اقتصاد - مواجهه با دو نوع خطاي يك و دو

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: اقتصاد - مواجهه با دو نوع خطاي يك و دو
اقتصاد - مواجهه با دو نوع خطاي يك و دو

جمشيد پژويان:پيامدهاي خارجي مثبت تنها توجيه پرداخت يارانه به برخي كالاهاست و غير از اين، توجيه ديگري ندارد، اين پيامد خارجي مثبت عبارت است از برخورداري فقرا (گروه هدف در پرداخت يارانه‌ها) از يك حداقل معيشت تعريف شده، به عبارت ديگر هدف گروه خاصي از مصرف‌كننده هستند كه زير خط فقر به سر مي‌برند.

در مورد يارانه‌ها تقسيم‌بندي‌هاي متعددي وجود دارد. يكي از اين تقسيم‌بندي‌ها اين است كه يارانه‌ها را به يارانه باز و هدفمند تقسيم مي‌كنند. يارانه باز براي همه خيرداران يك كالا به طور يكسان اعمال مي‌شود و يارانه را متوجه بازار مي‌كند. مثل يارانه بنزين و نان. نوع توزيع اين يارانه مستقيما به خريد برمي‌گردد به‌طوري‌كه هر كس در بازار بيشتر خريد كند، بيشتر يارانه خواهد گرفت. از اشكالات اين نوع از يارانه‌ها بهره‌مندي بيشتر خانوارهاي ثروتمند از اين نوع يارانه‌هاست. البته منوط به اينكه كالاي مورد نظر كالاي معمولي يا لوكس باشد چراكه در صورتي كه كالاي مورد نظر پست باشد، يارانه باز موجب تحقق هدف ما يعني حمايت از اقشار فقير مي‌شود. در مواقع پرداخت يارانه باز به مسئله جانشيني نيز توجه داشته باشيم يعني اگر به يك كالايي يارانه باز دهيم تقاضاي آن افزايش يافته و اين افزايش در حدي خواهد بود كه جانشين كالاهاي ديگر مي‌شود.
از ديگر انواع يارانه‌ها، يارانه سرانه و هدفمند مي‌باشد. كالاهاي اساسي كه به صورت كوپن عرضه مي‌شود از اين نوع يارانه‌هاست. اين نوع از يارانه؛ نسبت به يارانه باز از لحاظ توزيع درآمد بهتر بوده و توزيع درآمد را به نفع خانوار فقير تغيير مي‌دهد. بنابراين با اين تعاريف يارانه هدفمند يارانه‌اي است كه افراد فقير كاملا شناسايي شده و به آنها پرداخت شود. اما مكانيسم شناسايي گروه‌هاي هدف (خانوارهاي فقير) چگونه است؟ در اينجا دو نوع خطا معروف به خطاهاي يك و دو مطرح مي‌شود.
خطاي يك اين است كه يارانه به افراد غيرفقير داده شود و خطاي دو اين است كه افراد فقير به‌طور كامل شناسايي و تحت پوشش يارانه هدفمند قرار نگيرند.
براي شناسايي اينكه كدام يارانه كارآمدتر است، مي‌بايست خطاي يك و دو حداقل شود. (در اين مورد در ايران مطالعاتي صورت گرفته بوده است)
براي شناسايي گروه‌هاي هدف نياز به استفاده از روش مددكاري مي‌باشيم يعني گروهي خود را به عنوان فقير معرفي كرده و گروهي ديگر تحقيق كنند كه آيا اينها فقيرند يا نه. براي اين امر يك سري علائم قابل اثباتي (به‌صورت شاخص) بايد داشته باشيم كه فقراي مستحق دريافت يارانه را شناسايي كند. براي هدفمند كردن يارانه exclude و include لازم است به‌طور مثال گفته مي‌شود خانوارهاي داراي سرپرست زن از سطح فقر جامعه هم پايين‌تر هستند حال اين امر دليل نمي‌شود تا به همه سرپرستان زن يارانه داده شود چراكه سرپرست زن‌هايي وجود دارند كه از همه ثروتمندترند.
يارانه سرانه و هدفمند هم مي‌تواند به شكل نقد باشد و هم جنسي. هر دو شكل پرداخت، محسناتي را نسبت به همديگر دارند. از طريق نمودار مطلوبيت و محدوديت بودجه به راحتي مي‌توان نشان داد كه يارانه نقدي رفاه خالص را افزايش مي‌دهد و فرد هر كالايي را مي‌تواند انتخاب كند و مطلوبيت او افزايش مي‌يابد. اما در مواردي مثل تورم يارانه جنسي بهتر از يارانه نقدي مي‌باشد همچنين در مواردي مانند آموزش، بهداشت، غذاهاي ضروري مانند شير و... پرداخت يارانه جنسي ضروري است. بنابراين پرداخت يارانه نقدي به جاي يارانه جنسي حد و مرز خاصي دارد و در همه موارد نمي‌توان يارانه‌ها را نقدي كرد.
در مورد اقتصاد ايران در مواردي همچون انرژي، نقدي كردن يارانه به نفع رفاه جامعه مي‌باشد.
براي اين مورد دو حسن را مطرح مي‌كنيم. اول اينكه افرادي كه حامل‌هاي انرژي همچون بنزين را مصرف نمي‌كنند (مانند افرادي كه در روستا زندگي مي‌كنند) به حقشان كه سهمي از اين منابع است مي‌رسند و ثانيا از قاچاق بنزين جلوگيري مي‌شود.
همچنين به دليل عدم تطبيق حداقل دستمزد با نظام مالياتي موجود و نظام بيمه و پرداخت ناكارا، كساني كه در چرخه توليد هستند را نمي‌توان بالاي خط فقر دانست و اين امر شناسايي افراد زير خط فقر را مشكل‌تر مي‌كند در حالي‌كه در كشورهاي توسعه‌يافته شناسايي افراد زير خط فقر به دليل كارا بودن نظام بيمه و پرداخت به‌راحتي صورت مي‌گيرد.
شنبه 22 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 71]