تغییر سبک زندگی بهترین راهکار برای مقابله با دردهای مفصلی

نکته این جاست که این درد، سن و جنس نمی شناسد و همه افراد از جوان گرفته تا پیر در معرض ابتلا به آن هستند. درباره علت شیوع دردهای مفصلی در کشور مطالعات زیادی انجام شده است اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که سبک زندگی، نداشتن تحرک بدنی و سوءتغذیه در دوران رشد جزو علل اصلی بروز این دردها در افراد و در سنین مختلف است. با توجه به شیوع دردهای مفصلی و آغاز فصل سرما با یکی از متخصصان ارتوپدی گفت وگویی کردیم که در پی می آید.

آرتروز زانو
دکتر فرزاد امیدی کاشانی، متخصص ارتوپدی و فوق تخصص جراحی ستون فقرات، درباره کنترل درد در مبتلایان به آرتروز زانو به خراسان می گوید: آرتروز در واقع فرآیند پیرشدگی مفصل است و زانویی که دچار آرتروز شده است هرگز به حالت اول برنمی گردد، درست مثل لاستیک خودرویی که ساییده شده باشد؛ مفصل زانو هم زمانی که دچار ساییدگی شود، به حالت اول برنمی گردد. با افزایش سن تمام مفاصل از جمله مفصل زانو دچار ساییدگی می شود و آرتروز می گیرد اما برخی عوامل باعث می شود که بیماری زودتر خود را نشان دهد.

دوزانو یا چهارزانو نشستن های طولانی، استفاده زیاد از توالت های ایرانی، عفونت داخل مفصل زانو، شکستگی مفصل داخل زانو و تزریق مکرر داخل مفصل عواملی است که آرتروز را تسریع می کند. همچنین داشتن انحراف مفصل زانو هم باعث می شود آرتروز زودتر بروز پیدا کند.

نکته این جاست که بسیاری نمی دانند نشستن های طولانی مدت فشار زیادی به مفصل زانو وارد می کند و زمینه آرتروز را فراهم می سازد.

مردم اغلب تصور می کنند راه رفتن زیاد و یا داشتن تحرک باعث فشار به زانو می شود، در صورتی که درست برعکس نشستن های طولانی مدت روی مبل یا صندلی بدترین حالت برای زانوست زیرا فشار بسیار زیادی به کشکک انتهای استخوان ران وارد می شود. به همین دلیل آرتروز در ناحیه کشکک و استخوان ران در بین مردم شیوع زیادی دارد که حاصل همین پشت میز نشستن های طولانی است.

همچنین دوزانو یا چهارزانو نشستن که در فرهنگ ما رایج است به زانو فشار زیادی وارد می کند و استفاده از توالت ایرانی به ویژه به مدت طولانی به سلامت زانو لطمه می زند از این رو این تصور را که زانو طی یک حادثه و یا ضربه ای آرتروز می گیرد باید کنار گذاشت و دانست که اصلاح سبک زندگی هم در پیشگیری و هم در کنترل عارضه نقش مهمی دارد.

به گفته دکتر امیدی کاشانی این باور که دردهای مفصلی فقط با انواع مسکن ها قابل کنترل است هم باور نادرستی است که متاسفانه رواج پیدا کرده است و در موارد زیادی مراجعان اصرار دارند که مسکن های گران قیمت و خارجی تهیه کنند در صورتی که ما اصرار داریم که تغییر سبک زندگی و اصلاح آن بهترین راهکار برای مقابله با دردهای مفصلی است. اولین توصیه هم این است که از نشستن طولانی بپرهیزید. افرادی که کارمند و پشت میز نشین هستند هرازگاهی چند قدمی بردارند و به زانوی خود استراحت دهند. تقویت عضلات ران هم یکی از موثرترین راه های کاهش فشار به زانو است.

در فیزیوتراپی نیز با گرم کردن موضع و تقویت عضلات ران فشار از روی زانو برداشته می شود و درد کاهش پیدا می کند. بیشتر دردهای مفصلی در فصل سرما تشدید می شود بنابراین برای جلوگیری از تشدید درد بهتر است مبتلایان به آرتروز زانوهای خود را ببندند.

استفاده از زانوبند به این منظور مفید است البته موقع بستن باندهای کشی بهتر است که بیش از حد کشیده نشود زیرا زانو را تحت فشار قرار می دهد و ممکن است درد زانو تشدید شود. بهتر است باندهای کشی با ملایمت و اندکی فشار از بالا به پایین زانو بسته شود و به هنگام خروج از منزل و یا در مواجهه با سرما حتما از آن استفاده کنند.

وی ادامه می دهد: راه رفتن روی سطح شیب دار، سربالایی یا سرپایینی، بالا رفتن از پله، انجام ورزش هایی مثل والیبال یا فوتبال درد آرتروز را بدتر می کند. نکته این جاست که هر ورزشی برای درمان آرتروز موثر نیست. برخی عضلات باید تقویت و برخی عضلات باید ضعیف شود تا درد آرتروز کمتر شود.

کوندرومالاسی
درد زانو در بسیاری از جوانان به شرط نبود عامل خطر معمولا آرتروز نیست و به عارضه کوندرومالاسی مربوط است. این عارضه در واقع نرمی غضروف است و مربوط به افرادی می شود که با وجود سن پایین دچار درد زانو شده اند. علت اصلی آن نشستن های طولانی، بی تحرکی و پشت میز نشینی است و دوره درمان طبی و فیزیوتراپی خاصی دارد و معمولا طی یک دوره ۴ یا ۵ ماهه بهبود حاصل می شود. این بیماری به آرتروز تبدیل نمی شود و نگرانی از این بابت وجود ندارد. دکتر کاشانی درباره ارتباط تغذیه و آرتروز می گوید: در سنین نوجوانی و رشد استخوان ها تغذیه سالم کمک می کند که سرمایه استخوانی فرد به خوبی شکل بگیرد اما در مورد افراد بالغ که استخوان ها شکل گرفته است تغذیه نقش چندانی در جلوگیری از آرتروز ندارد.

تخفیف کمردرد
مردم اغلب کمردرد را ناشی از کار سنگین یا طولانی مدت می دانند در صورتی که هیچ رابطه ای بین این دو وجود ندارد و افراد در همه سنین ممکن است به این عارضه مبتلا شوند.

دکتر محمدرضا گیتی فوق تخصص ارتوپدی گودی کمر، اشکالات وضعیتی فرد و ساییدگی آرتروز را از جمله مهم ترین دلایل بروز کمردرد می شمرد و به ایسنا می گوید: کمردرد ناشی از دیسک یکی از مهم ترین و متداول ترین انواع کمردرد است. خوب است بدانید که دیسک یک صفحه ژلاتینی در فضای بین ۲ مهره است که ایجاد حرکت در ستون فقرات کمر و تحمل ضربات وارد شده بر ستون در اثر دویدن یا پریدن از مهم ترین وظایف آن است. اگر فشارهای وارد شده به فرد بیش از حد باشد، دیسک ها حالت ژلاتینی خود را از دست می دهد و فرد دچار کمردرد می شود.

مرحله حاد دیسک، سیاتیک است که طی آن الیاف بین بافت دیسک ها پاره می شود، ماده ژلاتینی بین آن از اطراف بیرون می زند و فرد را دچار سیاتیک می کند. این دردها را می توان با استراحت مطلق و رعایت نکات بهداشتی مثل انجام ورزش های اصولی، کاهش وزن و درمان افسردگی برطرف کرد و در صورتی که با رعایت موارد ذکر شده نتوان درد را کنترل کرد، پزشک ممکن است از روش های دیگری استفاده کند.

این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره تفاوت درد ناشی از دیسک و سیاتیک می گوید: دردهای دیسک محدوده اطراف کمر و لگن را فرا می گیرد، در صورتی که دردهای ناشی از سیاتیک از ناحیه کمر شروع می شود و پا را هم درگیر می کند. همچنین درباره علل گودی کمر نیز باید گفت بد خوابیدن یا دمر خوابیدن و انجام ورزش های نامناسب باعث ایجاد گودی یا تشدید کمردرد در افراد می شود.

شیوع کمردرد
۸۵ تا ۹۰ درصد مردم حداقل یک بار در طول زندگی خود به کمردرد مبتلا می شوند و حدود ۹۰ درصد آن ها پس از ۳ ماه بهبود پیدا می کنند. ۱۰ درصد باقی مانده که به کمردرد مزمن دچار می شوند، ۸۵ درصد هزینه های درمان کمر درد را به خود اختصاص می دهند. دکتر علی اصغر ارسطو متخصص ارتوپدی درباره درمان انواع کمردردها به ایسنا می گوید: در بیشتر موارد تمرینات ورزشی بهترین راهکار برای درمان کمردرد است و فقط در برخی اختلالات خاص است که بیمار به عمل جراحی نیاز پیدا می کند.

نکته این جاست که بسیاری از بیماران تصور می کنند در صورت طولانی شدن دوره درمان چاره ای جز عمل جراحی ندارند. در صورتی که این تصور اشتباه است و گاهی ممکن است درمان ۶ ماه طول بکشد.

بنابراین بیمار باید با صبوری تلاش کند که ورزش های نرم و آرام را که به تحرک عضلات کمک می کند انجام دهد. استراحت مطلق برای مبتلایان به دردکمر اصلا مناسب نیست و در طول زمان، شرایط جسمی آن ها را بدتر می کند.