپكي موجب شد تا بار ديگر قيمت نفت تحت عوامل متعدد كاهش يابد.جريان تروريستي متعدد و حملات 11 سپتامبر 2001 نيز باعث بروز وقايع زيادي در بازارهاي جهاني و به خصوص بازار نفت دنيا شد و بهاي نفت خام ناگهان كاهش يافت. قيمت شاخص سبد نفتي وست تگزاز اينترمديت آمريكا تا اواسط نوامبر 35 درصد تغيير كرد و ارزش آن در بازار جهاني به شدت خدشه دار شد و تا زماني كه شرايط سياسي و اقتصادي پس از يك بحران بزرگ به سوي بهبود وضعيت در سال 2002 گام برداشت، ميزان توليدات اوپك نيز با نوسانات بي شماري مواجه شد.
بحران هاي سياسي و اقتصادي در كشور ونزوئلا هم باعث وارد شدن لطمات جبران ناپذيري بر پيكره صنعت نفتي اين كشور شد، به طوري كه اوپك هم سهميه توليدي خود را از 2/8 ميليون بشكه در روز در ژانويه و فوريه 2003 كاهش داد. در 19 مارس 2003، درست زماني كه ونزوئلا موفق شد تا بخشي از توليد متوقف شده خود را بازگرداند، اتفاقات نظامي در عراق بار ديگر اوضاع نفت را بر هم ريخت.بهبود وضعيت اقتصادي آمريكا باعث مطرح شدن خواسته هاي جديد نفتي و افزايش ميزان تقاضاي خريد نفت خام آسيا شد.
وضعيت بحران نفتي ونزوئلا و عراق نيز كمك كرد تا تقاضاي بازار جهاني براي توليد نفت و خريد آن افزايش يابد. در مارس 2004 و 2005 مصرف نفت جهاني به 80 ميليون بشكه در روز رسيد كه به نوعي باعث ايجاد بحران در بهاي نفت شد، به طوري قيمت هر بشكه نفت را به 40 دلار براي هر بشكه رساند
تنش هاي سالهاي 2006 و 2007 در منطقه خاورميانه در حالي بازار جهاني نفت را با تشنج هاي شديد روبرو كرد كه عوامل موثر قبلي از قبيل كسري يك ميليون بشكه در روز تقاضاي جهاني براي نفت هنوز بدون پاسخ مانده بود و كاهش بي سابقه ذخايرنفت خام در آمريكا، سفته بازي و حركت هاي پولي احتكاري در بازارهاي نفتي با توجه به كاهش نرخ بهره عمومي وارزش دلا ر از اواخر ماه اوت به سوي بازار نفت خام، تحريم هاي جديد آمريكا عليه ايران، منتفي بودن افزايش توليد نفت سازمان اوپك علي رغم افزايش بي سابقه قيمت ها، در كنار رشد اقتصادي بي امان چين و هند با نرخ رشد پايدار حدود 10 درصد و مصرف فزاينده انرژي در اين دو كشور همچنان به قوت خود باقي است و نگاه كارشناسان مسائل نفتي را به سمت قيمت هاي بالا ي 150 دلاري و تا پايان سال 2007 ميلادي معطوف داشت.
رشد روز افزون بهاي نفت كه بيانگر افزايش 100 درصدي آن از سال 2007 ميلادي تاكنون است، شرايطي را به وجود آورده كه نه تنها دلالا ن و سفته بازان بزرگ نفتي سعي وافر خود درخصوص حداكثر بهره برداري از آشفته بازار فعلي را به عمل آورده اند، بلكه كشورهاي ديگري چون چين و آمريكا كه دو ابر قدرت بزرگ اقتصادي جهان هستند نيز به دو روش تقريبا مختلف نسبت به كاهش شدت فشارهاي احتمالي آتي حاصل از تلا طم بازار نفت و امكان استفاده بهينه از اين شرايط مبادرت ورزيده اند.
چين تصميم به جابه جايي و تغييرات اساسي در نوع اندوخته كردن ثروت هاي ناشي از مبادلات تجاري خود گرفته و در اين راه تصميم به جابه جايي ذخاير ثروتي خود از دلار كه همواره با احتمال كاهش ارزش روبه روست، به ذخاير ديگري چون طلا و نفت كه از محدوديت مقداري برخوردارند گرفته است.
از سوي ديگر در صورت توقف صدور نفت ايران يا كشورهاي نفتي ديگر وابسته به تنگه هرمز، تنها كشورهايي كمترين تاثيرپذيري را از بحران احتمالي خواهند داشت كه آمادگي لازم براي گذار از بحران را داشته و در اين راه تمهيدات لازم را صورت داده باشند.
آمريكا نيز نه تنها با حركتي استراتژيك و با استفاده از دلالان و كارتل هاي بزرگ نفتي خود نسبت به ذخيره سازي نفت در مخازن زيرزميني سري و غيرسري خود اقدام مي نمايد، بلكه با كم نمايي در ميزان ذخاير نفتي خود موجبات تلاطم هاي بيشتر در بازارهاي نفتي را فراهم آورده و با عقد قراردادهاي فيوچرز نسبت به كاهش ريسك پذيري مبادلات نفتي خود در بازارهاي جهاني اقدام مي نمايد.
در عين حال با توجه به حركت هاي استراتژيك و منطقي كشورهاي توليد كننده و مصرف كننده نفت و كاهش ريسك هاي احتمالي حاصل از آن به جهت افزايش توان توليدي كشورهاي جايگزين و درپي افزايش توليد از سوي عربستان و عراق و بهبود وضعيت توليد در نيجريه، اوپك بالاترين سطح توليد در سال جاري ميلادي به ثبت رسيد.
13 كشور عضو سازمان اوپك به طور ميانگين روزانه 32 ميليون و 675 هزار بشكه نفت خام توليد كرده اند كه در مقايسه با ماه گذشته 366 هزار بشكه بالاتر بوده است.
توليد نفت اوپك براي سومين ماه متوالي است كه با افزايش مواجه مي شود كه بيشترين ميزان افزايش از سوي عربستان سعودي تامين شده است.
عربستان در اين ماه به طور ميانگين 6/9 ميليون بشكه در روز توليد داشته كه نسبت به ماه گذشته درحدود 100 هزار بشكه بالاتر بوده است.
عوامل فوق در كنار افزايش تدريجي ارزش دلار در برابر ديگر ارزها و نزديك شدن به شروع بازي هاي المپيك چين كه مقادير عظيمي از انرژي را به سمت اين كشور سوق داده بود و اتمام پروژه هاي آماده سازي تاسيسات مربوطه در كنار ورود آمريكا به ميز مذاكرات هسته اي ايران منجر به كاهش بهاي نفت در اين روزها گرديده است و قيمت نفت از زمان ثبت ركوردهاي بي سابقه خود در سطح 147 دلار، روندي نزولي در پيش گرفته و درحدود 27 دلار كاهش يافته است و دولتمداران ما مي بايست در پي چاره اي براي كاهش هاي احتمالي بهاي نفت و تاثيرات آن بر اقتصاد كلان كشور باشند موضوعي كه بارها و بارها توسط كارشناسان به نقد و بررسي كشيده شده است.
جمعه 1 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 189]