ويليام اï بيمن، مشاور وزارت امورخارجه امريكا در گفت وگو با اعتماد شكست مذاكرات، پيروزي جناح جنگ طلب است

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: ويليام اï بيمن، مشاور وزارت امورخارجه امريكا در گفت وگو با اعتماد شكست مذاكرات، پيروزي جناح جنگ طلب است
كيوان مهرگان

اشاره؛ ويليام اُبيمن از جمله نظريه پردازان و كارشناسان روابط بين الملل امريكايي است كه به مذاكره تهران- واشنگتن رويكرد مثبتي دارد و معتقد است مذاكرات هسته يي ژنو در 29 تيرماه كه براي اولين بار امريكا هم در آن حضور داشت، اقدامي براي عقب نشيني جنگ طلبان بود اما اگر اين مذاكرات به نتيجه نرسد ممكن است جنگ طلبان دوباره فرصت مانور پيدا كنند. گفت وگو با اïبيمن را مي خوانيد.

---

- پيشنهاد تاسيس دفتر حفاظت از منافع امريكا در تهران و حضور آقاي ويليام برنز به عنوان يك ديپلمات ارشد امريكايي در مذاكرات ژنو از تغيير و تحولاتي تازه در وزارت امور خارجه امريكا حكايت مي كند. به عنوان يكي از مشاوران اين وزارتخانه، تحليل شما از اين تغيير رفتار چيست؟

براي پاسخ به اين پرسش بايد ديد در كاخ سفيد چه خبر است. واقعيت اين است كه بين دولتمردان ساكن كاخ سفيد دودستگي وجود دارد. ديك چني و خانم رايس با هم اختلاف نظرهاي جدي دارند. خانم رايس همواره از مذاكره با ايران دفاع كرده است و ديك چني طرفدار خشونت عليه ايران است. اين مذاكرات و اين طرح تاسيس دفتر حفاظت از منافع نشان مي دهد خانم رايس سرانجام پس از يك سال توانسته نظر مساعد رئيس جمهور را به سياست هاي خودش جلب كند.

- چرا بعد از يك سال؟

چون هر بار كه خانم رايس موضوع مذاكره با ايران را روي ميز رئيس جمهور مي گذاشت افرادي مانند چني و بولتون مخالفت مي كردند و به نوعي در برابر اين سياست مانع ايجاد مي كردند. اما حضور آقاي برنز نشان مي دهد كه خانم رايس موفق شده است اما خيلي دير. در هر حال همه اميدوار هستيم كه اين آغاز بتواند نتايج خوبي در آينده داشته باشد.

- منظورتان از واژه «خيلي دير» چيست؟

كساني كه با امريكا آشنايي دارند مي دانند كه آقاي چني تاثير زيادي روي رئيس جمهور دارد. مطمئناً هيچ كدام از اين اتفاقات بدون اجازه رئيس جمهور نمي تواند رخ دهد. بنابراين تاكنون آقاي چني روي رئيس جمهور تاثير گذاشته است و همين اثرگذاري موجب شده كه آنچه در ژنو رخ داده است بسيار ديرهنگام تلقي شود. اما از طرف ديگر فرماندهان ارشد امريكا و بسياري از سياستمداران با خشونت مخالف هستند، البته نزديك شدن به پايان دوره رياست جمهوري بوش در اين تصميم بي تاثير نبوده است.

- چرا؟

چون بوش نمي خواست بدون آزمايش مذاكره مستقيم دوره اش را به پايان برساند. بالاخره آقاي بوش كمتر از 6 ماه وقت دارد و بايد اين راه را با نتيجه مشخص به پايان ببرد.

- يعني همان سياستي كه درباره ليبي و كره شمالي پيش گرفت را مي خواهد درباره ايران آزمايش كند؟

البته جنس اتهاماتي كه امريكا به ايران وارد مي كند، از جنس همان اتهاماتي است كه پيش از اين به ليبي مي زد. مثلاً حمايت از تروريسم. اما به محض اينكه ليبي تاسيسات هسته يي اش را بار كشتي كرد و به امريكا فرستاد، از توجه رسانه هاي امريكا خارج شد. البته نفوذ گروه هاي خارج از دولت هم موثر است. مثلاً لابي اسرائيل در امريكا (AIPC) همواره براي حمله به كشورها مهم بوده است. البته لابي اسرائيل درباره كره شمالي حساسيت چنداني نداشت اما درباره ايران خيلي حساس است. البته بوش يك بار در يك سخنراني ايران، ليبي و كره شمالي را با جمله محور شرارت توصيف كرد در حالي كه ايران با هيچ كدام از اين دو كشور قابل مقايسه نيست. حتي درون امريكا به اين توصيف بوش خيلي اعتراض شد. در هر حال اين اصطلاح بخشي از باور دولت بوش شده است و با پايان يافتن دوره بوش زندگي اين «واژه» هم پايان مي يابد.

-آيا اگر اين مذاكرات به نتيجه برسد پايان همين ادعاي بوش نيست؟

بله اگر مذاكرات به ثمر بنشيند آن ادعا ديگر وجود ندارد.

-اما برخي معتقدند كه هدف از اتخاذ اين تاكتيك جديد براي ساكت كردن منتقداني است كه خواهان مذاكره بدون پيش شرط با ايران بودند. بنابراين تغيير استراتژيكي در سياست خارجي امريكا رخ نداده است.

اگر دقت كنيد درباره عراق هم همين خط مشي را پي گرفتند. آنها مي خواهند بگويند ما همه راه ها را رفته ايم، همه كوشش مان را كرده ايم،چون عراقي ها حاضر به تعامل نشدند مجبور شديم با زبان زور با آنها برخورد كنيم. اين فريب، يك بار در امريكا موفق شد. بوش نمي تواند دوباره همين كلاه را سر مردم امريكا بگذارد. براي همين است كه رسانه ها و گروه هاي فكري فشار آوردند تا امريكا براي حضور در مذاكرات «پيش شرط» تعليق را بردارد و برداشت. به نظر من حضور بدون پيش شرط آقاي برنز در مذاكرات ژنو به همين دليل بود.

-يعني راهي كه امريكا درباره عراق رفت و منجر به حمله نظامي به اين كشور شد درباره ايران قابل تكرار نيست؟

به اين صراحت نمي توان گفت، اما واقعيت اين است كه اكثريت نظاميان، سياستمداران و مردم راضي به حمله امريكا به ايران نيستند. متاسفانه نمي توانم با قطعيت بگويم كه چني يا بوش ممكن است به اين تصميم برسند به هر حال كنترل ارتش امريكا دست رئيس جمهور است و حتي اگر در ماه دسامبر يعني يك ماه قبل از اينكه از دفتر خودش بيرون بيايد تصميم به حمله به هر كشوري بگيرد هيچ كس نمي تواند جلويش را بگيرد. هر چند اميدواريم هيچ وقت دست به چنين كاري نزند.

-اگر يك راهكار عملي براي جلوگيري از اين تصميم وجود داشته باشد، آن راهكار چيست؟

تنها يك راهكار وجود دارد؛مذاكرات ايران با جديت پيش برود و همزمان با پيشروي دستاوردهاي ملموس براي دو طرف داشته باشد. در واقع بحث كمك به خط مشي خانم رايس است. اگر مذاكرات پيش برود موضع خانم رايس در برابر چني و خشونت طلبان تقويت مي شود و نشان مي دهد راه خانم رايس درست بوده است و راهي است كه با كمترين هزينه براي دو طرف دستاوردهاي زيادي دارد. اما اگر اين مذاكرات شكست بخورد به مثابه تاييد موضع چني است و شكست اين مذاكرات راه آنها را براي هر نوع تصميمي درباره ايران هموار مي كند. به هر حال همه بايد تلاش كنند كه اين مذاكرات به شكست نينجامد.

-آيا پيش از حضور آقاي برنز و جليلي در مذاكرات، ايران و امريكا مذاكره محرمانه يي داشته اند؟

بله، چنين چيزي طبيعي است. امكان ندارد بين دو كشور تماسي برقرار شود ولو غير رسمي و در سطح پايين و مذاكرات محرمانه يي انجام نگيرد. بنابراين ايران و امريكا به طور محرمانه مذاكراتي دارند. درباره آقاي برنز هم بايد بگويم تا آنجا كه من اطلاع پيدا كردم در مذاكرات ژنو هيچ موضعي نگرفته است و فقط شنونده بوده. او ديپلمات آگاه، صبور و ورزيده يي است و فكر مي كنم در صورت يافتن زمينه مناسب بتواند مذاكرات را به مرز موفقيت برساند.

-بازتاب مذاكرات ژنو در امريكا چه بود؟

امريكايي ها معتقدند براي ادامه مذاكرات بايد پايه داشته باشيم. آنچه در حال حاضر براي مذاكرات سد ايجاد كرده است همين موضوع غني سازي است. اين مانع است اما جداي از مانع مي توان زمينه هاي مشترك فراواني پيدا كرد كه دو طرف راضي باشند. اگرچه سال گذشته 16 نهاد امنيتي امريكا گزارشي منتشر كردند كه ايران از سال 2003 تلاش براي دستيابي به ساخت تكنولوژي بمب اتمي را تعطيل كرده است و همين پايه مناسبي است ولي امريكايي ها اعتماد نمي كنند. نكته ديگر اين است كه امريكا راضي به اين نيست كه به صورت برابر با ايران مذاكره كند، بلكه هر دو طرف مي خواهند به نوعي نشان دهند كه هنوز قوي هستند. از آن طرف ايران تلاش مي كند در شرايط برابر با امريكا مذاكره كند. همين مساله اصلي را تحت الشعاع خود قرار داده است.

-يعني مساله براي دو كشور حيثيتي شده است؟

دقيقاً، البته احساسي كه دو طرف براي حفظ احساس و غرور ملي دارند كاملاً مهم است اما به موضوعات اصلي بين دو كشور ربطي ندارد.

-آقاي بيمن چرا مطبوعات امريكا نسبت به اين مذاكرات دلسردي نشان دادند؟

به همين دلايل كه گفتم.

-شما به موضوعات مشترك بين دو طرف اشاره كرديد. كدام موضوعات مشترك مي تواند به عنوان مسائل فرعي و براي كمك به حل موضوع اصلي مطرح شود؟

خاورميانه مهم ترين موضوعي است كه دو طرف براي آن آرزوهاي مشتركي دارند. هر دو كشور از كاهش خشونت و برقراري صلح در خاورميانه دفاع مي كنند. امريكا در موضوع محيط زيست با همه كشورهاي جهان از جمله ايران همكاري مي كند. همه اينها مي تواند زمينه هايي براي بهبود روابط ايران و امريكا شود.

-مخالفان در برابر اين مذاكرات چه موضعي گرفتند؟

افرادي مانند جان بولتون مقاله نوشتند و از «تسليم» امريكا سخن گفتند؛ اين تعبير براي تحت تاثير قرار دادن غرور ملي امريكايي ها است در حالي كه مذاكره تسليم نيست. اينها هيچ وقت به دنبال برقراري روابط عادي با ايران نبودند. به نظرم حرف هايشان اشتباه است.

-امريكا در رسانه ها اعلام كرد به دنبال تاسيس دفتر حفاظت از منافع است. ايران هم در عالي ترين سطح واكنش مثبت نشان داد. علت عدم درخواست رسمي چيست؟

از اين امر واقعاً اطلاعي ندارم. اين را بايد از مسوولان وزارت امور خارجه امريكا بپرسيد اما در عالم سياست موضوعي داريم با عنوان «عمل و عكس العمل» مثلاً اطلاعات و اخباري از مجاري غيررسمي در رسانه ها منتشر مي شود تا عكس العمل طرف مقابل را ببينند كه اگر عكس العمل خوب است، بحث را به صورت رسمي مطرح كنند و پيش ببرند و اگر واكنش منفي بود در همان سطح بماند. اين بار ما شاهد يك اتفاق تازه بوديم. از زمان قطع روابط سياسي بين دو كشور، هرگاه موضوع روابط حتي در سطح دفتر حفاظت از منافع امريكا مطرح شده، دو طرف واكنش منفي نشان دادند. يعني وقتي امريكا چنين تمايلي را مطرح مي كرد، ايران موضع منفي مي گرفت اما اين بار نه تنها موضع منفي نگرفت، بلكه همان طور كه شما هم اشاره كرديد از اين پيشنهاد استقبال كرد. واكنش امريكاييان هم مثبت بود. اگرچه حاميان لابي اسرائيل بهتر و بيشتر از همه به رسانه ها دسترسي دارند و موضع منفي خودشان را تبليغ مي كردند اما در بدنه نخبگان و سياستمداران امريكا از اين پيشنهاد حمايت كردند. حتي برخي افراد كه در وزارت امور خارجه بودند از اين موضع استقبال كردند. فكر مي كنم پيشنهاد عملي تاسيس دفتر حفاظت از منافع به نتايج مذاكرات ژنو بستگي دارد. اگرچه افرادي مانند كيسينجر و برژينسكي از اين پيشنهاد حمايت كردند اما بايد منتظر آينده بود.

-شهريورماه امسال آقاي لاريجاني به عنوان رئيس مجلس هشتم قصد شركت در مجمع روساي مجالس دنيا در مقر سازمان ملل را دارد. آيا ممكن است بين نمايندگان ايران و امريكا مذاكراتي انجام شود؟

اين موضوع حساسي است چون دو كشور روابط رسمي ندارند. ممكن است دولت با مذاكره نمايندگان كنگره مخالفت كند، مگر اينكه پيش از انجام اين گفت وگوها و در جريان مذاكرات محرمانه بين دو كشور براي انجام اين كار توافقي حاصل شود. البته اين به معناي اين نيست كه انجام ديدار و مذاكره امكان پذير نيست اما اگر قرار بر برقراري روابط سياسي باشد، بايد بين دو كشور حتماً توافقي صورت گرفته باشد. من مطمئنم بسياري از نمايندگان كنگره مايلند با آقاي لاريجاني مذاكره كنند. اما در اين زمينه قاعده و قانوني وجود دارد كه انجام آن را به سادگي نمي توان تصور كرد.

-آقاي اوباما زماني كه با خانم كلينتون رقابت درون حزبي داشت مواضعي در برابر ايران گرفت كه در نوع خود جديد بود. پس از پيروزي در رقابت هاي درون حزبي مواضعي مي گيرد كه هيچ شباهتي با موضع پيشين او ندارد. اين چرخش موضع به خاطر چيست؟

فراموش نكنيد در عرصه سياست داخلي امريكا موضوع ايران با فلسطين و اسرائيل پيوند خورده است. كساني كه از بحث دوستانه با ايران سخن مي گويند به عنوان دشمنان اسرائيل معرفي مي شوند. آقاي اوباما به اين شرايط كاملاً آگاهي دارد و نمي خواهد موضعي بگيرد كه بهانه يي به دست رقيب بيفتد. اين محتاط شدن به معناي دست كشيدن از مواضع پيشين نيست. من معتقدم آقاي اوباما همچنان از سياست مذاكره بدون پيش شرط با ايران و از عدم خشونت در مقابله با بحران ها خصوصاً مساله هسته يي ايران دفاع مي كند و به نظرم اگر اوباما به عنوان رئيس جمهور امريكا انتخاب شود، روابط ايران و امريكا به سمت بهبود حركت خواهد كرد.
سه شنبه 29 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 223]