واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تأثیر پذیری حافظ از عطار نیشابوری
· تأثیر پذیری حافظ از سعدی شیرازی · تأثیر پذیری حافظ از نظامی گنجویتأثیر پذیری حافظ از خواجوی کرمانی عطار (متوفای حدود 618 ق)فرید الدین ابو حامد محمد بن ابی بکر ابراهیم عطار کدکنی نیشابوری از بزرگترین عرفا و شعرای ایران است. صاحب منظومه ها یا مثنویهای عرفانی متعددی است. در ادبیات منظوم عرفانی می توان او را در طراز سنائی و مولانا به شمار آورد.حافظ که شغل شاغلش تتّبع در دواوین شعر فارسی و عربی بوده طبعاً عطار را نادیده نگرفته است. به شهادت بعضی از مضامین و تعابیر عطار که شبیه آنها در شعر حافظ یافت می شود و ذیلاً به اهم آنها اشاره خواهیم کرد، تأثیر شعر عطار برشعر حافظ مسلم است؛ گر چه این تأثیر به اندازه تأثیر سنائی بر عطار یا عطار بر مولانا نیست، و با میزان تأثیر کمال الدین اسماعیل و سعدی و خواجو بر حافظ قابل مقایسه نیست، اما در حد خود قابل توجه است.قیاس در شباهتهای لفظی و معنائی:1) عطار: همه کس طالب یارند ولیک مفلسی مست پدیدار کجاست (دیوان، ص 21)حافظ: همه کس طالب یارند چه هشیار چه مست2) عطار: خورشید را ز پرده مشکین نقاب بست (دیوان، ص 27)حافظ: گلبرگ را ز سنبل مشکین نقاب کن3) عطار:بیا که قبله ما گوشه خراباتست بیار باده که عاشق نه مرد طاماتست(دیوان، ص 33)حافظ:بیا که قصر امل سخت سست بنیادست بیار باده که بنیاد عمر بر بادست4) عطار: مرکب لنگست و راه دورست (دیوان، ص 48)حافظ: پای ما لنگست و منزل بس دراز5) عطار:نگاهی می کند در آینه یار که او خود عاشق خود جاودانه استبه خود می بازد از خود عشق با خود خیال آب و گل در ره بهانه است(دیوان، ص 72- 73) حافظ:که بندد طرف وصل از عشق شاهی که با خود عشق بازد جاودانهندیم و مطرب و ساقی همه اوست خیال آب و گل در ره بهانه6) عطار: حدیث عشق در دفتر نگنجد (دیوان، ص 130)حافظ: که علم عشق در دفتر نباشد7) عطار: پیر ما از صومعه بگریخت در میخانه شد (دیوان، ص 209)حافظ: دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما8) عطار: درد هر کس به قدر طاقت اوست (دیوان، ص 216)حافظ: فکر هر کس به قدر همت اوست9) عطار:به هوا داری گل ذره صفت در رقص آی کم ز ذره نه ای او هم ز هوا می آید(دیوان، ص 289)حافظ:به هوا داری او ذره صفت رقص کنان تا لب چشمه خورشید درخشان بروم10) عطار: ببستم خانقه را در، در میخانه بگشودم (دیوان، ص 424)حافظ: در میخانه ام بگشا که هیچ از خانقه نگشود11) عطار: چو من جمعیت از زلف تو دارم ... (دیوان، ص 536)حافظ: کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم12) عطار: ای صبا گر بگذری بر زلف مشک افشان او (دیوان، ص 548)حافظ: ای صبا گر بگذری بر ساحل رود ارس13) عطار: کوتاه کرد قصه زلف دراز تو ( دیوان، ص 552)حافظ: کوتاه کرد قصه زهد دراز من14) عطار:گر چه میان دریا جاوید غرفه گشتی هشدار تا ز دریا یک موی تر نگردی(دیوان، ص 623)حافظ:یک دم غریق بحر خدا شو گمان مبر کز آب هفت بحر به یک موی تر شوی15) عطار:از عشوه های خلق به حلقم رسید جان نه عشوه می فروشم و نه عشوه می خرم(دیوان، ص 779)حافظ:مقصود ازین معامله بازار تیزیست نه جلوه می فروشم و نه عشوه می خرم (دیوان، ص 695)ناگفته نماند که شخصیت عرفانی و شعری شیخ صنعان که عمدتاً پرداخته عطار است بر حافظ تأثیر ماندگاری داشته و حافظ بارها به گوشه هائی از داستان او تلمیح کرده است.منبع : حافظ نامه(جلد1)- بهاءالدین خرمشاهی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 590]