بررسي اجمالي : روابط ايران و تركيه در دولت نهم (‪(۱‬

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: بررسي اجمالي : روابط ايران و تركيه در دولت نهم (‪(۱‬
سياسي. دولت . استانبول . روابط ايران وتركيه
آنكارا- روابط ايران و تركيه به عنوان دوكشور قدرتمند با جغرافياي وسيع درمنطقه خاورميانه و اوراسيا پس از روي كار آمدن دولت نهم روبه گسترش نهاد به طوري كه به زعم بسياري از كارشناسان سال گذشته ميلادي يكي مقاطع پربار درمناسبات دو كشور بود كه ازآن به دوران طلايي دو كشور نام برده شد.

از ديد كارشناسان و ناظران بين‌المللي در آنكارا در سال ‪ ۲۰۰۷‬ميلادي به رغم اين كه تركيه شاهد تحولات بسيار مهم در عرصه سياسي از جمله انتخابات عمومي زود هنگام ، استقرار رييس جديد جمهوري تركيه در كاخ رياست جمهوري اين كشور چانكايا و اصلاح قانون اساسي در يك همه پرسي، بود، روابط ايران و تركيه در زمينههاي مختلف سياسي، اقتصادي به خصوص در زمينه انرژي با رشد قابل توجهي روبه شد.

تركيه همچنين در سال ‪۲۰۰۸‬ميلادي تحولات بزرگي را پشت سر گذاشت كه از مهم‌ترين آن مي‌توان به دستگيري برخي از نظاميان و سياستمداران به اتهام انجام كودتا و خنثي كردن نقشه‌هاي آنان، موضوع لغو آزادي حجاب در دانشگاه هاي اين كشور از سوي دادگاه قانون اساسي و در نهايت تبرئه حزب عدالت و توسعه از اتهامات دادستان ديوان عالي اين كشور در دادگاه قانون اساسي ، اشاره كرد.

هر يك از اين مقولات مي‌تواند سرمنشا تحولات بسياري در روابط سياسي و اقتصادي دو دولت شود كه به نظر مي‌رسد دستگاه ديپلماسي دو كشور توانستند با هوشمندي مانع بروز هرگونه خلل از ناحيه اين موضوعات سياسي شوند.

توجه به اصل توسعه مناسبات با كشورهاي همسايه و بهبود روابط خارجي پس از روي كارآمدن دولت نهم به عنوان يكي از محورهاي اصلي حركت دولت توانست خيلي زود روابط جمهوري اسلامي ايران را با كشورهاي همسايه به خصوص تركيه اصلاح كرده و در مسير مثبت آن را گسترش دهد.

بر همين اساس سال گذشته را بايد در تاريخ روابط و مناسبات تهران و آنكارا به عنوان يك نقطه عطف دانست كه در اين سال يخ‌هاي روابط دو جانبه رو به ذوب شدن نهاد و از اين پس بود كه بسياري از محدوديت‌هاي موجود ميان دو كشور براي توسعه مناسبات خود برداشته شد.

امسال نيز دو كشور توانستند گام‌هاي بزرگي را در توسعه روابط سياسي و اقتصادي با يكديگر بردارند و از اين نظر مي‌توان تلاش دستگاه ديپلماسي كشور را در دولت نهم موفق ارزيابي كرد.

دو كشور ايران و تركيه در سال ‪ ۲۰۰۷‬به توافقات مهمي در زمينه ترانزيت گاز ايران به اروپا، سرمايهگذاري در استحصال گاز در پارس جنوبي، احداث نيروگاههاي گازي و آبي، احداث خط لوله گاز و اتصال شبكههاي برق دست يافتند.

به گفته كارشناسان، اين توافقات در شرايط سياسي، اقتصادي خاص حاكم بر جهان و بويژه در منطقه خاورميانه، بين دو كشور ايران و تركيه حاصل شد كه يكي از مهمترين كشورهاي توليدكننده نفت و گاز در جهان است و ديگري كشوري به نام تركيه است كه در گذرگاه مهم انتقال انرژي از شرق به غرب قرار دارد.

اين كارشناسان، توافقات حاصل شده را بسيار مهم و نشان‌دهنده حاكم بودن عقل سليم در روابط و دورانديشي سياستمداران براي بسترسازي يك روند رو به رشد و با ثبات بين دو كشور دوست و همسايه قلمداد كرده و بر لزوم تسريع درتبديل توافقات، به قراردادهاي بينالمللي و اجرايي شدن آنها تاكيد ميكنند.

گرچه در سال گذشته ميلادي، بعد اقتصادي در روابط ايران و تركيه به لحاظ برگزاري كميسيون مشترك همكاريهاي اقتصادي و تجاري و سفرهاي متقابل مسئولان بلند پايه اقتصادي دو كشور بيشتر برجسته شد، ولي اين روند به عزم و اراده سياسي قوي در رهبران ايران و تركيه نياز داشت، كه از آن دريغ نشد سفر غلامعلي حداد عادل رييس مجلس شوراي اسلامي به تركيه، سفرهاي متعدد منوچهر متكي وزير امور خارجه ، سيد پرويز فتاح وزير نيرو، محمدرضا اسكندري و مسعود ميركاظمي وزراي جهاد كشاورزي و بازرگاني و نيز وزير وقت نفت دولت نهم به تركيه و سفرهاي علي باباجان وزير امور خارجه و رييس هيات مذاكره‌كننده تركيه با اتحاديه اروپا، حلمي گولر، مهدي اكر و بينالي ييلدروم وزراي انرژي، كشاورزي و ارتباطات و در نهايت سفر كرشاد توزمن وزير مشاور در اقتصاد خارجي تركيه در اوايل سال جاري به ايران و سفرهاي متقابل هياتهاي سياسي، اقتصادي و فني در سطوح كارشناسان ارشد و معاونين و قائم مقامهاي وزارتخانههاي دو كشور، فشردگي و ترافيك رفت و آمد سنگين در روابط ايران و تركيه در سال گذشته ميان دو كشور را به اثبات مي رساند.

در كنار اين، مشاركت مقامهاي ايراني در اجلاس، كنفرانس و نشستهاي بينالمللي و منطقهاي از جمله جلسات سازمان كنفرانس اسلامي، اكو در تركيه نيز نشان ميدهد دو كشور علاوه بر بعد دو جانبه، به توسعه همكاري ايران و تركيه در سطح منطقهاي و بينالمللي نيز اهميت ميدهند.

در سالهاي اخير با افزايش تماسهاي غيردولتي و در سايه فعاليتهاي گردشگري، فرهنگي و توسعه ارتباطات، كه بر گرفته از پيشينه علائق مشترك تاريخي و فرهنگي و ديني ايران و تركيه است، روابط اجتماعي دو كشور نيز متحول شده كه اين در سال گذشته و امسال نيز تداوم يافت.

در محافل فرهنگي، پژوهشي و رسانهاي به طور فشرده و گسترده شاهد بحث و بررسي و برگزاري جلسات، ميزگردها و انتشار گزارشهايي از روابط ايران و تركيه و پرداختن به تحولات در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران و برنامه هستهاي صلح آميز كشورمان بوديم كه اين، پويايي و افزايش روزافزون توجه به تحولات ايران در جامعه تركيه را نشان مي‌دهد.

به گفته كارشناسان، اين توجه و علاقه ميان مردم دو كشور براي نزديكي، بعد جديدي به روابط دو كشور بخشيده كه در وراي ديپلماسي رسمي، مسير خود را يافته و حتي در برخي از موارد نيز بر آن پيشي گرفته و بسترساز گفت وگوهاي رسمي نيز ميشود.

همچنين افزايش علائق پژوهشگران به پرداختن به زمينههاي مختلف روابط دو كشور و تربيت كارشناسان امور ايران در تركيه در ايران و كارشناسان امور تركيه در ايران، به توسعه و تحكيم روابط در راستاي منافع ملي و مشترك كمك بسزايي خواهد كرد.

شايد تنها مورد ناخواستهاي كه در كارنامه روابط سال گذشته ميلادي ايران و تركيه به چشم مي‌خورد و مستمسك سوء‌استفاده محافلي كه تمايلي به توسعه و تعميق روابط دو كشور ندارند، شده، مشكل بروز بي‌ثباتي در عرضه گاز ايران به تركيه در روزهاي سرد زمستان سال گذشته بود كه اين مشكل هم در اوايل سال ‪۲۰۰۷‬ميلادي بروز كرد و هم در اواخر سال خود را نشان داد.

اما به تازگي و در پي تمهيدات انديشيده شده اعلام شد كه شركت ملي گاز ايران با تدابير خاص سعي در برطرف كردن مشكل گاز رساني به تركيه در زمستان امسال دارد و اميدوار است كه انتقال گاز ايران به تركيه در ايام سرد به مشكل مواجه نشود.

جمهوري اسلامي ايران به رغم اين كه دومين كشور بزرگ داراي ذخاير گاز طبيعي و چهارمين كشور بزرگ توليدكننده گاز در دنياست، به دليل افزايش شديد مصرف داخلي در فصول زمستان و نبود خط جداگانهاي براي عرضه گاز به تركيه، به عنوان دومين كشور بزرگ تامين‌كننده گاز مورد نياز تركيه بعد ازروسيه به شمار مي‌رود و سرماي شديد و ناخواسته سال گذشته موجب افت فشار در ميزان عرضه گاز به تركيه شد كه با تدابير انديشيده شده دو كشور اميدوار هستند زمسان امسال اين مشكلات رخ ندهد.

به هر روي روابط دو كشور همسايه ايران و تركيه در سال گذشته را ميتوان در سر فصلهاي سياسي، امنيتي، بينالمللي، انرژي و اقتصادي و فرهنگي بررسي كرد.

*** روابط دو كشور در ابعاد سياسي
آنچه در تركيه ابراز خشنودي بسيار زيادي از آن ميشود وموجب شده در افكار عمومي اين كشور، ايران به صورت يار صميمي در رفع مشكلات امنيتي تركيه تلقي شود، همكاريهاي امنيتي فعال ايران با تركيه بويژه در مبارزه با تروريسم و سازمان پ.ك.ك. است.

تلاشهاي نيروهاي امنيتي جمهوري اسلامي ايران براي حفظ امنيت در مرزهاي غربي و تاكيد وزراي خارجه دو كشور در تهران بر همكاري ايران و تركيه در مبارزه با تروريسم، فضاي بسيار مثبتي را در همكاريهاي امنيتي دو كشور ايجاد كرده است.

در سال گذشته جلسات منظم بين نيروهاي انتظامي ايران و تركيه طبق قرار قبلي هر سه ماه يك بار صورت گرفت و در سايه اين تلاشها، امنيت مطلوبي در نوار مرزي تامين شده است.

چندي پيش نيز يك هيات از مقامات امنيتي و نظامي به سرپرستي معاون وزير كشورمان به آنكارا آمد و مذاكرات مفيدي را در زمينه مبارزه با تروريسم ، مواد مخدر، جرايم سازمان يافته و ديگر مسايل مورد علاقه دو كشور با مقامات تركيه انجام داد.

در سال گذشته موضوع برنامه هستهاي ايران بيش از سالهاي گذشته در جامعه تركيه مطرح بود و ديدار علي لاريجاني دبير وقت شوراي امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران با خاوير سولانا در آنكارا و اجلاس سه جانبه بين لاريجاني، سولانا و عبدالله گل وزير وقت خارجه تركيه، تحول مهمي بود.

همچنين سفر اخير منوچهر متكي وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران و به دنبال آن سفر سعيد جليلي دبير شوراي امنيت ملي ايران به تركيه و ديدارهاي اين مقامات با عبدالله گل رييس جمهوري ، رجب طيب اردوغان نخست وزير و علي بابا جان وزير امور خارجه تركيه در خصوص مسايل مختلف از جمله موضوع پرونده هسته‌اي ايران يكي از نقاط برجسته و مهم در كارنامه روابط دو كشور محسوب مي‌شود كه در دولت نهم به وقوع پيوست.

تركيه كه خود در تلاش دسترسي به انرژي هستهاي و برپايي نيروگاههاي اتمي است، استفاده صلح آميز از انرژي هستهاي را حق مسلم ايران دانسته و همواره بر حل مسالمت آميز مساله هستهاي ايران تاكيد كرده است.

بابا جان در چندين مورد سخنراني و مصاحبه مطبوعاتي به خبرنگاران گفت كه تركيه استفاده از انرژي هسته‌اي را حق مسلم ايران مي‌داند و تركيه نيز قصد استفاده از اين انرژي را دارد.

تحليل گران تركيه بر اين عقيده هستند كه اين مواضع مشخص مي‌سازد كه آنكارا براي حمايت از تهران در اين زمينه با آمادگي كامل وارد بازي شده است و غرب و آژانس بينالمللي انرژي اتمي نيز به خوبي اين موضوع را دريافته اند.

تركيه ضمن حمايت از حق مسلم جمهوري اسلامي ايران در استفاده صلحآميز از انرژي هستهاي، خواستار خلع سلاح هستهاي در منطقه و پايبندي به پيمان ان.

پي.تي. و همكاري ايران با سازمانهاي بينالمللي است.

رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه در يك همايش بينالمللي در مصر گفت:

كشورها را نميتوان با ادعاي اين كه ميتواند به توليد سلاح هستهاي روي آورد ، از حق خود براي استفاده صلح آميز محروم كرد.
سه شنبه 22 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 230]