تصاوير كاريكاتوري از زنان در فيلم ها

واضح آرشیو وب فارسی:حيات: تصاوير كاريكاتوري از زنان در فيلم ها
زنان به دليل جايگاهي كه در جامعه دارند، همواره در عرصه هاي مختلف حضور پررنگي داشته اند. از زمان ابداع سينما و تلويزيون نيز مشاركت آنها در كارهاي هنري قابل توجه بوده است. و حتي بسياري از فيلم سازان مسائل و مباحث پيرامون آنها را دست مايه كارهاي خود قرار داده اند. اما نوع پرداخت هر يك از آنها با يكديگر متفاوت است و هر كس از منظر خود به زنان و مسائل آنها مي پردازد.

سرويس هنري برنا:

چند سالي است كه فيلم هاي زيادي با محوريت زنان در سينما و حتي تلويزيون توليد مي شود كه در هر يك از آنها يك يا چند ستاره زن سينمايي حضور دارند و يك قهرمان مرد داستان نيز در كنار آنها ماجراي هاي اصلي را به وجود مي آورند. اما پرداخت به شخصيت زن در اين قبيل فيلم ها كمي متفاوت تر از موضوعاتي است كه در دهه 70 سينما شاهد آن بوديم.

مروري‌ بر جريان‌ زنان‌ فيلمساز از آغاز حركت‌ فيلمسازي‌، نشان‌ مي‌دهد كه‌ دهه‌ هفتاد در نوع‌ خود منحصر بفرد بوده‌ چرا كه‌ اين‌ جريان‌ در آن‌ دوران شكل‌ عمومي‌ گرفته‌ و تا به‌ امروز هم‌ ادامه‌ دارد. فيلم‌هاي‌ ساخته‌ شده‌ در اين‌ دهه‌ علاوه‌ بر‌ داشتن‌ نگاه‌ زنانه‌، بيشتر به‌ مشكلات‌ و دغدغه‌هاي‌ زنان‌ مي‌پردازند.

در دهه 70 بود كه زيبايي و جذابيت‌هاي ظاهري زنان نه به عنوان يك پديده منفي و عامل اغوا كننده، بلكه به عنوان يك موهبت زيبايي‌شناسانه ديده شد و توانست بر پرده عريض به تصوير درآيد.

اما در دهه 80 سينماي ايران شكل جديدي از حضور زنان در فيلم ها را تجربه مي كند كه شايد به نوعي شبيه فيلم هاي دهه 40 و 50 باشد(!) در بيشتر فيلم هايي كه در طول اين چند سال بروي پرده نقره اي نمايان شده اند، زنان محور اصلي داستان قرار گرفته اند و قصه حول محور آنها چرخيده است.

آنچه كه در اين ميان به نظر مهم جلوه مي كند اينكه؛ زنان و مشكلات آنها به چه نحو در فيلم ها بايد نمايش داده شوند. با نگاهي اجمالي به فيلم هاي "زن محور" خواهيم ديد در بيشتر آنها شايد حضور زنان در فيلم ها به دليل ميزان فروش بالاتر و جذب مخاطب بيشتر صورت گرفته است و عملاً نقش چنداني در پيشبرد داستان اصلي ندارند. دقيقاً مشابه آن چيزي كه قبل از انقلاب و در "فيلم هاي به اصطلاح فارسي" رخ مي داد.

در بسياري از فيلم ها اگر قرار است زنان به عنوان نمونه اي از طبقه پايين و يا متوسط نشان داده شوند، تنها در آشپزخانه و يا احياناً در سبزي فروشي محل ديده مي شوند و شخصيت پردازي درستي توسط فيلمنامه نويس و كارگردان از حضور آنها صورت نمي گيرد و در فيلم هايي هم كه قرار است زنان در نقش يك فرد تحصيلكرده يا متمول ظاهر شوند، با طراحي لباس و چهره خاص براي آنها سعي مي شود، چهره جديدي از زن ايراني به نمايش گذاشته شود كه شايد چندان با واقعيت هاي جامعه مطابقت نداشته باشد!

حضور زن در "سينماي دهه هشتادي" از زواياي مختلفي قابل بررسي است كه يكي از آنها نمايش چهره جديدي از زنان است كه با شخصيت و فرهنگ يك زن ايراني كاملاً متفاوت است و نه تنها به تحكيم خانواده كمك نمي كنند بلكه بعضاً با اغواگري، درصدد پاشيده شدن بنيان خانواده ديگري برمي آيند!

مميزي، تنها مشكل سينماگران

«رضا درستكار» منتقد سينما در اين باره مي گويد: «من هم به اين موضوع اعتقاد دارم كه شايد تعدادي از فيلم ها به نوعي از حضور زنان استفاده مي كنند كه بتوانند در گيشه موفق باشند اما عموماً به اين صورت نيست. در بسياري از فيلم ها قابليت هاي زن ايراني به نمايش گذاشته مي شود اما در برخي از فيلم ها هم شخصيت پردازي درستي از زنان نمي شود.»

وي افزود: «متاسفانه در حال حاضر شرايط مميزي ها طوري شده است كه برخي از فيلم سازان، اين شرايط را دور مي زنند و فيلمي مي سازند كه انتقادهاي زيادي متوجه خود مي كنند. در اين گونه فيلم ها همه چيز سطحي است و سعي بر اين مي شود كه با رنگ و لعاب دادن هاي كاذب در جذب مخاطب موفق عمل كنند.»

اين منتقد سينما؛ نبود مهندسي فرهنگي وعدم برنامه ريزي در حوزه سياست گذاري سينما را از مهم ترين مشكلاتي دانست كه به نوعي در فيلم ها نيز نمايان مي شود.

شخصيت زنان در فيلم ها ملموس نيست

«پروانه معصومي» بازيگر قديمي سينما و تلويزيون، بزرگ ترين مشكل را در اين زمينه قصه و داستان فيلم ها مي داند و مي گويد:«زناني كه در فيلم ها نشان داده مي شوند، من به عنوان يك تماشاگر اصلاً شخصيت آن را نمي شناسم و برايم ملموس نيست. من با ديدن آنها نه ياد مادر خودم مي افتم و نه دختر خودم را مي بينم. وضعيت زندگي كاراكترهاي فيلم ها نيز به همين منوال است و نمونه هاي آن را در جامعه نمي توان مشاهده كرد.»

وي افزود: «در بسياري از فيلم ها براي جذب مخاطب به فاكتورهايي متوسل مي شوند كه به نظر من اين نوع شخصيت پردازي ها و اين قبيل زندگي ها باعث گمراهي نسل جوان مي شود. من تماشاگر سينما دوست دارم، فيلمي را نگاه كنم كه واقعيت ها در آن ملموس تر باشد. در دهه 70 ما شاهد حضور زناني در فيلم ها بوديم كه براي تماشاگر قابل لمس بودند اما بعد از گذشت مدتي اين حضور جاي خود را به معيارهاي غيرواقعي داد به طوري كه ديدن بيشتر فيلم هاي اين سال هاي اخير حتي براي تماشاگر هم آزاد دهنده شده اند.»

اين بازيگر قديمي سينما و تلويزيون در ادامه اظهار كرد: «من حس مي كنم تماشاگر با ديدن اين گونه فيلم ها گول مي خورد، بايد واقعيت هاي نشان داده شود. من اين را قبول دارم كه سينما هنر است و مي تواند خلاقيت داشته باشد، اما به كارگيري معيارهاي غيرواقعي در شخصيت پردازي ها هم از اصول حرفه اي به دور است.»

مشكل سينماي ايران تنگ نظري برخي هاست

در اين چند سال اخير البته فيلم هايي هم وجود داشته اند كه شخصيت پردازي درستي از زن ايراني ارائه داده اند كه نمونه هاي آنها هم كم نيستند مانند «يك بار براي هميشه»، «چهارشنبه سوري»، «گيلانه»، «ميم مثل مادر»، «كافه ستاره»، «مهمان مامان»، «دو زن» و... اما تعداد اين قبيل فيلم ها به نسبت فيلم هاي ضعيف تر كمتر است.

«خسرو معصومي» كارگردان سينما در اين باره مي گويد: «در برهه هاي مختلفي به موضوع خانم ها و مسائل پيرامون آنها در سينما پرداخته مي شود. اما با وجود تنگ نظري هايي كه در برخي از مسئولان امور سينمايي نسبت به سينما وجود دارد، بسياري از فيلم سازان سعي مي كنند سراغ موضوعاتي بروند كه براي آنها مشكلي به وجود نياورد و به طور طبيعي در اين قبيل فيلم ها كاراكترهايي به نمايش در مي آيند كه بيشتر شبيه كاريكاتور هستند و نمونه هاي آنها هم اكنون بروي پرده سينماها وجود دارد.»

وي افزود: «در حال حاضر محتواي تعدادي از فيلم ها به سمت بي خاصيت بودن پيش رفته اند و تماشاگر با ديدن آنها احساس پوچي مي كند. اگر مسائل و مشكلات فعلي سينما حل نشود، وضعيت فيلم ها به همين گونه خواهد بود و خيلي نمي توان بحث كارشناسي درباره جزييات سينما كرد.»

امروز سينماي ايران بالغ بر 10 كارگردان زن مطرح دارد كه غالبا فيلم هايشان هم تراز فيلم هاي كارگردانان مرد صدرنشين جشنواره هاي داخلي و خارجي است. سينماگران زن ثابت كردند توانايي پرداختن به همه مضامين و قصه ها را دارند. از سوي ديگر بازيگران زن سينماي ايران هم سيماي قدرتمندي از يك بازيگر به ثبت رساندند. زن امروز مانند سال هاي بسيار دور، ديگر در سينماي ايران وسيله و ابزار نيست.

بركسي پوشيده نيست سينماي امروز ايران، بخشي از موفقيت و سربلندي جهاني اش را به زنان سينماگري مديون است كه از ساليان دور سينما براي دست يافتن به شرايط فعلي رنج و مرارت هاي بسياري را متحمل شدند. اين شرايط حضور زنان در عرصه هاي هنري به آساني به دست نيامده است. بنابراين لازم است هم مسئولان و هم سينماگران با دقت و وسواس بيشتري از حضور خانم ها در اين زمينه استفاده كنند و تمام واقعيت ها و ويژگي هاي شخصيت يك زن را در برنامه ريزي هاي خود براي سينما درنظر بگيرند تا حكايت اين راه به ناكجا آباد نپيوندد.
سه شنبه 28 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات]

[مشاهده در: www.hayat.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 265]