كاهش توليد، ارزان‌فروشي يا كمبود مخازن نفت!؟

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: كاهش توليد، ارزان‌فروشي يا كمبود مخازن نفت!؟

انرژي- محمدعلي توحيد:
مدتي است كه اغلب مسئولان وزارت نفت در تلاش‌اند خبري را تكذيب كنند كه خبرگزاري بلومبرگ به‌عنوان يك منبع خارجي، آن را منتشر كرد و برخي رسانه‌هاي داخلي نيز آن‌را منعكس كردند.

اين خبر با استناد به ذخيره نفت خام ايران در تعداد زيادي كشتي در خارك، مدعي بود كه ايران براي عرضه نفت خام سنگين خود به بازار مشكل دارد و اين نوع نفت را ارزان مي‌فروشد.

اين خبر زماني منتشر شد كه پيش از آن برخي خبرگزاري‌هاي داخلي به نقل از رئيس‌جمهور اعلام كردند: ايران قصد دارد توليد نفت خود‌را كاهش دهد.اين اظهارات البته با تكذيب وزارت نفت روبه‌روشد. وزارت نفت در آن زمان اعلام كرد: ايران همواره سهميه تعيين شده از سوي اوپك را توليد مي‌كند و همه تلاش خود را براي كسب سهم مناسبي از بازار به‌عمل مي‌آورد.

با وجود رد احتمال كاهش توليد نفت كشورمان و تكذيب مكرر از سوي مقامات وزارت نفت اما اين خبر بازتاب گسترده‌اي در داخل و خارج كشور داشت و به اين تفكر دامن‌زد كه ايران قصد دارد با كاهش توليد خود، از نفت به‌عنوان سلاح استفاده كند.

همه دست‌‌اندركاران بازار مي‌دانند كه به‌طور معمول كشورهاي عضو اوپك براي توليد بيشتر با يكديگر رقابت دارند. برخي كشور‌هاي عضو مدعي توان توليد بيشتر هستند و خواهان سهم بيشتري از سقف تعيين شده اوپك هستند ولي سازمان كشورهاي صادر‌كننده نفت به ميزان توان توليد آنان براي هركشوري سهميه تعيين مي‌كند.

امروز كه قيمت نفت نيز بسيار بالا رفته است رقابت براي كسب سهم در بازار ميان اعضاي اوپك بيشتر است.

در عين حال اوپك درمقابل ديگر توليد‌كنندگان نفت مدعي سهمي از بازار است. هر كشور عضو اين سازمان بايد سهمي را برعهده بگيرد كه توان توليد آن را دارد و با توليد نفت تعيين شده سهم اوپك از بازار نفت خام را حفظ كند.

بنابراين اوپك به تعهد كشورهاي عضو براي تامين سقف تعيين شده توليد نفت اهميت مي‌دهد و بايد اطمينان داشته باشد كشورهاي عضو سهم تعيين شده را به بازار عرضه مي‌كنند.

هرگاه كشوري نتواند توليدي كه برعهده‌اش گذاشته شده است را تامين كند موظف است تا به ديگر كشورها اطلاع دهد تا از واگذاري بازار اوپك به كشورهاي توليد‌كننده غيرعضو اوپك جلوگيري شود.

با اين پيش فرض همه كشورهاي عضو متعهد به توليد سقف تعيين شده از سوي اوپك هستند و براي كسب سهم بيشتر نيز با كشورهاي ديگر عضو اين سازمان رقابت دارند. حال اينكه گفته شود ايران توليد خود را كاهش مي‌دهد به‌طور معمول و براي هيچ دست‌‌اندركار بازار نفت قابل‌قبول نيست. اين ادعا زماني قابل‌قبول است كه اوپك آن را تاييد كند. در عين حال چالش امروز صنعت نفت ايران حفظ توان توليد است. مقامات وزارت نفت همواره مدعي رشد توان توليد هستند و اعلام مي‌كنند كه توليد كشور كاهش نيافته است حتي اگر اين امر درواقع نيز رخ‌داده باشد.

ابهام دوم مسئله تخفيف قيمت نفت خام است. سؤال اين است چگونه ممكن است كشوري نفت خود را ارزان‌تر از قيمت واقعي بفروشد در‌حالي كه قيمت نفت در حال افزايش و رشد دائمي است؟

اعمال تخفيف در شرايط خاص و براي تك محموله‌ قابل توجيه است. يعني برخي محموله‌ها به دلايلي امكان نگهداري و حفظ و ذخيره شدن ندارد و بايد آن را به هرشكل و قيمتي كه صرف كند به خريدار تحويل داد.بنابراين به‌عنوان يك رويه روزمره نمي‌توان شاهد تخفيف قيمت نفت بود. چنين اقدامي به صف طويل خريداران براي خريد نفت كشورمان منجر مي‌شود و اين مسئله با سرعت آثار خود‌را در بازار نفت نشان‌خواهد داد.

پس اين امر كه ايران نفت را به قيمت ارزان‌تر از قيمت واقعي مي‌فروشد نمي‌تواند قابل پذيرش باشد. در خبرمنتشره به نبود خريدار براي نفت سنگين تاكيد شده و تخفيف را به‌دليل كم بودن خريدار براي اين نوع‌ نفت دانسته بود.

اگر اين استدلال نيز پذيرفته شود در‌واقع خريداران نفت به‌دنبال نفت سبك و توليد بنزين و گازوئيل بيشتر هستند و نفت سنگين را كه محصولات مازاد بر‌نياز پالايشگاه‌ها توليد مي‌كنند نمي‌خرند. بنابراين اگر در فصل جاري پالايشگاهي نفت سنگين خريداري كند و مواد ديگري غيراز بنزين و گازوئيل توليد نمايد و آن را ذخيره كند غيرمعمول است.
در‌حال حاضر تقاضا براي نفت سنگين كاهش يافته و كسي نفت سنگين را مگر براساس نياز و سفارش خاص خريداري نمي‌كند.

كمبود مخزن

آنچه مسلم است مخازن كافي نفت در بندر‌صادراتي ايران در‌‌‌‌خارك وجود ندارد. اغلب مخازن در دوران جنگ تحميلي از بين رفته و با توجه به برخي سياست‌ها ذخيره نفت در كشتي‌ها دنبال شد. البته تعدادي مخزن نيز به مخازن موجود در اين منطقه افزوده شد ولي در فصل‌هايي مانند فصل جاري ذخيره نفت در نفتكش‌ها افزايش مي‌يابد و به ميزان قابل توجهي نيز مي‌رسد.

ممكن است به‌دليل فقدان امكان ذخيره نفت خام براي جلوگيري از بروز خسارت و هدر رفتن، نفت خام به قيمت ارزان و با تخفيف عرضه شده باشد ولي ادامه اين شرايط نه براي فروشنده و نه براي خريدار عملي نيست.

بنابراين كاهش توليد و ارزان فروشي نفت ادعاهاي قابل‌قبولي نيست. ذخيره‌سازي‌ نفت خام در كشتي امري عادي است و برخي كشورها نيز در اين زمينه به اقدام مشابهي دست مي‌زنند. اما در ايران به‌دليل كمبود مخزن در خارك اين اقدام كمي بيشتر از حد معمول انجام مي‌شود. بارها اعلام شده كه اين امر به‌دليل هزينه اجاره نفتكش‌ها به صرفه نيست. براي رفع اين كمبود سرمايه‌گذاري براي ايجاد مخازن بيشتر در اين منطقه انجام شد ولي هنوز مخازن بيشتري بايد ساخته شود.

در سال‌هاي اخير با توجه به رونق بازار نفت خام و نوسان شديد قيمت، فروش نفت با نگراني كمتري انجام ‌مي‌شود و بازار، بازار فروشنده است و خريداران در صف براي خريد قراردارند. البته در فصل‌هاي متفاوت تقاضا براي انواع نفت خام متفاوت است. به‌دليل رونق بازار توليد بنزين در ماه‌هاي پيش رو، تقاضا براي خريد نفت سبك بيشتر است و خريداران به نفت سنگين تمايل كمتري دارند.

اين امر موجب مي‌شود كه كشورهاي توليد‌كننده نفت سنگين با مشكل ذخيره‌سازي‌ نفت خود در شرايط كمبود تقاضا مواجه شوند و در برخي موارد با توجه به كمبود امكان ذخيره برخي محموله‌ها را به‌دليل ضرورت با تخفيف مي‌فروشند.

انتشار اين خبرها حتي موجب تعجب غلام حسن نوذري وزيرنفت كشورمان شد كه گفته بود: نمي‌دانم چرا اين قدر تبليغات منفي در مورد اين نفتكش‌ها انجام مي‌شود. وي كمي قضيه را ناشي از مسايل و اختلافات سياسي داخلي قلمداد كرد و تلاش كرد براين نكته تاكيد كند كه در دوران وزراي قبلي نيز نفت در نفتكش‌ها ذخيره مي‌شد و از ادامه انتشار اين خبرها ابراز تعجب مي‌كرد.

به‌نظر مي‌رسد كه وزارت نفت در مقابل اين گزارش‌ها واكنش‌هاي مناسبي از خود نشان نداده و با تصور تاثير اختلافات سياسي داخلي در اين زمينه نسبت به آنها واكنش‌هاي لازم را نشان نمي‌دهد.

درواقع وزارت نفت با واكنش‌هاي دير هنگام و غيركارشناسي به اين امر دامن زده و با پاسخ‌هاي انفعالي موجب تشديد مشكلات در اين بخش شده است.

تاريخ درج: 11 تير 1387 ساعت 10:49 تاريخ تاييد: 11 تير 1387 ساعت 11:40 تاريخ به روز رساني: 11 تير 1387 ساعت 11:04
سه شنبه 11 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 226]