جاذبه هاي گردشگري آذربايجان شرقي (11 )

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: جاذبه هاي گردشگري آذربايجان شرقي (11 )
ارك عليشاه
بناي شكوهمند ارك تبريز بازمانده مسجدي است كه در فاصله سال هاي 716 تا 724 هجري قمري به همت « تاج الدين عليشاه جيلان تبريز » وزير « اولجايتو » و « بهارخان » از ايلخانان مغول ساخته شد.
قسمت جنوبي اين مسجد داراي طاق بزرگي بود كه مورخان در مورد آن نوشته اند به علت فرونشستن بنيان و تعجيل در اتمام آن طاق مذكور شكسته و فروريخته است .
بنايي كه اكنون به صورت سه ديوار بلند به شكل ايوان ديده مي شود قسمت مسقف مسجد بود كه عرض و ارتفاع آن هر يك حدودا 30 متر است . در حفاري هاي اخير دريافتند كه 7 متر از ديوارها در زير خاك مانده است . عرض ديوارها حدود 10 متر است و در داخل مركب از دو ديوار عريض و مستحكم كه در چند مرحله به وسيله طاق هاي متعدد متصل شده اند. اين بناي عظيم در بيشتر سفرنامه ها و تواريخ وصف شده است .
ابن بطوله مي نويسد « در بيرون اين مسجد از دست راست مدرسه و از دست چپ زاويه اي وجود دارد صحن آن با سنگ هاي مرمر فرش و ديوارها با كاشي پوشانده شده و جوي آبي از وسط آن مي گذرد كه انواع درختان ازجمله مو و ياسمين در آن به عمل آمده اند » .
حمدالله مستوفي معاصر عليشاه مي نويسد « مسجد جامع بزرگي است كه صحن آن 250 در 200 گز است و در او صفحه اي بزرگ از ايوان كسري به مد اين بزرگتر » .
بدرالدين محمودالعين مي نويسد « در وسط صحن مسجد حوض مربعي بود كه هر ضلع آن 150 متر زراع طول داشت و سكويي در وسط آن بود كه در هر سوي آن از دهان مجسمه شير آب فرو مي ريخت .
بالاي سكو نيز فواره هشت گوشي بود كه دو دهانه آب پران داشت . طاق نوك تيز محراب به وسيله دو ستون مسي اندلسي نگاه داشته مي شد و قاب محراب با طلا و نقره تزئين و نقاشي شده بود.
چراغهاي مزين به زر و سيم با زنجيرهاي مسي از سقف آويزان بودند كه داخل طاق را روشن مي كردند و پنجره هاي مشبك نيز هر كدام بيست شيشه دايره اي مزين به طلا و نقره داشت .
تاجر ونيزي كه حدود سال 82 شمسي هجري قمري در سومين سال سلطنت سلطان يعقوب آق قويونلو از تبريز ديدن كرده مي نويسد جامع عليشاه بلندترين بناي تبريز و داراي صحن بزرگي است . در ميان صحن حوضي دارد كه چهار گوش است . درازا و پهناي آن هر كدام به اندازه صد قدم و ژرفايش 6 پاست و پلكاني از كنار استخر به ايوان آن منتهي مي شود طاق شبستان مسجد به قدري بلند است كه اگر كمان كشي تيري در كمان مناسبي قرار دهد و رها كند هرگز به طاق شبستان نمي رسد. دور مسجد را با سنگهاي نفيسي طاق بندي كرده اند و طاق بر روي ستون هايي از مرمر قرار دارد و مرمر به اندازه هاي ظريف و شفاف است كه به بلور نفيس مي ماند. اين مسجد سه درب دارد كه هر كدام طاقي به عرض 40 و بلندي 20 پا دارد .
ستون هاي دوسوي درها از سنگ هاي الوان ساخته شده است و بقيه طاق با گچ مقرنس كاري و تزيين گرديده است . مرتضي ميرزا پسر عمه نادر ميرزا مولف تاريخ و جغرافياي دارالسلطنه تبريز در سال 1298 هجري قمري از ارك عليشاه ديدن كرده و مشخصات بقاي اين بنا را شرح داده است 69 سال بعد پس از او دونالد ويلبر مولف كتاب معماري اسلامي ايران در دوره ايلخانيان علاوه بر توصيف دقيق بازمانده بنا نقشه جالبي از آن ترسيم كرد. از اين اطلاعات معلوم مي شود كه اين بنا در زمان تاج الدين عليشاه مسجد جامع شهر و مزين به كاشي و از اره سنگي و ستون هاي مرمري و كتيبه ها و
گچ بريهاي زيبايي بود و بعدها روبه ويراني نهاده و متروك شده است .
در دوران قاجار صحن محل زاويه و مدرسه عليشاه مبدل به انبار غلات و مخزن مهمات قشون گرديد و حصاري دور آن كشيده شده و به نام ارك مشهور شد. ارك تبريز بارها هدف گلوله توپ مهاجمان قرار گرفت و آسيب زيادي به ديوارهاي آن وارد آمد. زمان انقلاب مشروطيت هم بناهاي اطراف آن مخزن مهمات دولتي بود. اين مخزن به دست مشروطه خواهان افتاد و باعث تقويت آنان گرديد.
ارك تبريز هميشه به صورت سنگري مستحكم و مسلط بر شهر تبريز محسوب مي شده است .
در اوايل حكومت پهلوي صحن ارك به صورت گردشگاه عمومي درآمد و باغ ملي نام گرفت . در حال حاضر در محوطه ارك مصلاي جديد امام و مجموعه فرهنگي بزرگي در دست احداث است .
سه شنبه 15 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 154]