مدرن است

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گزارش فارس از نشست «آراء نظري عبدالقاهر جرجاني»؛ پروين سلاجقه: شيوه نقد «جرجاني» مدرن است
خبرگزاري فارس: پروين سلاجقه شيوه نقد عبدالقاهر جرجاني را مدرن توصيف كرد و گفت: او در نقد صرفا به متن توجه مي‌كند و مسايل برون‌متني را دخيل نمي‌كند؛ اين چيزي است كه نقد نويي‌ها به آن توجه مي‌كنند.

به گزارش خبرنگار ادبي فارس، نخستين جلسه از سلسله نشست‌هاي سومين دوره جايزه ادبي روزي روزگاري با موضوع «آراء نظري عبدالقاهر جرجاني» و با سخنراني پروين سلاجقه عصر ديروز در تالار شهر كتاب گلچين برگزار شد.
اين نشست‌ها با عنوان كلي «نگاه مدرن به دست‌آوردهاي كلاسيك» برگزار مي‌شود.
در ابتداي نشست ديروز، مديا كاشيگر دبير جايزه روزي روزگاري درباره هدف اين نشست‌ها گفت: بنا به صحبت‌هاي ما در سال 86 قرار شد غير از بحث‌هاي ادبيات روز، جلسات ديگري هم داشته باشيم كه يكي از آنها نگاه مدرن به دست‌آوردهاي كلاسيك است. در همين راستا با پروين سلاجقه صحبت كرديم و قرار شد از جرجاني شروع كنيم كه شارح ارسطو بوده است.
وي افزود: پرداختن به اين موضوع 2 دليل دارد؛ نخست اينكه ما خيلي چيزها را تصور مي‌كنيم وارد‌كننده‌اش هستيم در حاليكه اگر امروز ديگر توليد‌كننده‌اش نبوديم روزگاري صادر‌كننده آن بوديم. دوم اينكه جرجاني را انتخاب كرديم به دليل بحث مجازها. سي چهل سال است كه منتقدان به بحث مجازها بازگشته‌اند و اگر به آراي ژنت و تودوروف مراجعه كنيم اين را مي‌گوييم. در كل اگر به نگاه ساختارگراها، پساساختار‌گراها و پساپساساختار‌گراها رجوع كنيم مجاز‌هاي مرسل را مي‌بينيم.
كاشيگر با اشاره به اهميت والاي مجازها در علوم شناختي تصريح كرد: علوم شناختي علومي است كه موضوعش تلاش براي چگونگي شناخت انسان است ما در علوم شناختي يك سري شيوه‌هاي شناخت انسان را توانسته‌ايم تشخيص دهيم. مثل قياس، استقراء، استنتاج و نزديك‌سازي، ولي تمام اين اسلوب‌ها اسم مجازهاست.
دبير جايزه روزي روزگاري ادامه داد: علوم شناختي به اين نتيجه رسيده كه يك شيوه ديگر براي شناخت انسان وجود دارد. ادبيات اين شيوه را به كار مي‌گيرد، ولي علوم شناختي هنوز نتوانسته است.
كاشيگر تأكيد كرد: حالا وقتي به جرجاني و استادش ابن‌سينا نگاه مي‌كنيم، مي‌بينيم كه آراءشان از ادبيات فراتر از فلسفه مي‌رود و اين پيوندي كه امروز در قرن 21 بين ادبيات و منطق و فلسفه و علوم ديگر وجود دارد هزار سال پيش قدماي ما به آن پي برده‌ بودند و براي همين جرجاني مي‌توانست شروع خوبي براي اين نشست‌ها باشد.
سپس پروين سلاجقه استاد زبان و ادبيات فارسي دانشگاه و پژوهشگر نيز در اين ميزگرد تنها به طرح درآمدي از آراء جرجاني پرداخت و گفت: جرجاني پدر تاريخ شرح است. اگر دو حوزه عمده غرب و شرق را در نظر بگيريم، در غرب از افلاطون و ارسطو شروع مي‌شود تا قرن اول كه به لونگينوس مي‌رسيم و رساله بسيار مهمي كه او مي‌نويسد كه تا 15 قرن كسي به آن دسترسي نداشته است. تا اينكه اوايل قرن 16 در سوئيس پيدا مي‌شود.
وي درباره حوزه شرق گفت: در حوزه شرق 11 قرن بعد از ماجراي لونگينوس ما جرجاني را داريم. توجه به روش‌شناسي لونگينوس و جرجاني به ما نشان مي‌دهد كه بايد درصد بالايي احتمال دهيم جرجاني حتما رساله لونگينوس را ديده است.
وي با بيان اينكه از آغاز تمدن اسلامي در شروع قرن سوم به بحث كلامي پرداخته‌اند، تصريح كرد: دانشمندان آن زمان به ساختار كلامي قرآن مجيد پرداخته‌اند و بعد چون ديدند كه اختلاف نظر دارند تصميم گرفتند قواعدي وضع كنند و اين سرآغاز قاعده‌‌مند شدن آن بود.
سلاجقه ضمن اشاره به آثاري كه در اين داستان تا قبل از جرجاني توليد شده است، اظهار داشت: جرجاني دو كتاب مهم در قرن پنجم با موضوع علم بيان نوشته است. يكي اسرارالبلاغه و ديگري دلايل‌الاعجاز. در حدود صد عنوان در فهرست اسرارالبلاغه وجود دارد كه بسيار قاعده‌مند و تئوريك است. ضمن اينكه دلايل‌الاعجاز مسايل دانش معاني را مطرح كرده كه هنوز با وجودي كه يكي از مهم‌ترين آثار در حوزه شرق است، اين كتاب به فارسي ترجمه نشده است.
اين پژوهشگر و استاد دانشگاه ضمن ارايه سخناني از بزرگان درباره جرجاني و مختصري از زندگي او تاكيد كرد: فهرست آثار جرجاني نشان مي‌دهد كه او چقدر پركار بوده است سوال اين است كه چقدر بحث‌هاي جرجاني توانسته خودش را به امروز و مباحث مورد بحث امروز بكشاند. موضوعات اصلي روش‌شناختي در اسرارالبلاغه، جناس، سجع، تشبيه و انواع مجاز كه امروز اين آرا را مي‌توان در دانشمندان زبان‌شناس يافت.
به گفته سلاجقه شيوه جرجاني پرسش و پاسخ است يعني ابهام‌ها را مطرح مي‌كند و بعد سعي مي‌كند با ارايه مثال‌هاي شعري پاسخ‌ها را ارايه كند كه اين شيوه لونگينوس است.
اين پژوهشگر ادبي عنوان كرد: جرجاني بحث‌هايي را درباره اهميت گفتار دارد كه در آثار او به تبعيت از آثار ارسطو به همان شيوه و تحت تأثير ارسطو است. او نيز بهترين نوع سخن را سخني مي‌دادند كه گوهر سخن را نشان بدهد.
سلاجقه بيان داشت: شيوه جرجاني مدرن است يعني شيوه‌اي كه او در نقد بكار مي‌گيرد به متن توجه دارد و مسايل برون‌متني را داخل نمي‌كند و اين شيوه‌اي است كه نسل امروز به آن توجه دارد و در عقايد نقد نويي‌ها بسيار مهم بود.
با اين وجود به گفته سلاجقه تحليل‌هاي جرجاني كلاسيك هستند. چون بر مبناي خوب و بد استوارند و مي‌خواهند از ديد استعلايي يك متن را مورد بررسي قرار دهند كه از همان اول تباين پديد مي‌آيد و اين چيزي است كه امروز فرماليست‌ها مطرح مي‌كنند كه لفظ از معنا جداست.
اين استاد دانشگاه سخنان خود را با طرح چند پرسش ادامه داد و گفت: جرجاني كه در قرن 5 هجري كتاب مي‌نويسد چقدر به پيشينه علوم توجه دارد؟ آيا جرجاني در روش‌شناسي‌اش تحت تأثير كسي بوده است؟ آيا قبل از او روش‌شناسي به همان شيوه بوده است؟ آراء جرجاني تا چه اندازه تحت تاثير يوناني‌ها بوده است؟
سلاجقه بيان داشت شايد گفتار‌هاي ما تاكنون در پاسخ به اين سؤال‌ها ديمي بوده و بايد جدي‌تر باشد. با اين شرط كه ببينيم علم معنا در فاصله بين ارسطو تا لونگينوس در شرق چطور بوده است و بعد از لونگينوس در طي هزار سال در ايران چه اتفاقي افتاده است.
وي بحث درباره تأثير‌پذيري جرجاني از ارسطو در علم بيان را به جلسات بعد موكول كرد و سپس به مقايسه و تأثير‌پذيري جرجاني از لونگينوس در روش‌شناسي پرداخت.
سلاجقه خاطرنشان كرد: پرداختن به اين مباحث امر مباركي است ما در آغاز يك سري بحث‌هاي جدي هستيم كه بعد از عمري پدركشي مي‌خواهيم به پدر توجه كنيم. مي‌توانيم نگاهي به انديشه قدما بيندازيم كه چه داشتيم و چه نداشتيم و روي ان كار كنيم تا به يك شناختي برسيم.
در پايان حاضران در جلسه به ارايه ديدگاه‌هاي خود پرداختند.
انتهاي پيام/
چهارشنبه 26 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 63]