واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: گفت و گو با حسین دهباشی كارگردان مجموعه مستند چشم های شیشه ایچشم های نگران
حسین دهباشی كارگردان و تهیه كننده برنامه مستند تلویزیونی چشم های شیشه ای اولین تجربه های روزنامه نگاری را با نشریات كیهان هوایی و روزنامه ایران آغاز كرده است.از او تاكنون كتاب های شكستن امواج، افغانستان... روزهای سقوط منتشر شده است. علاوه بر آن در زمینه مستندهای تلویزیونی قریب یكصد برنامه تولید و پخش كرده است. برنامه های مستند عطر سیب، شكوفه زیتون، سفر به شهر فرنگ، قصه های چین و ماچین، عراق نگاهی از درون و... از جمله آثار تصویری اوست. اینك دهباشی به مناسبت شصتمین سال تأسیس سازمان ملل متحد برنامه ای را برای شبكه چهار تهیه می كند.«چشم های شیشه ای» به عنوان یك مستند واقع گرا نگاهی جدی به مقوله خبر و خبرنگاری در زمینه مسائل عراق و افغانستان دارد. کارگردان در طول دو سال با تلاش مستمر كارشناسان علاقه مند به رسانه، به پردازش این برنامه پرداخته است. چشم های شیشه ای قبل از آن كه روایتگر مضامین خبری در حوزه های عراق و افغانستان باشد بیشتر چشم های نگران مجریان، خبرنگاران و تحلیلگران ارشد شبكه های تلویزیونی الجزیره، بی بی سی و العربیه را به تصویر می كشد. با او درباره تهیه و آماده سازی این برنامه تلویزیونی گفت وگویی انجام داده ایم كه در پی می آید:ایده اولیه برنامه چشم های شیشه ای از كجا به سراغتان آمد؟حدود 3 سال قبل- درست مقارن با نخستین لحظات بمباران شبانه بغداد- شبكه العالم متولد شد. چند روزی بود كه العالم- به صورت آزمایشی- برنامه پخش می كرد و قرار بود كه این كار تا چند ماه دیگر نیز ادامه داشته باشد. اما آغاز جنگ متحدین علیه عراق، همه چیز را به جلو انداخت و تصاویر كم كیفیت نقاط نورانی در بك گراندی سبز رنگ به همراه صدای دلهره آور انفجارهای مهیب، چیزی نبود كه بتوان از آن چشم پوشید. به این ترتیب شبكه ما، نه با یك زایمان طبیعی و به موقع، بلكه با سزارینی زودهنگام اتفاق افتاد. حالا حساب كنید كه برای راه اندازی و تداوم كار یك شبكه خبری بین المللی و 24 ساعته، هنوز ابزار و ادوات فنی كار كامل نشده بود و از آن بدتر، نرم افزارهای انسانی و آنچه به عنوان قواعد تولید و پخش برنامه مطرح است، تنها در حد كلیات تفاهم شده بود!طی هفته های بعد، مسائل فنی به هر حال و به تدریج برطرف شد، اما معلوم بود كه مسئله رویه های حرفه ای، چیزی نبود كه به آسانی و به سرعت به دست بیاید؛ خصوصاً این كه آنچه به عنوان تجربه های كاری در سایر شبكه های صدا و سیما وجود داشت، علی رغم همه ارزش هایش- اساساً در حد و اندازه ای نبود كه به كار محیط رقابتی رسانه های بین المللی بیاید.به همین خاطر و طی جلساتی كه در آن موقع و با عنوان شورای سیاستگذاری العالم برگزار می شد و من نیز - به عنوان یكی از مشاوران غیررسمی مدیر شبكه - در آن شركت داشتم، پیشنهاد شد تا به عنوان یك زمینه قابل اتكاء، كار را از مهندسی معكوس شبكه های رقیب مان در منطقه ( از جمله CNN، BBC، الجزیره و العربیه) شروع كنیم. ایده اولیه این بود كه پروژه ای مطالعاتی با عنوان تحلیل محتوای شبكه های مذكور، توسط دكتر محسنیان راد اجرا شود و همزمان من و همكارانم تحت پوشش ساخت مجموعه ای تلویزیونی در مورد شبكه های خبر ماهواره ای به سازمان مركزی آن شبكه ها مراجعه و گزارش تصویری مفصلی برای انتقال تجربیات عملی كار خودمان تهیه نماییم.ظاهراً در زمینه پخش این برنامه با مشكلاتی مواجه هستید. این موضوع به كجا برمی گردد؟- در حد فاصل طرح ایده اولیه ساخت این برنامه تا پایان مرحله ساخت آن، اتفاقات تأثیرگذاری رخ داد. در این مدت شورای سیاستگذاری العالم منحل شده و مدیر وقت شبكه نیز همزمان با تغییر مدیریت آقای دكتر لاریجانی از ریاست صدا و سیما استعفا داده بود. گروه جدید مدیران شبكه نیز به هر حال مانند كادر جدید مدیران صدا و سیما، نگاه صریح تری به محیط رسانه های بین المللی داشتند. از نظر آنها، محصول نهایی كار به قدر كافی افشاگرایانه نبود و جنبه های توصیفی شبكه های خبری، تبلیغی به نظر رسیده انتقادات مطرح شده در این مجموعه مستند به حد كافی معرف فاصله گذاری های ارزشی با بی بی سی، الجزیره و العربیه نبود. به علاوه پخش داخلی این مجموعه از شبكه چهار سیما، مقارن با خبر اهانت طرح شده در برنامه «الاتجاه المعاكس» الجزیره به مقام مرجعیت شیعه در عراق شده بود و باعث گردید تا مدیران ارشد سازمان به یك باره تصمیم به حذف همه مصاحبه ها و تصاویری بگیرند كه موضع و موقعیت شبكه الجزیره را در قصه مورد بحث ما نشان می داد. در یكی دو هفته اول پس از این تصمیم كار به جایی رسید كه گاه تا یازده دقیقه از هر برنامه 30 دقیقه ای _ بدون اطلاع و اجازه ما- حذف می شد و این شیرك بی یال و دم، البته نسبت چندانی با مجموعه ای مستند و پژوهشی- كه بیش از دو سال عمر ما و میلیونها تومان بودجه بیت المال صرف آن شده بود- نداشت.چرا در برنامه چشم شیشه ای صرفاً به اخبار عراق و افغانستان توجه خاص نشان دادید؟- در نگاهی اولیه به تیتر اول اخبار سال های اخیر در منطقه خاورمیانه، به نظر می رسد كه سه حوزه خبری عراق، افغانستان و فلسطین به همراه توابع جغرافیایی و فرهنگی حوالی آنها، در كانون اصلی فعالیت رسانه های خبری بین المللی قرار دارد. به این ترتیب روشن بود كه برنامه مستندی كه داعیه «نقد تطبیقی شبكه های خبری بین المللی» را دارد، مواردی بهتر برای مورد پژوهی و مقایسه عملی رفتار این شبكه ها در منطقه خودمان پیدا نمی كند. عراق كشوری بود كه 8 سال با آن جنگیده و در این جنگ از صدها هزار نفر نیروی انسانی و میلیاردها دلار سرمایه مادی هزینه كرده بودیم و افغانستان نیز به جهات دیگری موقعیت مشابهی داشت. به علاوه هردوی این كشورها حوزه های تخصصی كار من در طی پانزده سال اخیر بود و با رویدادهای خبری و مقامات سیاسی و نظامی آنها آشنایی نزدیكی داشته و دستم برای ارتباط با آنها _ به نسبت _ بازتر بود. حوزه سوم كه فلسطین و با تعبیری درست تر منطقه شامات (شامل فلسطین، سوریه و لبنان) بوده با مشكل تهیه امكانات و بودجه مناسب همراه شد و البته عدم پرداختن به این حوزه، در نهایت تأثیر منفی خود را در كیفیت كار گذاشت.چرا حدود 2 سال برای ساخت برنامه تلویزیونی چشم شیشه ای وقت صرف كردید؟- طی این دو سال، گروه كاری ما در چندین سفر جداگانه به 6كشور اروپایی و آسیایی (شامل فرانسه، انگلیس، عراق، افغانستان، قطر و دوبی) اعزام شد كه حاصل كار بیش از 50 مصاحبه اختصاصی با مدیران ارشد و خبرنگاران و برنامه سازان شبكه های الجزیره، العربیه و بی بی سی و نیز مقامات عالی رتبه سیاسی كشورهای عراق و افغانستان بود. از سویی دیگر گستره وسیع مباحث تخصصی و خبری در این مستند پژوهشی، به گونه ای بود كه نیاز به جمع آوری دقیق حجم عظیمی از تصاویر آرشیوی وجود داشت. پژوهش های مفصل كتابخانه ای مورد نیاز- كه توسط استاد و دوست فرهیخته ام آقای دكتر حسام الدین آشنا انجام شده بود- هماهنگی های دشوار جهت اخذ مجوز و تعیین وقت گفت وگو با مقامات رسانه های بین المللی كه توسط همكاران قدیمی مان خانم آزیتا یزدان پناه، در اروپا؛ دكتر عباس خامه یار در قطر و دوبی و جناب حجت الاسلام زائری و آقای سید یاسر حیدری در عراق صورت گرفت؛ به همراه دشواری های عملی كار كه یك نمونه آن اسارت من و دوستانم (آقای محمدرضا زائری و وحید جلیلی) توسط نیروهای مقتدی صدر آن هم در شب ورود نیروهای آمریكایی به نجف بود و... به اندازه ای بود كه اكنون وقتی به پشت سر نگاه می كنم، نفس ساخته شدن این برنامه را چیزی شبیه معجزه می دانم.هوشنگ صدفیکتاب های «هنری» ، «رمان و داستان» ، « ادبیات » و «متفرقه» در فروشگاه اینترنتی تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 366]