محبوبترینها
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826083393
جامعیت و كمال دین (قسمت دوم)
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: جامعیت و كمال دین (قسمت دوم)دكتر احمد بهشتی
چگونگى جامعیت و كمالبا عنایتبه آیه سوم سوره مائده ومضامین دیگر اسلامى، هیچ مسلمانى نیست كه دین را ناقص - اعم از "ناتمام"یا " غیركامل" - بداند.دین، شجره طیبهاى است كه بهاعتبار "نعمت"، تام و تمام و به اعتبار جنبههاى اعتقادى و اخلاقى و فقهى،"كامل" است.این مطلب، به طور قطع مورد قبول همه مذاهب اسلامى است. اگر اختلافى درباره آن باشد در این است كه آیا آنچه دین را كامل و نعمت را تمام كرده، قضیه مهم غدیرخم بوده است، یا قضیهاى دیگر؟!جامعیت و كمال دین در چیست؟!قدر مسلم این است كه دین، نسبت به آنچه در قلمرو آن باشد، ساكت نیست و از این حیث، جامع و كامل است. اما آیا سیاست، امامت و رهبرى امت، بهدین مربوط است یا نه؟ آیا امور دنیوى بشر در قلمرو دین است یا نه؟ و آیا دین در این امور، سكوت كرده یا خیر؟! آیا دین، اخروى استیا دنیوى؟ و یا هم دنیوى و هم اخروى است؟ آیا كارى به دنیاى مردم نداشته و دنیا را به قیصرها وآخرت را به پیامبران واگذارده است؟! یااینكه همچون برهان برخى فلاسفه برنبوت، بگوییم كه پیامبران آمدهاند تا تنها روابط اجتماعى مردم را درست كنند وجلو تعدیات و تجاوزات را بگیرند؟بسیار دشوار بلكه محال است كه بگوییم: دین فقط دنیوى یا فقط اخروى است. چرا كه دنیا مقدمه و مزرعهآخرت و آخرت، نتیجه و ثمره دنیاست.و بنابراین، دین نمىتواند دنیوى محضیا اخروى محض باشد.پس جامعیت دین به این است كه هم به دنیاى مردم نظر داشته باشد و هم به آخرت آنان. آن هم نه به گونهاى كه میان دنیا و آخرت، دیوارى به ضخامت دیوارچین قرار دهد و براى هر یك، بدون ارتباط به یكدیگر برنامهریزى كند.به هرحال، هیچ مسلمانى در مساله جامعیت و كمال دین، بحث كبروى ندارد. اما به لحاظ صغروى و مصداقى جاى بحث است كه مرز دین تا كجاست؟ دین اگر نسبت به مسایل درون مرزى خود سكوت كرده باشد، هرگزنمىتواند تام و كامل باشد. اما اگر نسبت به مسایل برون مرزى خود سكوت كند، به تمامیت و جامعیت آن، لطمهاى وارد نمىشود. گرچه ممكن است به قاعده لطف، در مسایل برون مرزى خود نیزوارد شود و راه را بر انسانها بگشاید. چنانكه داود(ع)، زره مىبافد و اینصنعت را كه به حكم «و علمناه صنعةلبوس» (1)از خدا آموخته، به مردم نیزمىآموزد، یا نوح كشتى مىسازد وصنعت كشتى سازى را - اگر نگوییم ابداع مىكند - رونق مىبخشد و زمینه پیشرفت آن را فراهم مىسازد. یوسف، مدیریت كشاورزى مصر را بر عهده مىگیرد و كشورى را با همسایههاى آن در قحطسالى هفت ساله از خطرگرسنگى و نابودى نجات مىبخشد و... موسى به قارون مىگوید: «و ابتغ فیماآتاك الله الدار الآخرة و لاتنس نصیبكمنالدنیا و احسن كما احسنالله الیك» (2)دین از بشر نمىپذیرد كه آخرتخود را به دنیا بفروشد و دنیا را هدف نهائى قرار داده، آخرت را فداى دنیا كند چرا كه خداوند فرموده است: «اولئكالذین اشتروا الحیاة الدنیا بالآخرة» (3)دین، سعادت دنیا و آخرت مردم را مىخواهد و در دعاهاى قرآنى آمدهاست كه: «ربنا آتنا فىالدنیا حسنة وفىالآخرة حسنة و قنا عذاب النار» (4)دنیاى منهاى آخرت در نظر دین، متاع غرور و كالاى فریب است و بههمین جهت فرمود: «و ماالحیاة الدنیا الامتاع الغرور» (5)از نظر دین، دنیا محل عبور و آخرت محل استقرار است. على(ع) فرمود:«انما الدنیا دار مجاز و الآخرة دار قرار فخذوامن ممركم لمقركم و لاتهتكوا استاركم عندمن یعلم اسراركم و اخرجوا منالدنیاقلوبكم من قبل انتخرج منها ابدانكم». (6)باید از این دنیا توشه برگرفت ونبایدپیش خدا پرده درى كرد. باید قبل ازخروج بدن، دل را از این دنیا خارج كرد. دنیایى كه از آن به عنوان راه آخرت و وسیله رشد و تزكیه و استكمال انسانها مورد استفاده قرار گیرد، درخور ستایشاست، نه در خور مذمت. از این روامیرالمؤمنین(ع) شخصى را كه زبان به مذمت دنیا گشوده بود، ملامت كرد وفرمود: «اتغتر بالدنیا ثم تذمها انالدنیا دارصدق لمن صدقها و دار عافیة لمن فهم عنها و دار غنى لمن تزود منها و دار موعظة لمناتعظ بها مسجد احبآءالله و مصلىملائكةالله و مهبط وحىالله و متجر اولیاءالله...» (7)اما دنیایى كه هدف باشد (و نه وسیلهرشد و تهذیب و استكمال،) هم خودش بىاعتبار است و هم دارنده آن. از اینروعلى(ع) درباره آنان مىفرماید:«یتنافسون فى دنیا دینة و یتكالبون علىجیفة مریحة» (8)بر سر دنیاى دون بریكدیگر پیشى گیرند و چون سگها این مردار گندیده را از هم مىربایند.آرى دنیاى بىهدف، پست و دنىاست و حكم مردار متعفن دارد و دنیاداران همچون سگان لاشخورند.
قلمروى دین؟!با توجه به اینكه دنیا مقدمه آخرت وراهى براى رسیدن به آن است، مىتوان گفت كه اصولا همانطور كه دین نمىتواند نسبت به مسالهاى از مسایل اخروى بىتفاوت باشد، نسبتبهمسالهاى از مسایل دنیوى نیز نمىتواندبىتفاوت باشد.موجودى كه فرزند این دنیاست و ازراه دنیا متوجه آخرت مىگردد، به هیچوجه نمىتواند بیگانه از دنیا باشد،چنانكه بیگانه از آخرت نیست. علم،فرهنگ، تمدن، حكومت، سیاست،اقتصاد، هنر، صنعت، كشاورزى،دامدارى، خانواده، اجتماع و فرد، بهاعتبارى، در قلمرو دین هستند و طبیعىاست كه دین جامع و كامل باید در بابهمه آنها قانون و ضابطه بدهد. بشر درحقوق و اخلاق و عبادات، نیازمند دیناست. درست است كه بشر با عقل عملى خود، حسن و قبح افعال و مبانىبسیارى از بایدها و نبایدها را - اگراشعرى فكر نكنیم - درك مىكند و طبعابه درك مسایلى از اخلاق، عبادات وحقوق نایل مىشود. ولى این اندازه براى اخروى شدن دنیا و براى اینكهجریان زندگى دنیا به سلامت آخرت منتهى شود، كافى نیست و لذا علاوه برحجت باطن (عقل)، به حجت ظاهر(انبیاء و اولیاء) نیازمندیم.اگر دین، طرفدار اعتكاف در غار،رهبانیت، زهد خشك صوفیانه، تجردگرایى قلندرانه و گریز از كار وتلاش و اجتماع و سیاست و فلاحت وصنعت بود و زندگى استثنایى وغیرطبیعى مرتاضان را وقعى مىگذاشت، آنگاه حق داشتیم براى دین، مسایل برون مرزى و درون مرزى درست كنیم و دین جامع و كامل را محدود به مسایل خاصى درخوررهبانیت، ترك دنیا، تجرد، نفرت و گریزبدانیم.اما مىدانیم كه اسلام غیر از ایناست. ریاضت اسلام، روزه واجب رمضان است و اعتكاف مستحب اسلام،سه روز ماندن در مسجد است ورهبانیت آن، جهاد مىباشد. چنانكهپیامبر به عثمانبن مظعون - كه به خاطرمرگ فرزند و از شدت حزن، در كنج خانه عزلت گزیده و به عبادت پرداخته بود فرمود: «یاعثمان انالله تبارك و تعالىلمیكتب علیناالرهبانیة انما رهبانیة امتىالجهادفى سبیلالله» (9)بدین ترتیب، هیچ امرى ازامور دنیا و هیچ عملى از اعمال بشر درحیات این دنیا، خارج از قلمرو دین نیست. در این موضوع، هیچ فرقى بین مسایل فردى، خانوادگى و اجتماعى نیست و صد البته برخى از مسایل به خاطر اهمیتى كه دارند، ضمن اینكه درقلمرو دین هستند، در درجه اول اهمیت قرار دارند.اصولا نباید فراموش كرد كه در قرآن كریم پیامبرگرامى اسلام به عنوان تزكیهكننده و تعلیمدهنده معرفى شده.چنانكه مىفرماید: «و یزكیهم ویعلمهمالكتاب و الحكمة» (10) دین مبین اسلام تمام ابعاد وجودى انسانها اززمان انعقاد نطفه - بلكه قبل از آن – تا كودكى، جوانى، پیرى، مرگ، پس ازمرگ را مورد توجه قرار داده و با دیدى وسیع، با تعلیم و تزكیه انسان، تمام مراحل وجود و همه علل و شرایط تكاملى از جمله اصلاح محیط اجتماعى را مد نظر قرار داده براى رشد معنوى وتربیت او به نحوى بهتر و پسندیده تر،برنامه ریزى مىكند، طبیعى است كه تشكیل حكومت صالح نیز نمىتواند ازمسایل برون دینى باشد. دینى كه حتى مساله مضمضه و استنشاق و ازاله موهاى زاید و ناخنها و نظافت بدن را ازیاد نبرده، چگونه ممكن است در مساله حكومت كه از اهم مسایل دنیوى واخروى بشر است، ساكت مانده و دم فرو بسته باشد؟! و مگر ساكت ماندهاست؟!در قرآن كریم به مساله حكومت،اهمیت ویژهاى داده شده و با آیه«اطیعواالله و اطیعواالرسول و اولىالامرمنكم» (11)، حاكمیت را یكسره از نااهلانسلب كرده و طوق اطاعت ظالمان وفاسقان و حاكمان به غیر "ما انزلالله" رااز گردن انسانها برداشته و بهترین نوع اطاعت را بر آنها واجب شمرده كه درزمان حضور، اطاعت از معصوم و درعصر غیبت كبرى، اطاعت از آنانى است كه با انتخاب مستقیم یا غیرمستقیم مردم و برحسب موازین و معیارهاى تعیین شده از سوى شرع مقدس زمام امورمسلمین را به دست مىگیرند. و مضمونى دلنشین از حاكمیت فقهاى جامع شرایط و امام گونههاى عصر انتظارپدید مىآورد. در روایات نیز بدان مطلب توجه اكید شده و راه حكومت طاغیان، ظالمان و بىخبران از اسلام و قوانین آن بسته شده و مخصوصا درروایتى از امام باقر(ع) آمده است كه:«بنىالاسلام على خمسة اشیاء: علىالصلوة والزكوة و الحج و الصوم والولایة».اسلام بر پنج ستون استوار شدهاست: نماز، زكات، حج، روزه و ولایت.زراره مىپرسد: كدامیك برتر است؟و چرا؟!حضرت مىفرماید: «ولایت». زیرا«هوالدلیل علیهن». "ولایت"، افضل است، چرا كه كلید بقیه است و زمامدار،انسان شایستهاى است كه خود، دلیل و راهنما براى سایر احكام است.راوى مىپرسد: پس از ولایت، كدام افضل است؟ مىفرماید: نماز; چرا كه پیامبر خدا فرمود: نماز ستون دین شماست.سپس فرمود: قله امور و كلید اشیا وخشنودى خدا، اطاعت از امام پس ازمعرفت اوست. خداوند فرمود: «من یطعالرسول فقد اطاع الله و من تولى فماارسلناك علیهم حفیظا» (12) اگر كسى شبها عبادت كرده، و روزها روزه بدارد و همه مالش را صدقه داده، و همه ساله حج كند و ولایت ولى خدا را نشناسد تا آن را گردن نهد و همه اعمالش به دلالت اوباشد، در ثواب آن اعماق حقى نیست واز صف اهل ایمان بیرون است ... (13)از این روایت (با سند صحیح ودلالت روشن) استفاده مىشود كه حكومت در متن دین اخروى و خدایىاست و دین منهاى حكومت، هرگزنمىتواند سوق دهنده مردم به سوىخدا و آخرت باشد.نكتهى در خور تامل، این است كه احكام تكلیفى پنج قسم است: واجب،حرام، مستحب، مكروه و مباح.طبعا هیچ فعلى از افعال مكلفین خارج از این احكام نیست.چهار قسم اول به تعبدى و توصلى تقسیم مىشوند. آنجا كه فعل یا ترك، نیاز به قصد قربت دارد، تعبدى و آنجا كه نیاز ندارد، توصلى است. اما درمباحات، تقسیم به تعبدى و توصلى بىمعنى است.آیا دین اخروى، مردم را در امورمربوط به اداره كشور اسلامى به اباحیگرى فراخوانده یا در این موارد مهم نیز، احكام واجب و حرام دارد؟ممكن است كسى بگوید نیازى نیست كه دین اینگونه مسایل را درقلمرو واجبات، مستحبات، محرمات،مكروهات قرار دهد. بلكه در قلمرو مباحاتند و انسان عاقل، خود در این موارد تصمیم مىگیرد و نیازى به امر ونهى و تكلیف ندارد. بنابراین، حتى چنین كسى هم معترف است كه مسایل برون دینى نداریم و او نیز - ناآگاهانه -تمام اعمال بشر را از نظر حكم وتكلیف، در قلمرو دین مىشناسد، منتهى ادعا مىكند كه امور سیاسى وحكومتى، نظیر بسیارى از مسایل دیگرجزو مباحاتند. پس تنها باید بررسى كردكه آیا اینگونه مسایل، به راستى درقلمرو مباحاتند و تصمیم گیرى درباره آنها كاملا به اختیار بشر نهاده شده یا اینكه در قلمرو واجبات، محرمات واحیانا مكروهات و مستحباتند و بشر، وظائف سیاسى نیز دارد و در اینگونهامور، باید پیرو دین باشد؟بنابراین اختلاف بر سر برخى ازمسایل است كه آیا در قلمرو مباحات مىباشند یا در قلمرو، واجبات ومحرمات. نه اینكه آیا این مسایل، داخل در قلمرو دینند یا خارج؟ و آیا از مسایل برون دینىاند یا درون دینى؟!قطعا در برخى از مسایل، اختلافى نیست كه از جمله مباحاتند. مثل اینكه ساعت رسمى كشور را یك ساعت جلوبیاوریم یا نیاوریم. مردم و سیاستمداران برحسب مصالح اجتماعى و اقتصادى مىتوانند در این موضوع تصمیم بگیرند.نه جلو بردن ساعت، مخالف دین و نهنبردن آن، منصوص در دین است.درست مثل اینكه شخص یا خانوادهاى مىتوانند درباره تعطیلات تابستانى خود تصمیم بگیرند كه چگونه آن را بگذرانند؟ در خانه یا در سفر؟ در داخل یا خارج از كشور؟ آنچه مهم است، این است كه هر تصمیمى بگیرند، باید بافعلحرام یا ترك واجبى توام نباشد.اختلاف درباره مسایل سیاسى وحكومتى است. آیا دین در اینگونه مسایل، به بیان سلسلهاى از وظایف وتكالیف پرداخته و همانگونه كه درمسایل عبادى و تجارى، واجب و حرام رسیده، در این امور هم واجبات ومحرمات داریم، یا خیر؟! آیا اسلام بشررا در انجام و ترك افعال سیاسى وحكومتى، آزاد شمرده و امور سیاسى رااز مباحات دانسته است؟ آیا اگر دین به اینگونه امور توجه كند، صبغه خدایى واخروى بودن خود را از دست مىدهد و دنیوى مىشود، یا اینكه به همان دلیل خدایى و اخروى بودن، باید به اینگونه امور توجه جدى كند و براى همواركردن راه زندگى سعادتمندانه اخروى و تقرب به خدا، مردم دیندار را به تشكیل حكومتى تشویق كند كه معیارها و ضوابط خود را از دین بگیرد، مجرى احكام خدا باشد و در عین حال، از تزكیه و تعلیم انسانها چیزى دریغ ندارد.به نظر ما همین بینش دوم، صحیح است. صحت و سقم هر یك از این دوبینش از راه مراجعه به متون اصیل دینى به دست مىآید. به خصوص كه استدلالات مربوط به بینش اول، ازاستحكام لازم برخوردار نیستند وچنانكه خواهیم دید با مضامین اصیل دینى ناسازگار است.پی نوشت:1) الانبیاء/ 802) المقصص، 77.3) البقره، 86.4) البقره، 201.5) آل عمران، 185.6) نهجالبلاغه، خطبه 203.7) نهجالبلاغه، حكمت 131.8) نهجالبلاغه، خطبه 151.9) سفینةالبحار: رهب.10) الجمعه/ 2.11) النساء/ 59.12) البقره/ 48: هر كه پیامبر را اطاعت كند، خدارا اطاعت كرده و هركس روىگردان شود، تورا به عنوان نگهبان ایشان نفرستادیم.13) سفینة البحار: ولى،الكافى 2/18، الوسائل1/7.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 704]
-
گوناگون
پربازدیدترینها