كودكان سالم و با عاطفه نتيجه تغذيه با شير مادر

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: كودكان سالم و با عاطفه نتيجه تغذيه با شير مادر
مجيد زندي بخش دوم و پاياني
يك باور غلط اجتماعي در جامعه ما هست كه دوست داريم خودمان لاغر و نوزادمان چاق و به اصطلاح تپل باشد! در حاليكه اين نگاه خاستگاههاي اشتباهي در خود دارد كه در نهايت به زيان كودك و آينده او در جواني و بزرگسالي تبديل خواهد شد آنگاه همين كودك تپل بايد با انواع دارو و درمان چربي هاي اضافه را نابود و خود را تا حدودي لاغر كند اما يقينا قادر نخواهد بود همه تبعات منفي ناشي از چاقي در كودكي و نوزادي را از خود دور سازد چاقي دست ساخته اي كه در بسياري موارد ريشه در استفاده از شير خشك و حتي شير خشك كمكي در دوران نوزادي دارد كه به دليل ناآگاهي و كم اطلاعي والدين بيماري چاقي را در نهاد كودك بارور مي شود.
قرآن كريم اين معجزه الهي براي بشريت در تمام قرون و اعصار بي جهت به مادران سفارش نمي كند كه دو سال به فرزند خود شير دهند شيري كه هم مانع چاقي مادر و هم مانع چاقي كودك چه در كودكي و چه در بزرگسالي مي شود. چاقي كه در خود افزايش چربي خون افزايش فشار خون بيماري ديابت و تعدادي بيماريهاي استخواني به دليل سنگيني غيرقابل تحمل وزن بدن را دارد.
در شماره پيش درباره فوايد فراوان شيردهي به كودك براي خود مادر مطالبي مطرح شد كه در شماره امروز هدف ما بررسي بخشي ديگر از اين فوايد براي كودك است . شير مادري كه مي تواند يك عمر سلامتي را براي فرد تضمين نمايد و زندگي طبيعي را برايش به ارث گذارد زيرا نتايج بسياري از تحقيقات علمي ثابت كرده است كه شير مادر يك غذاي بي نظير يك داروي شفابخش و بي مانند براي كودكان است كه هيچ جايگزيني ندارد و در حال حاضر نيز تغذيه با شير مادر سالانه از مرگ بيش از 7 ميليون كودك در جهان پيشگيري مي كند كه اگر اين كودكان كه در معرض انواع بيماري قرار گرفته بودند از شير خشك استفاده مي كردند قادر به تحمل آن بيماريهاي عفوني نبوده و جان خود را از دست مي دادند.
به همين دليل است كه تغذيه انحصاري با شير مادر در 6 ماه اول امكان ابتلا به عفونت هاي تنفسي را تا 5 برابر و احتمال مرگ ناشي از اين بيماريها را تا 4 برابر كاهش مي دهد ضمن آنكه در اين دوره خطر ابتدا به اسهال نيز 15 برابر و مرگ ناشي از آن هم 25 برابر براي كودكان محروم از شير مادر بيشتر از شير مادرخواران است .
تكامل بينايي سخن گفتن و راه افتادن كودكاني كه با شير مادر تغذيه مي شوند خيلي سريعتر از ساير كودكان است و اين كودكان از تكامل رواني مناسب تري هم نسبت به كودكان مصرف كننده شير خشك برخوردارند و در كنار آن علاوه بر افزايش رابطه عاطفي مادر و كودك حتي در دوران نوجواني و جواني و بزرگسالي داشتن دندانهاي سالم نيز از موهبت هاي استفاده از شير مادر است كه در بسياري مواقع مورد غفلت محاسبه ها قرار مي گيرد.
اين شير سالم مغذي در دسترس و ارزان كه هديه الهي محسوب مي شود در كاهش بروز پاره اي از بيماريها در سنين بلوغ و بالاتر ازجمله ديابت و بيماريهاي قلبي نيز نقش دارد كه در مجموع از آنچنان اهميتي براي كمك به سلامتي يك ملت موثر است كه كمك به فراهم شدن ترويج تغذيه با شير مادر را به يك وظيفه انساني مكتبي و ملي در كشور ما تبديل مي كند. اما اين موهبت الهي در كشور ما تا حدودي مورد غفلت قرار مي گيرد كه بخشي از آن ريشه در تبليغات غلط رسانه اي دارد و براي برخي مادران شاغل مشكلات اداري و غفلت كارفرمايان و براي عده اي دكتر باورهاي غلط سبب محروم شدن كودكان از شير مادر مي شود.
خوشبختانه در كشور ما قانون حمايت از مادران در دوران شيردهي شامل 4 ماه مرخصي زايمان يك ساعت مرخصي ساعتي روزانه تامين امنيت شغلي مادران و ايجاد مهد كودك در جوار محل كار وجود دارد كه اگر از سوي همه كارفرمايان هم رعايت شود تبليغ و حمايت دقيقتر و درست تري براي شير مادر خواهد بود كه در اين زمينه نيز از برخي پزشكان متخصص و اساتيد دانشگاه كمك خواسته ايم كه در توصيف دقيقتر و تخصصي تر شير مادر و فوايد بيشمار آن براي كودكان اطلاعات به روزتري را مطرح سازند.
دكتر غلامرضا خاتمي استاد دانشگاه متخصص اطفال و فوق تخصص گوارش كودكان در اين زمينه مي گويد : شير مادر يكي از الطاف پروردگار است كه از بدو تولد در اختيار نوزاد قرار مي گيرد تا آن رشد مطلوب مورد نظر با اين تغذيه براي نوزاد فراهم شود. زيرا تغذيه با شير مادر علاوه بر محاسن فراواني كه براي مادر دارد براي نوزاد نيز فوايد فراواني دارد. اين شير براي تامين همه نيازهاي كودك كامل است چه از نظر موادي كه در اين شير وجود دارد و چه از نظر عاطفي كه در هيچ شير خشكي وجود ندارد.
وي ادامه مي دهد : ممكن است در شير خشك مواد غذايي براي بچه هايي كه از شير مادر محروم هستند وجود داشته باشد اما اين شير خشك ها مواد مصونيتي و ايمني بخش ندارند به همين دليل هم هست نوزاداني كه از شير مادر محروم هستند گرفتاريهاي عفوني بسيار بيشتري نسبت به نوزاداني كه از شير مادر تغذيه مي كنند دارند. شير مادر هم غذا و هم محافظ كودك است كه او را از آلودگي هاي محيط و ابتلا به ميكروب ها و عفونت هاي مختلف حفظ مي كند. اين بچه ها حداقل گرفتاريهاي را در دوران نوزادي دارند.
استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران مي گويد : قبلا فكر مي كردند كه مزيت شير مادر فقط براي دو سال دوران شيرخوارگي بچه است در حاليكه الان معلوم شده بسياري از مزاياي استفاده از شير مادر در آينده ظاهر خواهد ازجمله افرادي كه از شير مادر تغذيه كردند كمتر به ديابت مبتلا مي شوند كمتر آلرژي غذايي مي گيرند. اين بچه ها كوليپ زخمي بسيار كمتر مي گيرند و تعدادي ديگر از بيماريها ازجمله لمفوم يا سرطان است كه هر روز براساس تحقيقات جامع علمي بر ليست اين فوايد استفاده از شير مادر در كودكي و بزرگسالي اضافه مي شود.
دكتر خاتمي مي افزايد : علاوه بر مطالب فوق موضوعي ديگر هست كه اگر هر مادري بداند هرگز حاضر نمي شود و غير از شير خودش به فرزند بدهد افزايش ضريب هوش بچه هاي شير مادر خورده است اين بچه ها هنگامي كه به شش سال و هفت سال مي رسند ضريب هوشي آنها با مقايسه با ضريب هوشي بچه هاي شيرخشك خوار به خوبي خود را آشكار مي سازد و من فكر مي كنم اين ازجمله مزايايي است كه پدر و مادران هيچگاه از آن نخواهند گذشت به خصوص دوراني كه اوليا سرمايه هاي هنگفتي براي پذيرش فرزندان خود در كنكور و دانشگاه صرف مي كنند.
استاد دانشگاه علوم پزشكي ادامه مي دهد : پس شير مادر هم غذاست هم عاطفه است و ضريب هوشي او را افزايش مي دهد و هم اينكه در بزرگسالي اين كودك از ابتلا به بسياري از بيماريها معاف و يا كمتر دچار آن بيماريها مي شود.
وي مي گويد : يكي از عوارض مصرف شير خشك در نوزادي چاقي در جواني و بزرگسالي است و امروزه هم در جامعه شاهد اين نقيصه هستيم كه كودكان و نوجوانان چاق در كشور ما زياد شدند و مي دانيم كه چاقي براي آنها در بزرگسالي مشكلات بزرگي پديد مي آورد و ما با هدف تغذيه درست با شير مادر قصد داريم چاقي را در جامعه مهار كنيم و من از همين جا به مادران توصيه مي كنم كه به شدت مراقب باشند تا از چاق شدن كودكان جلوگيري كنند زيرا بيشتر نوزاداني كه شير خشك مصرف كردند در نوجواني و جواني در معرض چاقي قرار دارند.
دكتر خاتمي مي گويد : مزيت ديگر شير مادر جلوگيري از اتلاف درآمد خانواده و كشور است چرا كه سالانه ميليون ها دلار پول ملي صرف واردات شير خشك مي شود.
وي مي افزايد : بنابراين بهترين غذا براي كودك شير مادر است كه هم سلامت كودك هم سلامت مادر و هم سلامت خانواده و كشور را تامين مي كند.
وي درباره توجيه برخي خانواده ها درباره ناسازگاري مصرف شير مادر براي برخي نوزادان مي گويد : اين توجيه غلط است شير مادر براي كودكي ناسازگاري ندارد تنها مشكلي كه شير مادر دارد براي برخي از كودكاني دارد كه به طور ارثي بعضي گرفتاريهايي دارند كه نمي توانند پروتئين را تحمل كنند نمي توانند قند يا لاكتوز را تحمل كنند و در جذب اين مواد مشكل دارند اين دسته از نوزادان شير خشك هم نمي توانند بخورند آنها مجبورند غذاهاي مخصوص بخورند كه صرفا براي آنها تهيه مي شود كه تعداد آنها هم بسيار كم است و از 6000 بچه ممكن است يكي اين شرايط را داشته باشد . پس اين كودك دچار اختلال متابوليسم است در غير اينصورت شير اشكالي ندارد.
وي مي گويد : برخي از نوزادان هم به لبنيات آلرژي دارند اينها هنگامي كه مادر لبنيات مي خورد چند قطره از اين لبنيات وارد شير مادر مي شود مثلا شير پاستوريزه كه مي خورد ـ و بايد هم بخورد و ما توصيه مي كنيم حتما مادران شيرده روزي دو تا سه ليوان شير بخورند و از ماست هم استفاده كنند ـ ورود اين لبنيات به معده بچه سبب اذيت مي شود و نوزاد سعي مي كند آن شير مادر را كمتر بخورد اين هم دليلي بر ضعف شير مادر نيست در چنين شرايطي تا درمان آلرژي نوزاد مادر از مصرف لبنيات منع مي شود اما به جاي آن بايد از قرص كلسيم استفاده كند تا مادر دچار فقر كلسيم نشود.
وي سلامت مادر و بچه را هدف اصلي علم تغذيه با شير مادر معرفي مي كند و مي افزايد : ما نمي خواهيم از كودك حمايت كنيم به ضرر مادر و يا بر عكس از مادر حمايت كنيم به ضرر بچه ; ما مي خواهيم هر دو حفظ شوند هم از نظر تغذيه و هم از نظر استراحت و سلامت . به همين دليل نظر و سعي ما اين است كه از مادري كه شير مي دهد حمايت كنيم و از گروه حامي چه در خانواده و اجتماع بخواهيم كه از چنين مادراني در كار شيردهي حمايت كنند.
رئيس انجمن علمي گوارش كودكان درباره تكميل دوره دوساله براي شيردهي هم مي گويد : علم پزشكي هم نظر اسلام را تاييد كرده است كه مي گويد دو سال كامل به كودك شير داده شود اما برخي هم هستند كه دو سال و نيم به كودك شير مي دهند چون كودك بعد از پايان دوسالگي به هيچ قيمتي حاضر نيست شيرخوارگي را رها كند كه علم پزشكي مي گويد اگر بچه طالب باشد بيشتر از دو سال هم مانعي ندارد و اجازه هم نداريم اين كودك را از شير مادر محروم كنيم زيرا بعد از دو سال بچه از شير مادر به عنوان تغذيه استفاده نمي كند او مي خواهد به عنوان ادامه جريان عاطفي شير را بين خود و مادر حفظ كند اتفاقا اين كودكان عاطفي تر و مهربان تر هستند و اگر اجباري وجود داشته باشد ممكن است كودك از لحاظ عاطفي ضربه ببيند. اما برخي از خانواده ها هم قبل از دو سالگي شير مادر را از كودك مي گيرند كه اين كار هم درست نيست زيرا در اين شرايط چون كودك هنوز براي غذاخوردن آماده نيست از لحاظ تغذيه كامل هم ضرر مي بيند. چون نه شير مادر دارد و نه مي تواند از غذاي معمولي استفاده ببرد در اين شرايط بعد از يكي ـ دو ماه وزن كودك افت مي كند و كم مي شود.
خانم دكتر مهتا فاطمه بصير فوق تخصص نوزادان و عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي نيز در اين زمينه مي گويد : فوايد فراوان استفاده از شير مادر شناخته شده است اما مي بايست زمينه هاي اين كار را فراهم كرد كه اكنون در جامعه ما مهمترين كار اين است كه مادر و نوزاد در همان نيم ساعت اول بعد از تولد بتوانند با هم تماس داشته باشند تا اين عدم ارتباط سبب نشود نوزاد به سمت استفاده از شيرخشك سوق داده شود.
وي ادامه مي دهد : در همان لحظات اول لحظات طلايي ارتباط مادر و فرزند است زيرا در اين لحظات هم از لحاظ هورموني و هم از لحاظ بيولوژيكي تمايل پذيرش نوزاد در وجود مادر پديد مي آيد و اكنون در اين زمينه دنيا به طب قديم برگشته كه نوزاد را در آغوش مادر مي خوابانند درحاليكه هنوز در كشور ما جا نيفتاده است و ساعت ها پس از تولد نوزاد بايد بگذرد تا مادر بتواند نوزاد خود را ببيند و اين شرايط در مورد سزارين ـ رستم زايي ـ به مراتب بيشتر است .
وي درباره راه چاره كمك به مادران سزاريني هم مي گويد : اينكه مي گويم در همان نيم ساعت اول مادر بايد فرزند خود را در آغوش بگيرد مربوط به زايمان طبيعي است به همين دليل هم اصرار داريم زايمان ها در كشور طبيعي باشد. اما براي سزراين وزارت بهداشت توصيه كرده كه اگر بيهوشي موضعي باشد اشكالي ندارد چون مادر هوشيار است ولي اين شرايط براي زايمان هاي سزارين فراهم نيست كه هم براي نوزاد و هم براي مادر مشكلات فراواني ايجاد مي كند.
خانم دكتر بصير علت اين توصيه را افزايش ميزان شيردهي اعلام مي كند و مي افزايد : اگر اين مرحله به درستي طي شود شير دادن براي مادر و شير خوردن براي نوزاد لذتبخش تر خواهد شد و يكي از ابزارهاي لازم براي هماهنگي دو طرف در همين در آغوش گرفتن نوزاد در لحظات اول پس از زايمان است .
وي موانع موجود براي كاهش استفاده از شير مادر را علاوه بر زايمان سزارين مشكلات اجرايي آن دسته از بيمارستانها كه قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران شيرده را چندان رعايت نمي كنند مي داند و مي افزايد : خوشبختانه قانون مناسبي داريم ولي در اجرا نقص هاي فراواني مشاهده مي شود كه هم نيازمند فرهنگ سازي و هم هماهنگ سازي و پيگيري است .
وي در اين زمينه به همكاران خود به ويژه متخصصان زنان و ماماها توصيه مي كند : اين كار آنچنان با اهميت هست كه به ما تكليف مي كند مقداري گردش كار خود را تغيير دهيم و اين افراد مي دانند دنيا به اين سمت مي رود ولي صرفا داشتن علم كافي نيست خواستن براي اجرا كردن هم بسيار مهم است و نبايد به سادگي از كنار آن گذشت .
خانم دكتر بصير مي افزايد : اين تغيير سيستم در بيمارستانها هنگامي اجرايي خواهد شد كه جامعه آن را از كادر بيمارستان بخواهد و مادر بزرگ فكر نكند بهترين شرط نگهداري نوزاد توسط ماماي بيمارستان اين است كه نوه او را در قنداق بپيچد و او را در تخت خواب بگذارد زيرا اين كار بهترين راه مراقبت از نوزاد نيست راه درست اين است كه كودك در آغوش مادر باشد. يا مادر هم بخواهد زايمان طيبعي انجام دهد كه بتواند بيشتر لحظه تولد را احساس بكند و تماس با نوزاد را از همان دقايق اوليه احساس كند.
عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي ادامه مي دهد : ريشه بسياري از اضطراب ها و استرس هاي آدمهاي معاصر ريشه در جدايي طولاني مدت اولين لحظه تولد نوزاد دارد كه در وجود نوزاد مي افتد اما بزرگترها از اين مساله غافل هستند چون تفاوت گريه اضطرابي و گرسنگي را نمي دانند درحاليكه در قديم راه تماس مادر و نوزاد در همان لحظات اوليه وجود داشته كه خود به آرامش كودك و مادر منجر مي شده است .
وي اين اضطراب را در كاهش شير مادر و كاهش ميل به سينه مادر در نوزاد موثر مي داند و مي افزايد : كمبودهاي شير مادر از همين اشتباهات بوجود مي آيد درحاليكه درحالت طبيعي نوزاد سالم به محض تولد كاملا هوشيار و قادر به واكنش به اين تماس با مادر است . بزاق نوزاد به محض اينكه احساس كند كه تغذيه امكانپذير است ترشح كرده و حركات دهاني او آغاز مي شود. حس بويايي محرك اصلي وي براي يافتن پستان مادر است . در اين باره مي توان گفت كه ذرات حاوي مايع آمنيوتيك و مواد مترشحه توسط پستان مادر بوي مشابهي دارند.
خانم دكتر بصير ادامه مي دهد : در اين لحظات همراه مادر در بيمارستان كه معمولا مادر بزرگ نوزاد و يا هر خانم ديگر نقش فوق العاده اي دارد كه مي تواند مصرف شير مادر را براي مادر و نوزاد تقويت كند و پس از آن نقش پدر بسيار حساس مي شود كه مي تواند تغييرات بسيار مهم براي مادر و نوزاد فراهم سازد.
وي مي افزايد : نوزادي كه « آغوز » يا همان شير روزهاي اول را نخورد در بخش ايمني دچار مشكلاتي مي شود زيرا آغوز بهترين تغذيه براي آغاز حيات محافظ شيرخوار و اولين واكسن خدادادي در برابر بيماريهاست درحاليكه واكسن هاي موجود در لحظات اول به دليل آسيب هاي روحي و جسمي براي نوزاد توصيه نمي شود.
عضو هيات علمي دانشگاه مي گويد : شير مادر تمام نيازهاي كودك را تاشش ماهگي برآورده مي سازد كه پس از آن مي توان همراه با غذاهاي كمكي تا پايان 2 سالگي و حتي بيشتر ادامه يابد .
تغذيه انحصاري با شير مادر در شش ماه اول امكان ابتلا به عفونت هاي تنفسي را تا 5 برابر و احتمال مرگ ناشي از اين بيماريها را تا 4 برابر در كودكان كاهش مي دهد.
شير مادر يك غذاي بي نظير يك داروي شفابخش و بي مانند براي كودكان است .
دكتر غلامرضا خاتمي استاد دانشگاه و فوق تخصص گوارش كودكان : قبلا فكر مي كردند مزاياي استفاده از شير مادر فقط براي دو سال دوران شيرخوارگي است ; درحاليكه اكنون نتايج تحقيقات مكرر نشان مي دهد فوايد آن يك عمر براي افراد باقي مي ماند.
شير مادر هم غذاست و هم عاطفه ضمن آنكه در بزرگسالي افراد را از بسياري از بيماريها از جمله سرطان معاف مي دارد و يا كمتر به آن بيماريها دچار مي شوند.
خانم دكتر بصير فوق تخصص نوزادان و عضو هيات علمي دانشگاه : تغذيه با شير مادر براي تضمين سلامت مادر و كودك آنچنان با اهميت هست كه به پزشكان و ماماها تكليف مي كند گردش كار خود را تغيير دهند و شرايط را براي استفاده از شير مادر براي نوزاد فراهم سازند.
پنجشنبه 17 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 447]