سالگرد انتقال فرماندهي نيروهاي ايساف در افغانستان به سازمان ناتو

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: /گزارش-ايسنا/ سالگرد انتقال فرماندهي نيروهاي ايساف در افغانستان به سازمان ناتو
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: بين‌الملل - گزارش و تحليل

پيمان‌هاي سياسي زيادي درجهان وجود دارند كه شايد اسامي آنها گاه به گاه شنيده مي‌شود ولي عملا فعاليت چنداني ندارند و كشورهاي عضو مسير سياست خود را بدون توجه به معاهده‌اي كه در آن عضوهستند دنبال مي‌كنند. پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) از جمله‌ي قوي‌ترين پيمان‌هاست كه با گذشت 57 سال از زمان تاسيس خود كاملا در صحنه‌هاي نظامي و سياسي حاضر است اما به نظر مي‌رسد در اين برهه زماني اين سازمان با مشكلات عديده‌اي در افغانستان مواجه است و حتي به خاطر اين مشكلات در افغانستان با آمريكا اختلافات زيادي پيدا كرده است.

به گزارش دفتر مطالعات بين‌الملل خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) فردا مصادف است با 11 اوت سالروز انتقال فرماندهي نيروهاي كمك به امنيت افغانستان (ايساف) به پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو).

در اين گزارش به بررسي چگونگي تشكيل ناتو و فعاليت‌هاي اين سازمان در افغانستان ‌پرداخته شده است.

- تشكيل ناتو

ائتلاف‌ها و سازمان‌هاي منطقه‌يي و بين‌المللي تحت شرايط خاصي و درواقع در پاسخ به يك نياز تشكيل مي‌شوند. معمولا با بر طرف شدن آن شرايط خاص، فلسفه وجودي ائتلاف و سازمان‌هاي مذكور نيز منتفي مي‌شود و‌ آنها از بين مي‌روند.

سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) در سال 1949 در پاسخ به تهديدات ابر قدرت شرق (شوروي سابق) به وجود آمد. با فروپاشي شوروي در اواخر دهه 1980 انتظار مي‌رفت كه ناتو نيز مانند سازمان رقيب خود (پيمان ورشو) به تاريخ سپرده شود.

اما اين سازمان با تعريف جديد اهداف سازمان روز به روز قدرتمند‌تر شد.

امروزه ناتو به يك بازيگر مهم در تعاملات بين‌المللي تبديل شده است و فقدان نيروي نظامي سازمان ملل زمينه را براي ايفاي نقش پررنگ ناتو فراهم كرده است. جنگ 78 روزه ناتو عليه صربستان در سال 1999 نخستين مصداق در اين رابطه است.

‌شورا ناتو‌ ركن اصلي اين سازمان است و همه كشورهاي عضو در آن نماينده دارند و داراي دو حق راي مساوي هستند. شورا دو نوع اجلاس دارد. اجلاس وزيران كه سالي دو تا سه بار تشكيل مي‌شود و به نمايندگي از هر دولت يك يا چند وزير برجسته بسته به كار شورا در آن شركت مي‌كنند و رياست آن هر بار بر عهده وزير خارجه يكي از اعضا است. ديگري اجلاس در سطح نمايندگي دايم كشورها كه همواره در بروكسل حضور دارند، به نام شوراي نمايندگان دايمي كه هفته‌اي يك تا دو بار تشكيل جلسه مي‌دهد.

وظايف شوراي وزيران رسيدگي و اخذ تصميم در مورد امور اساسي، اداري، مالي پيمان و برقراري ارتباط ميان مقامات نظامي و غير نظامي است. شوراي آتلانتيك تعداد كميته و گروه تشكيل داده تا مسايل مختلفي را كه به آنها ارجاع مي‌شود مورد مطالعه قرار دهند. مهمترين اين كميته‌ها عبارتند از: كميته‌ مشاوران سياسي، كميته مشاوران اقتصادي، كميته بررسي سالانه و كميته تسليحات است.

ركن ديگر ناتو، دبيرخانه اين سازمان است كه در راس آن دبيركل قراردارد. دبير كل توسط شورا انتخاب مي‌شود. وي رييس شوراي نمايندگان دايم است و مسووليت اداره دبيرخانه و امور مختلف پيمان را برعهده دارد و مسايل گوناگون را براي تباديل نظر به شورا پيشنهاد مي‌كند. دبير كل كنوني ناتو ياپ دو هوپ شفر هلندي است كه از اول ژانويه 2004 براي يك دوره چهار ساله فعاليت خود را آغاز كرد. پيش از وي لرد رابرتسون و قبل از آن خاوير سولانا، مسوول فعلي سياست خارجي اتحاديه‌ي روپا دبير كل ناتو بودند. تاكنون ناتو 13 دبير كل داشته است.

عالي‌ترين ركن ناتو كميته‌ي نظامي است كه شوراي وزيران سازمان آن را تعيين كرده و اختيارات خاص به آن تفويض كرده است. اين كميته متشكل از روساي ستاد ارتش كليه‌ كشورهاي عضو است و در برابر شورا، مسوول است. جلسات كميته نظامي دايمي نيست و حداقل دو بار در سال يا هر زمان كه ضرورت ايجاب نمايد، تشكيل مي‌شود. وظيفه كميته نظامي ارايه راه‌حل‌هاي مناسب براي مسايل نظامي به شورا است.

فرماندهي ناتو نيز از نظر جغرافيايي و سياسي به سه فرماندهي نظامي و يك گروه طرح‌ريزي ناحيه‌اي تقسيم شده است. حدود و اختيارات هر يك از فرماندهي‌ها با توجه به عوامل مختلف از جمله جنگ و صلح تفاوت دارد. نيروهاي نظامي ناتو را مي‌توان به سه دسته تقسيم كرد.

1- نيروهايي كه تحت فرماندهي مستقيم ناتو قرار دارند.

2- نيروهايي كه دولت‌هاي عضو پذيرفته‌اند در صورت وقوع جنگ يا بسيج عمومي در اختيار سازمان قرار دهند.

3- نيروهايي كه تحت فرماندهي ملي كشورهاي عضو قرار دارند.

تشكيل اوليه ناتو كه فلسفه وجودي آن ايجاد كمربند امنيتي به دور دموكراسي‌هاي غربي و محاصره ابرقدرت شرق و اقمارش بود كه بعد‌ها در پيمان ورشو گرد آمدند، در پيمان بروكسل گذاشته شد. بلژيك ،هلند ،لوكزامبورگ، فرانسه و انگليس 17 مارس 1948 اين پيمان را كه بعد‌ها اتحاديه اروپاي غربي نام گرفت، تشكيل دادند. به تدريج زمينه ورود آمريكا به اين پيمان فراهم شد. در آن مقطع كه جنگ سرد آغاز شد، اروپا نمي‌توانست بدون آمريكا با شوروي مقابله كند. در چهار آوريل 1949 با پيوستن كشورهاي آمريكا، كانادا، پرتغال، ايتاليا،نروژ، دانمارك وايسلند به پنج كشور پيمان بروكسل، پيمان آتلانتيك شمالي در واشنگتن امضا شد. با پيوستن تركيه و يونان در سال 1952، تعداد اين اعضا افزايش يافت. آلمان نيز در سال 1955 به اين پيمان پيوست و اين نقطه عطفي در تاريخ ناتو محسوب مي‌شود.

با تجزيه اتحاد جماهير شوروي عصر دوم تاريخ ناتو آغاز شد. اين در حالي است كه انتظار مي‌رفت با از بين رفتن فلسفه وجود، اين پيمان نيز از بين برود زيرا ائتلاف‌ها معمولا با از بين رفتن علت ايجاد آن‌ها خود نيز فرو مي‌پاشند.

در ژوئن 1990 ناتو در بيانيه‌اي رسما پايان جنگ سرد را اعلام كرد و پيمان ورشو نيز يك سال پس از آن از بين رفت. در اين مقطع بود كه ناتو اهداف تاسيس خود را بازتعريف كرد و اين سازمان نه تنها فرو نپاشيد، بلكه روز به روز گسترش يافت. اعضاي ناتو معتقد بودند كه اين سازمان بيش از يك پيمان نظامي بوده است. توجيه آن نيز اين است كه ناتو در طول دوره جنگ سرد يك ابزارمهم سياسي بود. در اعلاميه‌ لندن در سال 1990 نيز اعلام شد كه از اين پس تكيه بربرخورد هسته‌اي از اهميت كمتري برخوردار بوده و مسايل سياسي، اقتصادي و فرهنگي در دستور كار آينده سازمان قرار مي‌گيرد.

ناتو با اين تفسير كه تداوم بحران در بالكان موجب سرايت آن به ساير بخشهاي اروپا و به ناامني در اين قاره منجر مي‌شود، در سال 1999 با بمباران تاسيسات زير بنايي صربستان مديريت بحران را در اين منطقه به دست گرفت و حتي به تعقيب جنايتكاران جنگي صرب پرداخت. ناتو در اين مقطع سازوكار‌هاي براي گسترش خود تعريف كرد و با كشورهاي مختلف همكاري كرد.

نيروهاي حافظ صلح ناتو در كوزوو مستقر شدند و چندين كشور عضو بلوك شرق نيز به عضويت ناتو در آمدند. قلب پيمان ناتو ماده پنج آن است كه در آن كشورهاي امضا كننده توافق كرده‌اند حمله نظامي عليه يك يا چند كشور عضو در اروپا يا آمريكاي شمالي را به عنوان حمله به تمامي كشورهاي عضو تلقي كنند و به مقابله با آن برخيزند.

مقر ناتو ابتدا در فرانسه قرار داشت اما پس از آن كه ژنرال دوگل سال 1946 به سيطره آمريكا بر اين سازمان از فرماندهي نظامي ناتو خارج شد به بروكسل منتقل شد.

اعضاي ناتو عبارتند از: اسپانيا، استوني، اسلواكي، اسلوني، انگليس، ايتاليا، ايسلند، آلمان، آمريكا، بلژيك، بلغارستان ،پرتغال، تركيه، جمهوري چك، دانمارك ،روماني، فرانسه، كانادا، لتوني، لوكزامبورگ ،لهستان ، ليتواني، مجارستان، نروژ، هلند و يونان.

- ايساف چيست؟

ايساف (ISAF) از جمله واژه‌هاي جديدي است كه از چند سال قبل وارد ادبيات سياست بين‌الملل شده است. اين واژه كه از دوران بحران افغانستان ظهور كرده، مخفف واژه انگليسي International Security Assistance Force است كه در زبان فارسي به نيروي بين‌المللي كمك به امنيت ترجمه شده است.

ايساف طبق قطعنامه شماره 1386، 1413 و 1444 شوراي امنيت سازمان ملل و طبق فصل هفتم منشور ملل متحد و مفاد موافقتنامه 6 دسامبر 2001 به منظور كمك به حفظ امنيت براي كمك به دولت انتقالي افغانستان و اجراي برنامه‌ها و فعاليت‌هاي سازمان ملل در آن كشور تشكيل شد.

جزييات مسووليت و حيطه اختيارات ايساف موارد ذيل اعلام شده است:

1- ايجاد ساختارهاي امنيتي مطمئن در افغانستان.

2- شناسايي نيازهاي بازسازي افغانستان.

3- آموزش و تشكيل نيروهاي امنيتي آينده افغانستان.

سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) از 11 اوت سال 2003 فرماندهي و هدايت نيروهاي ايساف را بر عهده گرفت.

اگر چه ايساف طبق قطعنامه سازمان ملل تشكيل شده است اما اين نيرو‌، نيروي سازمان ملل نيست بلكه ائتلافي از نيروهاي 36 كشور علاقمند است كه با مجوز شوراي امنيت و حمايت ناتو به افغانستان نيرو و تجهيزت ارسال مي‌كند.

در حال حاضر نيروهاي ايساف در افغانستان حدود 8000 نفر است كه از سوي 36 كشور كمك كننده نيرو به ايساف تغذيه مي‌شوند.

تغيير فرماندهي ايساف موجب شد تا از ايساف اول، دوم، سوم و .... سخن به ميان آيد. طبق درخواست شوراي امنيت سازمان ملل اولين بار كشور انگليس فرماندهي ايساف را از زمان تشكيل در دسامبر 2001 تا ژوئن 2002 بر عهده داشت كه به ايساف اول معروف شد. سپس تركيه از ژوين 2002 تا فوريه 2003 فرماندهي ايساف را بر عهده گرفت.

از فوريه 2003 تا اوت 2003 آلمان و هلند به طور مشترك ايساف سوم را رهبري كردند و از اوت 2003 نيز فرماندهي ايساف به ناتو واگذار شد.

تاكنون تامين امنيت 13 استان در مناطق شمالي و غربي افغانستان بر عهده نيروهاي ايساف قرار داشت اما از 9 مرداد 1385 نيروهاي تحت فرماندهي ايساف در چارچوب برنامه جديد مسووليت برقراري امنيت در شش استان جنوبي افغانستان شامل دي كندي ،هلمند، قندهار، ،نيمروز، اورازگان و زابل را بر عهده گرفتند.

- عملكرد ناتو در افغانستان

از زمان ورود ناتو به افغانستان كشتار و غارت در اين كشور افزايش يافته است. كاخ سفيد نيز تلاش مي‌كند تا با هر وسيله‌اي ناتو را تقويت كند تا به نوعي با چين و روسيه به مقابله بپردازد.

نومحافظه‌كاران آمريكا از همان ابتداي هزاره سوم سعي كردند در طرح‌هاي ميان مدت و بلندمدت خود از انرژي و ظرفيت‌هاي ناتو نهايت استفاده را ببرند.

كشتار مردم و غير نظاميان بي‌گناه توسط نيروهاي ناتو از پيامدهاي اسفناك حضور اين نيروها در افغانستان بوده است.

كاخ سفيد در راستاي تقويت جريان‌هاي هم پيمان خود در نظام بين‌المللي ناتو را به معادلات نظامي و امنيتي افغانستان وارد نموده است. اين مساله دردسر‌هاي زيادي را براي مردم افغانستان بوجود آورده است. ادامه حضور ناتو در افغانستان اوضاع اين كشور را ناامن‌تر مي‌كند.

پس از وقوع حادثه خود ساخته 11 سپتامبر 2001 با همكاري سيا و موساد، حمله جمهوري خواهان افراطي به خاك افغانستان آغاز شد. اين حمله سبب سقوط طالبان و اشغال كابل توسط نيروهاي آمريكايي و انگليسي شد. از ابتداي اشغال عراق تلاش جورج بوش رييس جمهور آمريكا و ديك چني معاون اول وي جهت وارد ساختن ناتو به معادلات افغانستان آغاز شد.

ناتو در طول ساليان اخير پيام آور وحشت و كشتار در جهان بوده است. ناتو حكم مكمل سياست‌هاي واشنگتن در نقاط مختلف جهان را دارد. از اين رو ديد ملت‌هاي آگاه دنيا نسبت به حضور اعضاي ناتو در كشورهايي مانند افغانستان كاملا منفي است.

كاندوليزارايس، وزير خارجه و رابرت گيتس وزير دفاع آمريكا نيز تلاش مي‌كنند تا سازمان ناتو را از سردرگمي بي‌سابقه‌اي كه در بحران افغانستان به آن دچار شده خارج كنند. ناتو كه با ماموريت حل بحران افغانستان نيروهاي خود را به اين كشور گسيل كرد اكنون خود با بحران دودستگي و اختلاف دست به گريبان شده است.

چهل كشور عضو سازمان پيمان آتلانتيك شمالي در حال حاضر بيش از چهل و سه هزار سرباز در افغانستان دارند. اين نيروها قرار بود علاوه بر وظيفه تامين امنيت و مهار شورش‌هاي طالبان زمينه بازسازي اين كشور جنگ زده را فراهم كنند.

مشكلات ناتو از زماني بروز كرد كه شماري از اعضاي اين سازمان كه اداره جبهه‌هاي حساس جنوب شرقي و شرق افغانستان را در دست دارند تصميم به ترك صحنه جنگ گرفتند.

دولت آلمان به درخواست آمريكا براي اعزام نيروي بيشتر به افغانستان جواب رد داد و كانادا نيز نيروهايش را از آن كشور فرا خواند. اين اتفاق زماني رخ داد كه فرماندهان نظامي ناتو با اوج گرفتن شورش‌ها و حملات انتحاري طالبان خواهان دست كم 7500 نفر نيروي بيشتر بودند. پس از اين بود كه جلسات اضطراري ناتو در پايتخت‌هاي اروپايي به محل تقابل امريكا و متحدان آن در افغانستان تبديل شد.

حامد كرزاي، رييس جمهور افغانستان بارها از عملكرد نيروهاي ناتو و كشتار غير نظاميان در افغانستان توسط اين نيروها انتقاد كرده است و خواستار پايان اين حملات شد.

ناتو سعي دارد به عناوين مختلف خود را به عنوان سازمان تاثيرگذاردر افغانستان معرفي كند اما در اين مسير ناكام مانده است. هم اكنون از ديد بسياري از شهروندان افغان، ناتو در كنار آمريكا حكم يكي از اصلي‌ترين اشغالگران افغانستان را دارد.

يكي از ديپلمات‌هاي اروپايي در مصاحبه‌اي اعلام كرده است كه ناتو در افغانستان شكست خورده و نتوانسته ثبات را در اين كشور برقرار كند.

به اعتقاد اين ديپلمات شكست در افغانستان بسيار بدتر از شكست در عراق است.

وزراي خارجه و دفاع آمريكا بارها بر اين موضوع تاكيد كرده‌اند كه ماموريت در افغانستان نيازمند نيروهاي بيشتر است.

يكي از فرماندهان ناتو در افغانستان نيز در مصاحبه‌اي اعلام كرده است كه به خاطر عدم اعزام نيروهاي بيشتر به اين كشور و اعمال محدوديت بر استقرار آنان در مناطق آشوب زده افغانستان با خطرات جدي مواجه است.

آمريكا و هم پيمانانش در ناتو به شدت در افغانستان تحت فشار قرار گرفته اند و مشخص نيست كه با وجود افزايش اميد‌ها به ارتش افغانستان و عملكرد سازنده ارتش اين كشورچرا آمريكا به ادامه حضور نيروهاي ناتو در افغانستان اصرار مي‌ورزد.

قطعا ادامه حضور نيروهاي ناتو در افغانستان با هدف تامين ثبات و امنيت در اين كشور انجام نمي‌شود. بلكه آمريكا پشت پرده ادامه استقرار نيروهاي ناتو به دنبال اهداف جاه طلبانه خود در خاورميانه است.

اختلاف و دودستگي ها در ستاد مركزي فرماندهي ناتو بلافاصله بازتاب خودش را در صحنه سياسي و نظامي افغانستان آشكار ساخته است. طالبان آهنگ حملات خويش را شدت بخشيده است و بي‌ثباتي باز هم در افغانستان وجود دارد.

نااميد‌هاي به دولت حامد كرزاي نيز بر تنش‌ها در افغانستان افزوده است. بايد اين سوال را پرسيد كه چرا دولت كابل، افغانستان ناامن را معطل تصميم‌گيري ناتو گذاشته است. اختلافات و دودستگي‌ها در ناتو ريشه‌اي‌تر از آن است كه با برگزاري چند اجلاس و مذاكره حل و فصل شود.

تهيه گزارش از: اطهر اينانلو

منابع:www.nato.int

2.www.wikipedia.org

3.www.jfcbs.nato.int

انتهاي پيام
يکشنبه 20 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 281]