استاد فضيلت

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: استاد فضيلت
نگاهي به فعاليت هاي علمي و سياسي آيت الله بني فضل
اشاره
در آستانه سالگشت ارتحال يكي از شاگردان و همراهان حضرت امام خميني قرار داريم كه تمام لحظات عمر خويش را در راه نشر اسلام و حمايت هاي همه جانبه از انقلاب اسلامي سپري نمود. او مرحوم آيت الله شيخ مرتضي بني فضل است كه براي مردم غيور خطه آذربايجان چهره اي آشنا مي باشد. به همين مناسبت گزيده اي از فعاليت هاي ارزشمند آن مرحوم را تقديم خوانندگان مي كنيم .
تدريس
آيت الله بني فضل از آغاز تحصيل در تبريز به تدريس آموخته هايش همت گماشت . در قم نيز علوم صرف نحو منطق و معاني و بيان را در مدرسه ي حجتيه درس مي داد. كلاس مطول ايشان در مسجد فاطميه ساليان سال با استقبال طلاب مواجه و مسجد همواره لبريز جمعيت مي شد.
او كتاب معالم را در دو نوبت به دو زبان فارسي و تركي تدريس مي كرد نوبت نخست در مدرسه ي حجتيه و ديگري را در مسجد فاطميه درس مي داد كه ساليان ادامه داشت . وي سپس به تدريس سطوح عالي روي آورد. مكاسب محرمه و مكاسب بيع را هركدام در دو دوره و بخش خيارات و شروط آن را نيز در دو مرحله برگزار كرد.
آيت الله بني فضل پس از پيروزي انقلاب اسلامي درس خارج فقه را نيز آغاز كرد و تا اواخر عمر پربركت خويش آن را ادامه داد. وي در تدريس پيرو شيوه ي استادش حضرت امام خميني ـ رحمه الله عليه ـ بود. ابتدا مباحث را با دقت مطالعه مي كرد و پس از درس مطالب گفته شده را بر روي كاغذ مي آورد.
ايشان در سال نخست تدريس خارج فقه موضوع بحث را قضا قضاوت و قاضي قرار داد و اين موضوعات را با ديدگاه حكومتي منطبق و بررسي كرد تا نيازهاي دستگاه قضايي نظام جمهوري اسلامي را در حد امكان تامين سازد. محور مباحث او كتاب ارزشمند شرايع بود زيرا در آن به فروع و مصاديق فراواني پرداخته شده است . او علاوه بر تدريس مباحث پيش گفته آن ها را تدوين و آماده ي نشر كرد كه به استقبال دفتر تبليغات اسلامي حوزه ي علميه ي قم براي چاپ و انتشار روبه رو شد اما چون به نظر استاد در برخي موارد نياز به اصلاح و تكميل داشت چاپ آن به زماني ديگر موكول گرديد. آيت الله بني فضل در مرحله ي دوم بنابر پيشنهاد برخي شاگردان محور تدريس خارج فقه را كتاب تحريرالوسيله ي حضرت امام قرار داد و باب خمس را آغاز كرد. سپس ابواب زكات صلات و اجتهاد و تقليد را طي سال هاي پياپي به پايان رسانيد.
اغلب طلاب و فاضلاني كه در حوزه ي درسي ايشان پرورش يافتند پس از پيروزي باشكوه انقلاب اسلامي در مناطق و مسئوليت هاي گوناگون مشغول خدمتگزاري به مردم شدند.
آثار و تاليفات
حاشيه بر مكاسب محرمه
شرح مبسوط بر منطق شرح منظومه
مباحث باب قضا قضاوت و قاضي
(اين آثار به صورت خطي و هنوز منتشر نشده است .)
مدارك تحريرالوسيله للامام الخميني (باب صلات ) 3 جلد
مدارك تحريرالوسيله للامام الخميني (باب زكات و خمس )
مدارك تحريرالوسيله للامام الخميني (باب صوم )
اين آثار حاصل چهارده سال تدريس درس خارج فقه آيت الله بني فضل و ضمن طرح مباحث حضرت امام در تحريرالوسيله به بررسي و نقد آن نيز پرداخته است . موسسه ي تنظيم و نشر آثار امام خميني ـ رحمه الله عليه ـ كتاب هاي مزبور را در طول سال هاي 1380 ـ 1383 منتشر كرده است .
آشنايي با امام
آيت الله بني فضل نخستين بار وقتي يك سيد نوراني و با وقار را در مجلس ترحيم مرحوم آيت الله حجت ديد از برخي حاضران پرسيد :
او كيست
گفتند :
حاج آقا روح الله خميني است .
از همان لحظه عشق امام در قلبش جاي گرفت . وي تدريجا به منزل و مكان تدريس ايشان راه يافت و در جرگه ي شاگردان خاص حضرتش درآمد. در ايام تابستان كه به تبريز مي رفت عظمت و معنويت امام را براي والدين برادران و ساير خويشان باز مي گفت تا آن جا كه تمام اقوام درجه ي يك او پس از رحلت آيت الله بروجردي مقلد امام شدند. ايشان در سفرهاي پدرش به قم به محله ي يخچال قاضي مي رفتند و با امام ديدار مي كردند و حضرت امام (ره ) نيز او را گرامي مي داشت و گاهي براي بازديد از پدر به منزلش مي آمد.
آيت الله بني فضل حال و هواي يكي از اين ديدارها را چنين وصف مي كند :
يك روز مرحوم پدرم به قم آمد. با هم به خدمت امام در همين (محل ) يخچال قاضي رفتيم . آن بزرگوار پدرم را خيلي خوب تحويل گرفتند. فرداي آن روز با خبر شديم ايشان مي خواهند از پدرم در خانه ي بنده بازديد كنند. بسيار خوشحال شدم . منزل را آماده كردم . اما همراه با آقايان : شيخ حسن صانعي شيخ صادق خلخالي شهاب الدين اشراقي و سيد محمد ابطحي كاشاني تشريف آوردند. پس از تعارف و احوالپرسي از ايمان و غيرت ديني مردم آذربايجان و شجاعت و ولايتمداري آن ها سخن گفتند. سپس فرمودند : من به تبريز رفتم و با مردم آنجا آشنا هستم . حتي به بالاي ساختمان ارك رفتم و شهر را نظاره كردم .
پدر آيت الله بني فضل در ديداري از حضرت امام درخواست مي كند در حق فرزندش مرتضي دعا كند تا او موفق شود و خداوند در تعليم و تربيتش عنايت فرمايد. امام در پاسخ خطاب به وي آقا مرتضي را طلبه اي فاضل و همانند سيد مصطفي فرزند خويش قلمداد مي كنند.
حضور جدي در انقلاب
آيت الله بني فضل علاوه بر شاگردي امام در فقه و اصول به سال 1341 در آغاز نهضت اسلامي ايران به رهبري امام خميني بي درنگ نداي استادش را لبيك گفت و در عرصه هاي حساس انقلاب حضوري متعهدانه يافت . او رابط رهبري با علماي اعلام تبريز و آذربايجان از جمله : آيت الله قاضي طباطبايي گشت و روحانيت آن منطقه را در رسيدن به اهداف مقدس انقلاب ساماندهي كرد.
در ماجراي انجمن هاي ايالتي و ولايتي متن تلگرام هاي رهبر و مراجع تقليد به شاه و دولت در محموله اي جاي داد و آن را توسط حاج كريم غفران نيا براي عالمان تبريز فرستاد تا از مسائل و اوضاع روز آگاه شوند . همچنين در قيام 15 خرداد كه منجر به دستگيري و زنداني شدن امام گرديد كوشش هايي فراوان براي آزادي ايشان از خود نشان داد و بزرگان قم و تبريز را جهت عزيمت به تهران و حمايت از امام ترغيب كرد.
حضرت امام پس از ده ما آزاد شده به قم بازگشتند. در اين هنگام اهالي مسجد حاج نمازي واقع در نزديكي چهارراه غفاري همزمان با ساكنان ديگر محله هاي قم به شكرانه ي آزادي امام با هماهنگي آيت الله بني فضل مراسم جشن برپا كردند.
بنابر دعوت ايشان حضرت امام همراه فرزندش حاج آقا مصطفي و شيخ صادق خلخالي و آيت الله مرعشي نجفي با پسرش سيدمحمود در آن مجلس حضور يافتند. در اين محفل كه عكس هايي گوناگون از آن تهيه شده روحاني مبارز حاج شيخ علي اصغر مرواريد منبر مي رود و ضمن خوش آمد گويي به حضرت امام و تهنيت به مردم خواستار حضور گسترده ي آنان در عرصه ي حمايت از رهبري مي شود.
ارسال نامه به امام
در پي سخنراني توفنده ي حضرت امام بر ضد لايحه ي ننگين كاپيتولاسيون كه منجر به تبعيد ايشان به تركيه و نجف شد فضلا و استادان حوزه ي علميه ي قم نامه اي اعتراض آميز به اميرعباس هويدا نوشتند و خواهان بازگشت امام به قم گرديدند.
در همين زمان آيت الله بني فضل همراه مرحوم شيخ رضا محمدي خويي و شيخ محمد فقيهي ماموريت مي يابند امضاهاي فاضلان آذربايجاني را در حمايت از اين حركت جمع آوري كنند.
وي در اين باره مي گويد :
« آن وقت آبان ماه و هوا نسبتا سرد شده بود. متن نامه را زير عبا مي گرفتم تا در كوچه ها و محله ها از آقايان امضا بگيرم . گاهي به منزلشان مي رفتم گاهي نيز در مدرسه ي فيضيه جلو حجره ها مي ايستادم تا يك نفر پيدا شود. او را داخل مدرس يا حجره مي بردم و برايش توضيح مي دادم . از هر پنج نفر تنها يك تن امضا مي كرد. اغلب مي ترسيدند و امتناع مي كردند. »
آيت الله بني فضل علاوه بر اين اقدام گروهي خود به تنهايي نامه اي مستقل به حضرت امام نگاشت و پايبندي اش را به آرمان هاي استادش در تاريخ انقلاب ثبت كرد. در بخشي از اين نامه چنين آمده است :
« بعد از اهداي سلام و تحيات وافره همواره اميدوار به الطاف خفيه ي خداوند متعال و توجهات خاصه ي حضرت ولي عصر ـ اروح العالمين له الفداـ هستيم كه سايه ي بلند پايه ي وجود مبارك حضرت عالي بر سر عموم مسلمين به خصوص جامعه ي روحانيت و بالاخص حوزه ي علميه ي مقدسه ي قم مستدام باشد. حقير نيز بحمدالله سلامت و به دعاگويي عمر شريف حضرت آيت اللهي و تحصيلات علوم مقدس ديني اشتغال دارم ... اميدوارم انشاالله
به زودي زود وسايل مراجعت حضرت عالي به حوزه هاي علميه ي قم فراهم شود تا اينكه حوزه ي علميه ي قم و ساير حوزه هاي علميه از فيوضات وجود مقدس حضرت عالي بيش از پيش بهره مند گردد... »
او همچنان به فعاليت هاي مبارزاتي خود به صورت نامحسوس ادامه داد و در راه نشر انديشه هاي استادش بسيار كوشيد. اين در حالي بود كه بسياري از دوستان وي را سرزنش و تحقير مي كردند زيرا اهداف امام خميني براي سرنگوني شاه را غيرمنطقي و غيرعقلايي مي پنداشتند.
آيت الله بني فضل پس از شهادت حاج آقاي مصطفي در آبان 1356 به حضور خود در عرصه هاي مبارزه عمق بيشتري بخشيد. از يك سو در پرتو ارتباط با عالمان تبريز به ويژه شهيد قاضي طباطبايي پيام هاي امام را بهنگام در اختيار مردم آذربايجان نهاد و از سوي ديگر با حضور جدي در جمع استادان و فضلاي حوزه ي علميه قم (جامعه ي مدرسين فعلي ) نقش تاريخي خويش را در قبال امام انقلاب و مردم به خوبي ايفا كرد. حدود سي و پنج مورد از امضاهاي ايشان در ذيل اعلاميه ها و بيانيه هاي جامعه مدرسين در دوران ستم شاهي به مناسبت هاي گوناگون بهترين شاهد براين مدعاست و چنين بود كه امضاي هر بيانيه به تراكم پرونده اش در ساواك مي افزود...
مسئوليت هاي اجرايي
آيت الله بني فضل پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي هرگز از پذيرش مسئوليت هاي خطير و حساس دريغ نورزيد بلكه در حد توان خود در خدمت به نظام و مردم همچنان پرنشاط و پايدار باقي ماند. نخست همراه حضرت آيت الله شيخ مسلم ملكوتي به نمايندگي از جانب امام خميني براي رسيدگي به مسائل جاري در استان هاي آذربايجان شرقي غربي و اردبيل منصوب شد. آنان در آغاز پيروزي انقلاب نماينده ي تام الاختيار رهبري در امور آذربايجان گرديدند و در تعيين امام جمعه هاي شهرها به ويژه مراكز استان ها نقشي اساسي ايفا كردند. همچنين در رسيدگي و ساماندهي كميته ها و دادگاه هاي انقلاب و نصب قضات در سطح استان تلاش هايي فراوان از خود نشان دادند.
آيت الله بني فضل در دو مرحله نيز طي احكام جداگانه از سوي رهبر كبير انقلاب اين افتخار را نصيب خويش ساخت تا به « خوي » و ديگر شهرهاي آذربايجان سفر و مشكلات موجود در آن مناطق را از نزديك بررسي كند.
متن نخستين حكم امام چنين است :
باسمه تعالي
جناب حجت الاسلام آقاي شيخ مرتضي بني فضل ـ دامت افاضاته ـ با توجه به وضع منطقه ي خوي و حومه و اختلافات موجود لازم است جناب عالي مسافرتي بدان منطقه نموده از نزديك به مشكلات اهالي محترم رسيدگي نموده و وضع كميته هاي محلي را بررسي نماييد و با مشورت علماي محل ـ دامت بركاتهم ـ و اهالي محترم اختلافات را مرتفع سازيد و مردم آن سامان را به وظايف خطيري كه در اين موقع حساس به عهده دارند آشنا سازيد و مقتضي است بدين منظور هياتي را نيز با خود ببريد و خود جنابعالي در راس آن هيات انجام وظيفه بنماييد.
از خداي تعالي ادامه ي توفيقات همگان را در راه خدمت به اسلام و مسلمين خواستارم .
به تاريخ 3 شعبان 1399
روح الله الموسوي الخميني
او پس از اخذ حكم مذكور بي درنگ به شهر خوي عزيمت كرد و در مدت پنج روز با ياري علماي اعلام و مسئولان اداره ها و ارگان هاي انقلابي اختلاف هاي موجود را به بهترين وجه برطرف و در بازگشت به قم گزارش سفر خود را حضور حضرت امام تقديم كرد. سپس امام خميني با حكم ديگري به وي ماموريت داد ديگر بار به شهرهاي آذربايجان سفر و مسائل آن خطه را از نزديك مشاهده و رفع كند.
متن حكم دوم رهبر كبير انقلاب به اين شرح است :
باسمه تعالي
جناب مستطاب حجت الاسلام آقاي شيخ مرتضي بني فضل ـ دامت بركاته ـ مقتضي است در اين موقع كه انقلاب احتياج زيادي به سازندگي دارد جنابعالي مسافرتي به مناطق آذربايجان شرقي و غربي بنماييد و از نزديك به كميته هاي محل رسيدگي كنيد و هر جا كمبود و يا اختلافي مشاهده كرديد در رفع آن ها اقدام كنيد و در تقويت موسسات مذهبي به هر نحو صلاح مي دانيد كوشا باشيد و همه جا از همكاري و مشورت با علماي اعلام محل ـ ايدهم الله تعالي ـ و مومنين محترم دريغ ننماييد و سعي كنيد وحدت كلمه و اتحاد پيوسته محفوظ بماند و از اختلاف و تفرقه پرهيز نموده و مردم را برحذر داريد.
از خداي تعالي ادامه ي توفيقات آن جناب و عموم آقايان محترم را در راه ترويج شريعت مقدسه و اعلاي كلمه ي طيبه ي اسلام خواستارم .
8 شعبان 1399
روح الله الموسوي الخميني
در پي اين حكم آيت الله بني فضل به تبريز شتافت و ماه ها در آن ديار مستقر گرديد. وي طي مسافرت هايي به : اروميه سلماس نقده ماكو مراغه ميانه شبستر اهر سراب بستان آباد و مرند ضمن رسيدگي به مشكلات و نيازهاي مردم آنان را به همبستگي فراخواند. او در همين سفر با هماهنگي علما و ائمه ي جمعه ي شهرها براي تقويت حوزه هاي علميه و بازسازي بسياري از مدارس علوم اسلامي به تلاش هايي اساسي دست زد و آثاري چشمگيري را در اين عرصه از خويش باقي نهاد.
آيت الله بني فضل در دوره ي اول و دوم مجلس خبرگان رهبري با اختصاص دادن بيشترين آراي مردم آذربايجان غربي به عنوان نخستين نفر راهي مجلس گرديد. در دوره ي چهارم نيز نمايندگي اهالي آذربايجان شرقي را با اخذ آراي آنان كسب كرد و به مجلس خبرگان راه يافت ... آيت الله بني فضل سرانجام با كارنامه درخشان از تلاش و جهاد در 17 شعبان دارفاني را وداع گفت . ياد و راهش گرامي باد.
عبدالرحيم اباذري
آيت الله بني فضل از شاگردان و ياران نزديك امام خميني بود و از ابتداي نهضت اسلامي نداي استادش را لبيك گفت و در عرصه هاي حساس انقلاب حضور متعهدانه يافت . او رابط رهبري نهضت با علماي خطه آذربايجان بود و به ساماندهي امور براي تحقق اهداف انقلاب همت مي گماشت
اغلب طلاب و فاضلاني كه در حوزه درسي آيت الله بني فضل پرورش يافتند پس از پيروزي باشكوه انقلاب اسلامي در مناطق مختلف و با مسئوليت هاي گوناگون مشغول خدمتگزاري به مردم شدند
آيت الله بني فضل پس از پيروزي انقلاب هرگز از پذيرش مسئوليت هاي خطير و حساس دريغ نورزيد و همواره در خدمت به نظام و مردم پرنشاط و پايدار باقي ماند
دوشنبه 21 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 573]