چگونگي نوآوري و خلاقيت در تئاتر ديني / 31خلاقيت در تئاتر ديني منتهي به يك عامل نيست

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: چگونگي نوآوري و خلاقيت در تئاتر ديني / 31خلاقيت در تئاتر ديني منتهي به يك عامل نيست
گروه هنر: براي خلاقيت در تئاتر ديني نمي‌توان به يك يا دو عامل بسنده كرد. اين حوزه نيازمند زمينه‌ گسترده‌اي براي خلاقيت است كه از آن جمله مي‌توان به برنامه‌ريزي، حمايت از گروه‌هاي تجربه‌گرا، اكتفا نكردن به محدوده يك سال و فهم الزام خلاقيت در تئاتر اشاره كرد.
نوآوري در هنر به منظور ماندگاري در اين عرصه، يكي از اهداف اصلي و بيروني فعاليت‌هاي هنري است. اهميت خلاقيت در تئاتر به دليل ارتباط مستقيم با بيننده و وجود وجوه رسانه‌اي در آن از اهميت بيشتري برخوردار است. اگر اين هنر با رويكرد موضوعي به ويژه موضوعات ديني و مذهبي نيز همراه باشد، به دليل دشواري در تعبيه مفاهيم ديني، دقت براي آموزش غيرمستقيم، پرهيز از شعارگويي و اغراق‌نمايي و ... اهميتي دوچندان مي‌يابد.

نامگذاري سال 87 به عنوان نوآوري و شكوفايي توسط مقام معظم رهبري، انگيزه‌ تلاش براي فعاليت در همه بخش‌ها و ارگان‌هاي كشور از جمله هنر و تئاتر را نيز ايجاد كرد. با هنرمندان، مسئولان و دست‌اندركاران فعال در اين هنر سلسله گفت‌وگوهايي انجام شده است كه گزارش آن در پي مي‌آيد.

«مهرداد راياني‌مخصوص» كارگردان، نمايشنامه‌نويس و مدير مجموعه تئاتر شهر در گفت‌وگو با خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) در مورد نامگذاري سال 87 با عنوان نوآوري و شكوفايي و تاثير آن بر تئاترهاي قرآني و مذهبي‌مان، اين كار را فرصت خوبي براي مجموعه تئاتر شهر مي‌داند تا براي سال‌هاي آينده برنامه‌ريزي درست و سازنده‌اي را در جهت استفاده از تئاترهايي كه به جنبه خلاقانه توجه داشته‌اند، داشته باشد.

وي برنامه‌هاي تئاتر شهر را از پيش تعيين شده معرفي مي‌كند و اظهار مي‌دارد: برنامه‌ريزي‌هاي سال 87 تئاتر شهر در سال گذشته انجام شده است و نمي‌توان در آن تغييرات اساسي اعمال كرد، البته مي‌توانيم با برنامه‌ريزي درست، دست به نمونه‌سازي بزنيم. به طور مثال الان جشنواره تئاتر رضوي را داريم كه به صورت سالانه برگزار مي‌شود و براي برنامه‌ريزي دوره جديد آن يك دوره شش ماهه فرصت در اختيار است. مي‌توان با سفارش دادن كارهايي كه مضمون نوآورانه در آن جلوه بيشتري دارد اغلب كارهاي جشنواره را به اين حال و هوا سمت‌دهي كرد.

اين مدير هنري پيشنهاد مي‌دهد: حوزه هنر اگر بخواهد ماندگار و پايدار باشد نيازمند تجربه عرصه‌هاي جديد است و اگر خلاقيت و شكوفايي نداشته باشيم تئاتر نه اعتبار و نه مخاطب خواهد داشت و به طور حتم حياتش نيز مورد تهديد قرار مي‌گيرد.

«مهدي متوسلي» كارگردان و نمايش‌نامه‌نويس در مورد عنوان سال نوآوري و شكوفايي و تأثير اين نامگذاري بر شكوفايي تئاتر قرآني و ديني مي‌گويد: اهالي تئاتر به ويژه تهيه‌كنندگان، كارگردانا‌ن و نويسندگان بايد تلاش كنند در حوزه اجرايي تئاتر تكنيك‌هاي روز دنيا را مورد استفاده قرار دهند و البته اين رويكرد بايد با بومي‌سازي همراه باشد.

وي به تأثير نشانه‌هاي ملي و ديني در فرهنگ‌سازي تئاتر ديني اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: مطمئناً تكنيك و ارائه آن در هنر نمايش شيوه‌هاي خاص خودش را دارد و به نظر مي‌رسد در حوزه تئاتر به شدت نيازمند چنين موقعيتي هستيم. همگن‌سازي المان‌هاي ملي، ديني و مذهبي مي‌تواند چنين تئاتري را موفق و اثرگذار كند.

«امير آقايي» بازيگر و نمايش‌نامه‌نويس در اين مورد مي‌گويد: وظيفه اصلي ارائه طرح براي شكوفايي هر چه بهتر تئاتر ديني بر عهده متوليان آن است. تئاتر در مقطع فعلي به دليل سكون و رخوتي كه دچارش است نيازمند دميدن روح تازه در كالبد اين هنر است و اين امر جز با خلاقيت و نوآوري مسير نمي‌شود.

وي نياز به توجه مسئولان را مهم و قابل اعتنا مي‌داند و تأكيد مي‌كند: وقتي تمام توجه مسئولان كشور در سال جديد در تمام عرصه‌ها معطوف خلاقيت و نوآوري است تئاتر هم بايد با اين جريان پويا و سازنده همراه و هم قدم شود. روح هنر هم هميشه با خلاقيت و طراوت همراه بوده است و جداي از اين مسئله نيست.

«اعظم بروجردي» نمايش‌نامه‌نويس و كارگردان تئاتر در گفت‌وگو با ايكنا در مورد نامگذاري سال 1387 با عنوان نوآوري و شكوفايي و اينكه چه راهكارهايي در اين زمينه براي شكوفايي تئاتر قرآني وجود دارد مي‌گويد: نام‌گذاري يك سوي مسئله است و اينكه واقعاً در عرصه هنرها و به ويژه تئاتر قرآني اين فرصت را بدهند كه در كارها نوآوري و خلاقيت بروز پيدا كند سوي ديگر.

وي بر كارشكني برخي مسئولان اشاره و تاكيد مي‌كند: متأسفانه برخي مسئولان هنري ما ميانه‌اي با خلاقيت و نوآوري ندارند و وضعيتي بر هنرمان حاكم است كه گويا تمام كارها بايد شكل و سياق خاصي داشته باشد و با ثبات اين شيوه كاري، به هيچ‌وجه نمي‌توانيم شاهد خلاقيت و نوآوري باشيم.

اين نمايشنامه‌نويس در مورد امكان ايجاد تحول در تئاتر پس از نامگذاري سال 87، بر دقت و توجه روز افزون مسئولان تأكيد مي‌كند و مي‌گويد: رهبر معظم انقلاب وظيفه تحقق چنين مسئله‌اي را بر روي دوش مديران و مسئولان گذاشته‌اند. وظيفه اين مديران حمايت و ميدان دادن به انديشه‌هاي خلاق است نه كارشكني و كوتاهي در چنين امري ملي و ميهني. حضور محققان آشنا و مطلع در صحنه هنر قطعاً مي‌تواند باعث بروز خلاقيت در تئاتر شود.

تئاتر خياباني ژانري تأثيرگذار براي خلاقيت و نوآوري در تئاتر ديني

«مجيد ستايش» بازيگر تئاتر در مورد عنوان سال «نوآوري و شكوفايي» و كارهايي كه در اين مورد بايد براي شكوفايي در عرصه تئاتر ديني و قرآني انجام داد، مي‌گويد: در اساس كارهاي هنري و به ويژه تئاتر با نوآوري و خلاقيت توام و همراه است و مخاطب هميشه دوست دارد در اجراهاي تئاتري كار نو و خلاقانه را ببيند و اين خلاقيت بايد در عرصه كارهاي ديني و مذهبي ‌‌پررنگ و هدفمندتر پيگيري شود.

وي بر ارائه هرچه بهتر خلاقيت در عرصه نوشتاري، كارگرداني و بازيگري تأكيد مي‌كند تا مخاطب تئاتري با نمايش قرآني و ديني در سال جديد بهتر همراه و عجين شود.

ستايش براي آوردن تئاتر ديني و قرآني به ميان مردم، ژانر خياباني را پيشنهاد مي‌دهد و توضيح مي‌دهد: تئاتر ديني بايد به ميان مردم آورده شود و چه امكاني بهتر از تئاتر خياباني كه به صورت بي‌واسطه با مخاطبش مواجه است. البته بايد تكنيك كار نسبت به گذشته بهتر و كامل‌تر شود زيرا مخاطب تئاتر ديني باهوش است و با هر كار سطحي و بدون خلاقيت ارتباط برقرار نمي‌كند.

«محمد مهيار» نمايش‌نامه‌نويس حمايت‌هاي عملي را براي تحقق عنوان سال مفيد مي‌داند و مي‌گويد: به هر حال اين نامگذاري در كليت تمام امور كشور منشأ تحولات مثبت و سازنده‌اي است و آن را بايد به فال نيك گرفت. حال بايد براي اعتلاي تئاتر قرآني هم اهداف زيادي را پيگيري كرد و حمايت‌ها در اين عرصه بايد جنبه عملي‌تري به خودش بگيرد و تمام اهالي تئاتر با همدلي و وفاق قطعاً مي‌توانند به رشد و شكوفايي تئاتر قرآني كمك كنند.

وي در ادامه در مورد تلاش‌هايي در اين عرصه براي خلاقيت و نوآوري بيشتر مي‌گويد چندين اثر نوشتاري در مرحله نگارش دارم كه تلاش مي‌كنم حاوي مسائل، مضامين و آموزه‌هاي جديد و خلاقانه ديني باشد تا ارتباط بهتري با مخاطبش برقرار كند.

«فرهاد تجويدي» نويسنده و كارگردان تئاتر نامگذاري را ملاك و دليل شكل‌گيري موقعيت نمي‌داند اما مي‌گويد بايد بدانيم كه هر مقوله‌اي به ويژه هنر، در هر زماني نياز به ارائه راهكارهاي خلاقانه دارد تاا كار پيشرفت و تعالي داشته باشد.

وي در ادامه به نگاه جامع و كامل اسلام به بشر اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: اسلام و قرآن در همه عرصه‌ها انسان را رو به تكامل مي‌بينند و به نوعي جانشين خداوند در روي زمين مي‌دانند. انسان هم بايد براي تحقق اين امر بيشتر به خودش توجه نشان دهد و هنرمندي كه تئاتر قرآني كار مي‌كند اول بايد از خودش شروع كند و نوآوري در درونش شكل و در ادامه بر روي صحنه عينيت پيدا كند.

«علي‌اصغر راسخ‌راد» نويسنده و كارگردان تئاتر هم در گفت‌وگو با ايكنا در مورد نامگذاري سال 87 با عنوان «نوآوري و شكوفايي» و اقداماتي كه در اين زمينه در عرصه تئاتر قرآني مي‌توان انجام داد، مي‌گويد: ابتدا بايد ذهنيت و نوع نگاه‌هايي كه در تئاتر ديني وجود دارد را اصلاح كرد و افق‌ها را كلان‌تر و هدفمند‌تر دنبال كرد. در حال حاضر به كارهاي مذهبي خيلي خاص و طبقه‌بندي شده نگاه مي‌شود.

كارگردان نمايش «پدرانه» نقطه مطلوب تئاتر ديني را راهنمايي انسان به كمال بدون شعارزدگي مي‌داند و معتقد است تئاتري كه بتواند بدون شعار انسان را به كمال رهنمون سازد و در ضمن مخاطب را به تفكر وادار كند در حوزه ديني بسيار موفق عمل مي‌كند.

وي در مورد نقاط ضعف و قوت خلاقيت و شكوفايي در تئاتر ديني كشور معتقد است كه آسيب‌شناسي اين حوزه بسيار وسيع و گسترده است و تا امروز خيلي محدود به آن پرداخته شده است. در ضمن تئاتر ديني ما مناسبتي شده و فقط در زمان‌هاي معيني به آن پرداخته مي‌شود.

«احسان شريف‌زاده» نمايش‌نامه‌نويس و كارگردان تئاتر در اين مورد كه چگونه مي‌توان در سال 87 براي بالندگي تئاتر ديني و قرآني فعاليت كرد، به متون ديني تعزيه اشاره مي‌كند و مي‌گويد: بزرگترين منبع و محل رجوع براي اجراي آثار مذهبي خلاق، تعزيه است كه مي‌توانيم به بهره‌‌گيري از آن و با استفاده از طرح‌هاي خلاقانه و نو تعزيه، كارهاي ديني و قرآني بسيار متنوع و قابل توجهي اجرا كنيم.

وي به سهل‌انگاري مسئولان در اين زمينه اشاره مي‌كند و ادامه مي‌دهد: متاسفانه مسئولان مركز هنرهاي نمايشي نگاه چندان عميقي به مسئله تئاتر ديني و تعزيه ندارند و تنها مكاني كه در اين عرصه وجود دارد جشنواره تئاتر آئيني سنتي است كه در آن نگاه ساده و دم‌دستي از اجراهاي تعزيه به چشم مي‌خورد.

كارگردان «شصت بستن پاي ديو» در ادامه به جذب نيرو‌هاي جوان تأكيد مي‌كند و مي‌افزايد: شرط ديگري كه باعث بروز خلاقيت و نوآوري مي‌شود پيدا و جذب كردن نيروهاي جوان، با استعداد، خلاق و متعهد است تا آنها با جهت‌دهي درست بتوانند نشانه‌هاي جديدي را در تئاتر ديني ما به وجود آورند.

عامل: استعدادهاي جوان براي را براي تحقق شعار سال در تئاتر دريابيم

«هادي عامل» نمايشنامه‌نويس و كارگردان تئاتر نيز در گفت‌وگو با ايكنا به جذب استعدادهاي جوان و خلاق تأكيد مي‌كند و مي‌گويد: توجه و رويكرد به جوان‌ها مي‌تواند گام نخست تحقق نامگذاري سال 87 با عنوان نوآوري و شكوفايي باشد البته تاثير و نقش باسابقه‌ها و پيشكستوتان تئاتر در اين عرصه هم قابل چشم‌پوشي نيست.

عامل به برنامه‌ريزي صحيح در جشنواره‌هاي موضوعي و مناسبتي تأكيد مي‌كند و در ادامه مي‌گويد: بايد در نظر داشته باشيم سياست‌گذاري‌هاي درست در برگزاري جشنواره‌ها خصوصاً جشنواره‌هايي كه به صورت موضوعي مطرح مي‌شود مي‌تواند نقطه شروع سمت‌دهي و به‌كارگيري خلاقيت و نوآوري در كارهاي تئاتري باشد.

عامل در بخش ديگر گفته‌هايش با اشاره به توجه هنرمندان تئاتر به ژانر ديني عليرغم مشكلات جشنواره‌هاي تئاتر مذهبي و آييني تاكيد مي‌كند: رسوخ چنين تفكرات كليشه‌اي در جشنواره‌هاي آييني و سنتي زنگ خطري براي تئاتر ديني محسوب مي‌شود. در هر صورت برگزاري جشنوار‌ه‌ها نيازمند بازنگري هستند. در همين جشنواره تئاتر رضوي كه پاييز سال گذشته برگزار شد اغلب كارهاي ديني بدون هيچ خلاقيتي از المان‌هاي هم‌سان نظير پروجكشن و تصاويري از صحن امام رضا(ع) استفاده كرده بودند و اين مساله كارها را خيلي شبيه به هم كرده بود.

«حسين جمالي» نويسنده و كارگردان تئاتر مكمل بودن دو واژه خلاقيت و نوآوري را مهم ارزيابي مي‌كند و مي‌گويد: علاوه‌بر اينكه در هر كار و فعاليت به ويژه فعاليت‌هاي هنري بايد به خلاقيت توجه داشت اما مسئله مهم و اساسي مكمل و هم راستا بودن دو واژه خلاقيت و نوآوري است. در هر تئاتري اصولاً امكان خلاقيت و نوآوري به بهترين شكل ممكن وجود دارد لذا بايد از اين امكان بهره كافي و وافي برد.

«هدايت هاشمي» بازيگر تئاتر درباره نامگذاري سال 87، بي‌توجهي متوليان هنر را مانع خلاقيت در تئاتر مي‌داند و در اينباره به ايكنا مي‌گويد: اعتقاد دارم تا زماني‌كه متوليان اصلاً نسبت به هنر و تئاتر بي‌توجه و بيگانه هستند نمي‌توانيم اميد داشته باشيم كه خلاقيت و نوآوري در تئاتر شكل بگيرد و سال سخت و دشواري را براي تئاتر پيش‌بيني مي‌كنم.

رفع بحران مديدريت در كشور موانع خلاقيت را از بين مي‌برد

«داوود دانشور» كارگردان و نويسنده تئاتر به خبرنگار ايكنا در مورد شكوفايي و خلاقيت در عرصه تئاتر ديني و قرآني مي‌گويد: در وهله نخست بايد عرصه تئاتر داراي مديريت درستي باشد و نگرش‌هاي جديدي در دستور كار قرار گيرد و در كنار آن فرصت‌هاي بهتر و معقولانه‌تري در اختيار گروه‌هاي مستعد و تجربه‌گرا قرار گيرد.

وي معضلات اداري در تئاتر را مانع خلاقيت مي‌داند و مي‌گويد: گام بعدي در تحقق چنين تحولي در تئاتر از بين بردن مسائل دست و پاگير اداري و فكري است كه تاثير مهمي دارد و اگر اين شرايط فراهم نشود بچه‌هاي تئاتر جذب سينما و تلويزيون مي‌شوند.

مولف كتاب «صدا و بيان براي بازيگر» در بخش ديگر گفته‌هايش تبادل تجارب پيشكسوتان و جوانان را مهم مي‌داند و تاكيد مي‌كند: همچنين در تمام عرصه‌هاي تئاتري نيازمند يادگيري و به وجود آمدن شرايطي هستيم كه گروه‌هاي باسابقه تجربياتشان را در اختيار گروه‌هاي جوان قرار دهند و در كنار آن مسئولان فرصت كار بيشتري را در اختيار گروه‌هاي نمايشي بگذارند.

«كرامت رودساز» بازيگر و كارگردان تئاتر در مورد چگونگي ارائه ايده‌هاي خلاق در تئاتر ديني و قرآني، شرايط نابه‌سامان تئاتر را شرايط متزلزلي براي ايجاد تحول در تئاتر معرفي مي‌كند و مي‌گويد: در ابتدا بايد توجه داشته باشيم كه به داشتن تئاتر، اعتقادي وجود دارد يا خير. در شرايط فعلي تئاتر در شرايط متزلزل و نابه‌ساماني به سر مي‌برد و نمي‌توانيم مدعي شويم كه تغيير و تحولي در هر گونه تئاتر خواه ديني و يا ساير گونه‌هاي تئاتري مي‌توان به وجود آورد.

رودساز به وضعيت بد مالي تئاتر اشاره مي‌كند و متذكر مي‌شود: هنرمنداني كه واقعاً تئاتر خانه اصليشان است و با زحمت چراغ تئاتر را روشن نگه مي‌دارند در وضعيت بدي به سر مي‌برند. اگر به اين آدم‌ها امكانات و توجه نشان بدهيم آن وقت مي‌توانيم در اين سالي كه عنوانش شكوفايي و خلاقيت است به ويژه در حيطه تئاتر قرآني هر نوع كار جديد و خلاقانه ارائه و اجرا كرد.

«كوروش خزاعي» كارگردان تئاتر با اشاره به اين موضوع در گفت‌وگو با ايكنا در مورد نامگذاري سال 87 با نام شكوفايي و خلاقيت و تاثير اين نامگذاري بر تئاتر ديني و قرآني كشور، بهره‌گيري از دانش كارشناسي را الزامي براي خلاقيت در تئاتر ديني و قرآني مي‌داند و مي‌گويد: دستيابي به نوآوري در هنر ديني موضوع گسترده و مفصلي است و نيازمند بحث‌هاي متعدد كارشناسي است اما اول بايد هنرمنداني كه در كارشان مطالعه، پژوهش و تحقيق انجام مي‌دهند جذب تئاتر قرآني و ديني شوند.

وي در ادامه به سودجويي برخي فعالان تئاتر از تئاتر قرآني تاكيد مي‌كند و مي‌افزايد: نگاهي در ميان برخي از هنرمندان جريان دارد كه انجام تئاترهاي قرآني را مفري براي اجرا و دريافت امكانات مي‌دانند كه بايد از بين برود. وجود و اعمال اين نگاه خلل عمده‌اي در رشد و شكوفايي تئاتر قرآني پديد آورده است كه بايد اصلاح شود.

كارگردان نمايش «اسير» با اشاره به جريان اين معزل در ژانر تئاتر دفاع مقدس مي‌افزايد: متاسفانه اين آفتي است كه در ساير ژانرهاي موضوعي نظير تئاتر دفاع مقدس هم اتفاق افتاده و باعث مي‌شود آثار در سطح و كليشه‌هاي رايج باقي بماند. الان احتياج داريم با حفظ شكل و شمايل موزه‌اي هنرهاي ملي و مذهبيمان مثل نقالي، تعزيه و پرده‌خواني در كنار آن فرصتي فراهم كنيم تا اين هنرها با شكل و ذائقه روز جامعه همسان و هم شكل شود.

خزاعي در ادامه و در توضيح الزام براي خلاقيت در تئاتر مي‌گويد: همه هنرهاي نمايشي احتياج به بازنگري در اسلوب اجرايي و شيوه‌شناسي براي رسيدن به متد اجرايي نو دارند و تجربه هم نشان داده وقتي در اجرايي چنين اتفاقي رخ داده مردم هم استقبال كرده‌اند.

«فرهاد مهندس‌پور» كارگردان، نمايش‌نامه‌نويس و از مديران فرهنگي در سال‌هاي پيش در گفت‌وگويي در مورد نامگذاري سال 87 از سوي رهبري و تاثير اين نامگذاري بر شكوفايي تئاتر قرآني مي‌گويد: اگر اين شعار در بين هنرمندان و مسئولان هنري جنبه عملي و كاربردي داشته باشد مي‌تواند موثر عمل كند اما بدين شرط كه در طول سال تنها دلخوش به طرح نام خلاقيت و نوآوري نباشيم.

كارگردان نمايش «روز رستاخيز» در ادامه، مبحث شفاف‌سازي اهداف و مسير را مهم ارزيابي مي‌كند و مي‌افزايد: وقتي شخصي كاري را آغاز مي‌كند بايد دلايلش مشخص و روشن باشد و براي اين امر بايد زمينه كاريش را توصيف كند. فكر مي‌كنم در عرصه تئاتر خيلي پاسخ‌گوي اين سوالات نيستيم و به اين دليل است كه نمي‌توانيم شتابان خودمان را به هدف برسانيم.

مهندس‌پور پرداختن به جزئيات را اصل خلاقيت در تئاتر مي‌داند و مي‌افزايد: بايستي در ابتدا موضعمان در مقابل تئاتر مشخص باشد. همه صحبت‌ها در اين حيطه در حد كليت است اما به صورت مشخص و تاكيد بر جزئيات نمي‌توانيم درباره‌اش حرفي به ميان بياوريم.

تحقيقات ميداني براي خلاقيت در تئاتر ديني ضروري است

«احمد كچه‌چيان» طراح صحنه، كارگردان و نمايش‌نامه‌نويس با اشاره به فراهم كردن زمينه براي بروز خلاقيت در گفت‌وگو با ايكنا مي‌گويد: براي تحقق هر شعار و هدفي نيازمند زمينه‌سازي هستيم و اگر زمينه خلاقيت وجود داشته باشد مطمئناً شاهد شكل‌گيري جرياني خلاقانه و باهويت خواهيم بود.

وي در ادامه به ارائه كارهاي خلاقه گروه‌هاي تئاتري در برخي جشنواره‌هاي تئاتر و جداماندن آنها از بدنه اصلي تئاتر اشاره مي‌كند و آن را واقعيت تئاتر امروز ايران مي‌داند. وي معتقد است براي تحقق شعار نوآوري در كار تئاتر اين مسائل بايد برطرف شود.

كارگردان «طهران86-1385» در بخش ديگر گفته‌هايش نياز به پژوهش و تحقيق گسترده ميداني را براي شكل‌گيري يك كار خوب ديني معرفي مي‌كند و تحقق اين امر را نيازمند امكانات مي‌داند.

«كوروش نريماني» كارگردان و نمايش‌نامه‌نويس به حمايت از آثار عميق و متعالي در تئاتر براي ايجاد تحول تأكيد مي‌كند و طرفداري از آثار به ظاهر ديني و بي‌ريشه در اين زمينه را بيهوده مي‌خواند. نريماني در ادامه سخنانش نگاه ديني به تئاتر از سر وظيفه و اجبار را آفت تئاتر مي‌داند و مي‌گويد: مهم اين است كه صرقاً به عنوان يك وظيفه به اين كار نگاه نشود و جنبه‌هاي روشنگرانه آن نيز مورد توجه قرار گيرد. داشتن نگاه از سر تكليف باعث مي‌شود كارها سطحي و يك‌سويه اجرا شود.

اين نويسنده پيشنهاد مي‌دهد: بايد فرصت‌هايي در تئاتر ديني فراهم شود تا كساني كه دغدعه ديدن تئاتر قرآني ندارند هم به ديدن نمايش‌هاي قرآني و ديني بروند و اين گونه نباشد كه فقط اين نوع نمايش‌ها را عده‌اي محدود و اندك ببينند.

وي رويكرد به آيين‌ها و سنن بومي، ملي و اسلامي را داراي اثرات مثبت و سازنده‌اي در شكوفايي تئاتر مي‌داند.

«رحمت اميني» نويسنده و كارگردان تئاتر نامگذاري سال 87 را باعث ايجاد انگيزه و تشويق در گروه‌هاي تئاتري مي‌داند و مي‌گويد: همچنين نهادها، دستگاه‌هاي دولتي و فرهنگي تلاش ‌كنند در مسير اشاره شده بهتر و كامل‌تر حركت كنند.

اميني در ادامه خلاقيت را جزئي از وجود و كار هنرمند مي‌داند و متذكر مي‌شود: نوآوري و خلاقيت هميشه بايد در زمينه كار هنري رخ دهد. در اساس نام هنرمند با تحول و كارهاي نو انجام دادن عجين است وگرنه در كارش پيشرفتي نخواهد داشت. از طرفي با اين نامگذاري بايد ايجاد انگيزه در بين هنرمنداني كه چندان فعال نيستند نيز رخ دهد تا آنها نيز وارد عرصه كارهاي هنري شوند.

«سيمين اميريان» نويسنده و كارگردان تئاتر درباره را‌ه‌هاي خلق متون و اجراهاي خلاق قرآني و ديني با توجه به نامگذاري سال 87 از سوي رهبري مي‌گويد: هر نامگذاري باعث جهت‌دهي و تاثيرات مثبتي در همه عرصه‌ها از جمله هنر نمايش خواهد شد. اين نامگذاري اتفاق بسيار خوبي است زيرا تئاتر ما به شدت نيازمند خلاقيت و نوآوري است.

وي در ادامه با اشاره به علت بي‌تفاوتي اهالي تئاتر تبيين مي‌كند: در طول اين چند ساله آنقدر نظر و پيشنهاد در حوزه تئاتر از سوي اهالي تئاتر ارائه شده و اصلاً به آنها توجه و عنايتي صورت نگرفته كه ديگر نوعي بي‌تفاوتي در بين تئاتري‌ها به وجود آمده است.

نويسنده نمايش «سه گانه ميتراس» تنزل كيفيت هرساله تئاتر و برنامه‌هاي آن را باعث كناره‌گيري مخاطب از تئاتر مي‌داند و توضيح مي‌دهد: زماني بود كه تئاتر مخاطب انبوه داشت و حتي تعدادي از دوستان تئاتري خارجي من خيلي علاقه داشتند در زمان جشنواره‌ها در ايران حضور داشته باشند ولي در حال حاضر حتي در زمينه حضور تئاترهاي خارجي در زمان جشنواره با ضعيف‌ترين گروه‌ها مواجه هستيم كه سطح كار بسيار پاييني دارند و فقط نام بزرگي را يدك مي‌كشند.

كارگردان نمايش «ديبوك‌ها» حضور كارهاي ضعيف خارجي را باعث نزول كارهاي داخلي مي‌داند زيرا معتقد است وقتي گروه‌ها با منابع ناقص و ضعيف روبه‌رو شوند، به طور صحيحي از آن‌ها بهره‌برداري نمي‌كنند.

«امير آتشاني» كارگردان و نمايش‌نامه‌نويس در گفت‌وگو با ايكنا در مورد نامگذاري سال 87 با عنوان نوآوري و شكوفايي و تاثير آن بر تئاتر ديني و قرآني، به تلاش بي‌انجامش براي راه‌اندازي دفتر «نمايش‌هاي ديني» اشاره مي‌كند و مي‌گويد: در حال حاضر در شوراي نظارت مركز هنرهاي نمايشي فعاليت دارم و اتاقي تا چندي پيش با اين عنوان وجود داشت؛ اتاق «نمايش‌هاي ديني» هرچه پيگير شدم كه بايد با توجه به نامگذاري امسال در اتاق باز شود و فعاليت‌هاي پويايي در آن صورت بگيرد اما تلاش و كوششي مستمر و جدي از جانب مسئولان براي راه‌اندازي و شروع به كار ان اتاق صورت نگرفت.

وي با اشاره به ضعف هرساله در فراخوان جشنواره‌هاي ديني تبيين مي‌كند: در حالي كه همه مسائل بايد شفاف و واضح باشد اما متاسفانه فراخوان جشنواره هر سال نسبت به سال قبل دچار كمبود و ضعف بيشتري مي‌شود.

دوري از استانداردها راه خلاقيت را دشوار كرده است

در ادامه «رضا گوران» نويسنده و كارگردان تئاتر به ملزومات استاندارد براي دستيابي به خلاقيت اشاره مي‌كند و مي‌گويد: براي ارائه خلاقيت در هر عرصه‌اي يك سري ابزار و وسايل نياز است كه اين ابزار علاوه برآن كه بايد استاندارد باشد لازم است مطابق با نيازهاي جامعه نيز باشد.

اين كارگردان در ادامه با تعريف خلاقيت، توضيح مي‌دهد: خلاقيت يعني آوردن چيزي كه تابه‌حال وجود نداشته است. براي ايجاد حركت نو بايد استانداردهايي داشت تا با عبور از آن به راه ادامه داد. در تئاتر مشكل اصلي فاصله داشتن با استانداردها است. وقتي از استانداردها فاصله داريم گذر از اين مسير سخت است زيرا تازه بايد براي شروع كار به آن ابزار استاندارد برسيم.

كارگردان «دست بالاي دست» در بخش ديگر سخنانش بر تداوم تلاش هنرمندان تاكيد مي‌كند و آن را به معناي اتلاف وقت تلقي نمي‌كند. وي معتقد است ما بايد تلاش خودمان را انجام دهيم و اينكه چقدر ذهنيات ما با عمل تفاوت دارد مسئله اصلي است.

«حميد پورآذري» نويسنده و كارگردان با تكيه بر اينكه تأكيد ظاهري بر نامگذاري‌ها منجر به هيچ اتفاقي در تئاتر نمي‌شود، معتقد است كه در درجه اول متوليان و سياست‌گذاران فرهنگي بايد به اين نامگذاري مقيد شوند. اگر تمام توان و هم و غم مسئولان در جهت تحقق چنين شعاري باشد حتماً به اثرات سازنده‌اي دست پيدا مي‌كنيم.

كارگردان «غلتشن‌ها» در ادامه با تاكيد بر اراده جمعي براي تحقق نوآوري و خلاقيت خاطرنشان مي‌كند: همه بايد فعل خواستن را صرف كنند و با يك همدلي و وفاق سعي در زمينه‌سازي تحقق چنين موقعيت مهمي داشته باشند.

وي در بخش ديگر گفته‌هايش با مخالفت راه‌اندازي جرياني جداگانه براي تئاتر قرآني مي‌افزايد: متاسفانه تلاش‌هايي در حال شكل‌گيري است كه هويت تئاتر قرآني را از ساير گونه‌هاي تئاتري جدا كنند كه از نگاه من اين جداسازي درست نيست. هر تئاتري كم‌و‌بيش مضموني انساني و معنايي دارد و نمي‌توان با اين جداسازي بگوييم برخي تئاترها قرآني نيست.

«حميد مظفري» كارگردان و بازيگر تئاتر با مطلوب خواندن نامگذاري سال 87 آن را يك هدف مطلوب به حساب مي‌آورد كه مي‌تواند كليت تئاتر را دربر بگيرد.

بازيگر نمايش «زمستان» خلاقيت و نوآوري را جدا از فضاي فرهنگي كشور نمي‌داند اما در عين حال معتقد است: براي اينكه اين مسئله نامگذاري تحقق عملي به خودش بگيرد بايد اسباب و لوازمش مهيا باشد كه البته در شكل بالقوه‌اش شرايط موجود است.

«ناصح كامكاري» نويسنده و كارگردان تئاتر نوانديشي را مقدم بر نوآوري مي‌داند و درباره چگونگي خلاقيت و شكوفايي در تئاتر به خبرنگار ايكنا مي‌گويد: مقدمه و سرفصل نوآوري در نوانديشي است و بايد اين مساله مورد توجه و بررسي قرار گيرد. در وهله بعد در اولويت قرار گرفتن استفاده از ايده و طرح‌هاي ارائه شده توسط هنرمندان مسئله مهم تلقي مي‌شود.

وي بر ديد يكسان به سبك‌هاي تئاتر تاكيد دارد زيرا آن را باعث اعتلاي كليت تئاتر مي‌داند كه گونه‌هاي مختلف را به تعالي و رشد مي‌رساند. بازنگري مجدد در درك لزوم وجود تئاتر و تبعات فرهنگي، اجتماعي و هنري آن از ديگر مواردي است كه كامكاري به آن اشاره مي‌كند.

«محمد خبري» نمايشنامه‌نويس، بازيگر، كارگردان و رئيس شوراي نظارت و ارزشيابي اداره كل هنرهاي نمايشي، مهم‌ترين ويژگي‌هاي هنر و به ويژه تئاتر را وجود خلاقيت و نوآوري مي‌داند زيرا معتقد است هنرمندان همواره مترصد ارائه كارهاي نو در اجراهايشان هستند.

كارگردان «اشباح» نوآوري در يك اجرا را با تاكيد مخاطب همراه مي‌داند و مي‌گويد: يك اثر هنري در اجرا و با حضور مخاطب و بازتاب نظرات آنها هويت مي‌گيرد و شناسنامه‌دار مي‌شود و گاهي مواقع حتي اجراهاي هر شب با شب گذشته متفاوت است به همين دليل آثار نمايشي بايد امكان ديده شدن داشته باشند تا در ارتباط با مخاطب نقاط ضعف و قوتشان مشخص شود و هنرمندان بتوانند در اين تعامل دوسويه به نوآوري و ايده‌هاي خلاق دست يابند.

وي در پاسخ به اين پرسش كه آنچه مدنظر رهبر انقلاب در زمينه نوآوري و شكوفايي است چگونه مي‌تواند در تئاتر محقق شود، تبيين مي‌كند: رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند نوآوري و شكوفايي به صورت زيربنايي و در بدنه و در كاركردهاي فرهنگي و هنري بايد به منصه ظهور برسد كه اين الگو در هنر نمايش نيز بايد اجرايي شود.

آزمون و خطا را براي رسيدن به نوآوري در تئاتر ممنوع نكنيم

«فرشاد منظوفي‌نيا» كارگردان و نويسنده تئاتر در مورد نامگذاري سال 87 با نام خلاقيت و شكوفايي و تاثير اين نوآوري بر شكوفايي تئاتر ديني و قرآني به ايكنا مي‌گويد: اين نامگذاري بيشتر سمت و جهتش به سوي بنيادهاي نظري است و بايد در نظر داشته باشيم كه حركت در مسير نوآوري نيازمند پشتوانه تئوري و نظري است و اينكه آيا ما به اين جايگاه نظري رسيده‌ايم يا خير نيز حايز اهميت است و در اين ميان حمايت و پشتيباني براي تحقق چنين شعاري نيز مهم است.

وي در ادامه بر لزوم تجربه كردن و حمايت متوليان از آن تاكيد مي‌كند و ادامه مي‌دهد: هر حركت و اقدام جديد لازمه‌اش تجربه كردن است و طي كردن اين روند تجربه نيازمند حمايت گسترده و همه‌جانبه دولتي است. اگر در اين راستا برنامه‌ريزي از سوي مركز هنرهاي نمايشي وجود نداشته باشد نمي‌توانيم انتظار شكل‌گيري خلاقيت و نوآوري را داشته باشيم و در دايره تكرار گرفتار مي‌شويم.

كارگردان «بعد از جنگ» آزمون و خطا را راهي مطمئن براي دست‌يافتن به نوآوري قلمداد مي‌كند و مي‌گويد: وقتي نظريه جديدي مطرح مي‌شود در ابتدا بايد وارد حوزه تجربه شود و در اين حوزه با آزمون و خطا روبه‌رو شود تا معايب به حداقل برسد و داراي بنيان‌هاي نظري مستحكمي شود آنگاه اين طرح قابل ارائه و پيگيري مي‌شود.

اين نمايش‌نامه‌نويس در بخش ديگر گفته‌هايش با تاكيد بر لزوم خلاقيت در كار هنرمندان تصريح مي‌كند: خلاقيت هنري يعني داشتن انديشه‌هاي نو، بكر، ناگهاني و شگفت‌آور در يك بخش هنري كه بتواند موجب خلق آثاري باشد و اين روند در هنر واقعي روند دائمي است.

«حجت‌الله سيدعليخاني» مدير روابط عمومي تالار مولوي، نويسنده و كارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) مي‌گويد: تئاتر يكي از معدود هنرهايي است كه نسبت مستقيم و دائمي با مقوله نوآوري دارد حال با توجه به نامگذاري مقام معظم رهبري و تاكيد ايشان بر تحقق چنين امري بايد تلاش ما مضاعف شود.

اين كارگردان هم بر ديد يكسان به سبك‌هاي تئاتري تاكيد دارد و پيشنهاد مي‌دهد: عمده تمركز و تلاش بايد در زمينه شكل‌گيري خلاقيت در كليت تئاتر باشد و تاكيد بر ژانر خاصي نبايد در اولويت قرار بگيرد. اگر نگاهي اجمالي به اغلب تئاترها داشته باشيم در بن‌مايه‌هاي آنها رگه‌هايي از دين‌خواهي و گرايش‌هاي خداجويانه ديده مي‌شود. اصولاً خداوند عاشق زيبايي است و زيبايي در تمام آفريده‌هايش ديده مي‌شود و هنر هم مظهر كمال و زيبايي است بنابراين هنر حوزه‌اي ارزشمند و متعالي محسوب مي‌شود.

اين كارگردان تئاتر در بخش ديگر گفته‌هايش با تاكيد بر وجود مفاهيم قرآني در آثار تئاتري به كم‌كاري هنرمندان در اين زمينه اشاره مي‌كند و يادآور مي‌شود: متاسفانه در اين‌باره و ارائه نوآوري و برداشت‌هاي جديد در آثار مذهبي بسيار كم‌كار بوده‌ايم.

«مجيد گياهچي» كارگردان و مسئول نمايش فرهنگ‌سراي هنر به نياز تئاتر به تحول مؤكد است زيرا معتقد است در حدود دو سه دهه‌اي است كه براي تغيير و تحول در تئاتر حركت جدي و فعالي صورت نگرفته و يك جريان ايستا و راكد بر كليت تئاتر حاكم شده است.

وي ادامه مي‌دهد: در اين سال‌ها شاهد هستيم آثاري در ورطه تكرار و تقليد گرفتار شده و آرزوي همه اهالي تئاتر اين است كه به ميمنت نامگذاري اين سال شاهد حركت‌هاي جديدي در تئاتر باشيم.

«اتابك نادري» مدير تالار سنگلج، كارگردان و بازيگر تئاتر و سينما نيز در گفت‌وگو با ايكنا، نامگذاري امسال با عنوان «نوآوري و شكوفايي» از سوي رهبري را بسيار مهم و ارزشمند مي‌داند چراكه معتقد است مي‌تواند باعث توجه هر چه بيشتر به اجراهاي خلاق شود.

وي در مثال از اثري خلاق در حيطه تئاتر ديني، نمايش «قرباني» نوشته و كار سيروس همتي را مثال مي‌زند و توضيح مي‌دهد: در نظر بگيريد نمايش «قرباني» كه چندي پيش در تالار محراب اجرا شد يكي از چندين اجراي ارزشمندي است كه رويكردهاي نوگرا در ارائه مفاهيم ديني و قرآني در آن ديده مي‌شود و با استفاده از لحظات كمدي به خوبي توانسته بود مخاطبش را با مضمون ارزشي نمايش درگير كند.

وي در ادامه تأكيد مي‌كند: اجراي موفقيت‌آميز اين نمايش نشان داد كه هنر قرآني حتي مي‌تواند در جشنواره‌هاي خارجي هم ديده شود و ديديم كه كار براي اجرا به جشنواره تئاتر روهر آلمان نيز دعوت شده است. به هر صورت جوان‌هاي هنرمند تئاتري مشغول تجربه فرم‌هاي جديد در حيطه تئاتر مذهبي هستند و به طور حتم اين شيوه باعث اعتلا و پويايي تئاتر قرآني مي‌شود.

... ادامه دارد
يکشنبه 13 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 261]