جامعه - سيگار مي‌كُشد و ما مي‌كِشيم

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: جامعه - سيگار مي‌كُشد و ما مي‌كِشيم

جامعه - سيگار مي‌كُشد و ما مي‌كِشيم

سعيد اركان‌زاده‌يزدي: كسي نگفته كه افزايش تعداد دختران و زنان سيگاري، با وضع قوانين سفت و سخت مبارزه با دخانيات ارتباطي داشته است يا نه و اگر داشته، اين تاثير چقدر بوده است؛ در سال‌هاي اخير نسبت به سال‌هاي دورتر، دختران جوان سيگار به دست، بيشتر در انظار ظاهر شده‌اند؛ در كافي‌شاپ‌ها، در پارك‌ها، در دانشگاه‌ها، در ادارات و در فيلم‌هاي روي پرده سينما‌ها، در تئاترها و در منازل، تعداد دختراني كه سيگار كشيدن خود را مخفي نمي‌كنند، بيشتر شده است.

از آن سو، تعدادي از مسوولان امور اجتماعي و بهداشتي كشور هم، اعلام كرده‌اند كه رضايتي به افزايش شمار دختران و زنان سيگاري ندارند و فروشندگان سيگار، زنان را هدف فروش خود قرار داده‌اند؛ هفته ملي بدون دخانيات، دو روز پيش به پايان رسيد و آخرين روز اين هفته 11 خردادماه، روز جهاني مبارزه با دخانيات نيز بود. به همين دليل، مسوولان وزارت بهداشت، براي تبليغ ضد سيگار علاقه زيادي به گفت‌وگو با رسانه‌ها داشتند؛ وزير بهداشت در همان گفت‌وگوها گفته بود كه 8/2 درصد خانم‌ها سيگار مي‌كشند كه «متاسفانه شاهد روند افزايشي مصرف دخانيات در بين خانم‌هاي ايراني هستيم». معاون او، سيد مويد علويان كه هفته گذشته استعفا داد نيز گفته بود: «طي چهار سال اخير جمعيت زنان سيگاري افزايش يافته است.» خبرگزاري دانشجويان ايران گزارشي را درباره مصرف سيگار در دانشگاه‌ها منتشر كرد كه در آن، به نقل از عضو گروه مشاوره دانشگاه تربيت معلم آمده بود: «مصرف سيگار در بين دانشجويان دختر در گذشته امري مذموم محسوب مي‌شد و اين در حالي است كه اين مسئله اين روزها متاسفانه شايع شده است.» چندي پيش معاون دفتر پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي سازمان بهزيستي هم در همايش ضددخانيات، گفته بود كه «طي يك دهه گذشته كمپاني‌ها تلاش مي‌كنند از بانوان به عنوان مشتري جديد سيگار استفاده كنند» و خطاب به وزارت ارشاد، از نمايش سيگار كشيدن ستارگان زن سينماي ايران انتقاد كرده بود.
اگر به محدوديت‌هايي كه در دو سال اخير براي حضور زنان در عرصه اجتماعي رخ داده، بنگريم، همچون محدوديت در پوشش، محدوديت در تجمع، محدوديت در حضور در شركت‌هاي اقتصادي و مهم‌تر از همه، محدوديت در پيگيري مطالبات مربوط به برابري زن و مرد، مي‌توان به نتيجه مشابهي رسيد؛ برخي از كساني كه به ممنوعيت وسيع كشيدن سيگار حتي در مكان‌هايي كه از قديم سيگار در آن رواج داشته انتقاد مي‌كنند، معتقدند حضور زنان سيگاري در محيط‌هاي عمومي كه خوشايند گروهي از نخبگان نبوده، تاثير زيادي در تشديد مبارزه با مصرف‌كنندگان سيگار داشته است.
به هر حال، فراتر از اين انگيزه فرعي احتمالي يا هر استدلال بدبينانه ديگر، مي‌توان گفت كه هرگونه كاهش مصرف دخانيات در كشور نهايتا به سود شهروندان و سلامت كل جامعه خواهد بود؛ سيگار منشأ بسياري از سرطان‌ها و ناخوشي‌هاست و هزينه خريد آن و هزينه درمان بيماري‌هاي ناشي از مصرف آن، ضرري هنگفت براي كشور محسوب مي‌شود؛ حدود 10ميليون نفر از ايراني‌هاي بين 15 تا 64 ساله، يعني 14درصد آنها سيگاري هستند و سالانه 55ميليارد نخ، يعني يك‌هزار و 740ميليارد تومان صرف خريد سيگار مي‌شود. سالانه دو تا سه برابر اين پول، يعني 4/3 تا 2/5هزار ميليارد تومان هم خرج درمان بيماري‌هاي ناشي از كشيدن سيگار مي‌شود.
مبارزه با سيگار مثل روز قدس باشد
تدوين قانون جامعي براي كنترل و مبارزه ملي دخانيات، در برنامه چهارم توسعه كشور پيش‌بيني شده بود و در سال 1385 در مجلس تصويب شد. چند ماه بعد، آيين‌نامه اجرايي آن هم ابلاغ شد و مطابق با آن، اولين جلسه «ستاد كشوري كنترل و مبارزه ملي با دخانيات» به رياست وزير بهداشت در آبان‌ماه سال گذشته تشكيل شد. وزارت بهداشت از همان اولين جلسه ستاد، وضع قوانيني براي محدوديت استعمال سيگار را شروع كرد. ماجراي ممنوعيت قليان هم كه سر و صداي زيادي درست كرد، از نتايج همين جلسات بود. حرف اول وزارت بهداشت اين بود كه كشيدن سيگار مضر است و حرف دوم او اينكه اگر فعلا نمي‌توان به راحتي جلوي توليد و توزيع سيگار را گرفت، دست‌كم مي‌توان آن را تبليغ نكرد. وزرات بهداشت در مبارزه با سيگاري‌ها، خيلي زياد موافق با برخورد قهرآميز بود. مثلا در همان جلسه اول ستاد مبارزه با دخانيات، نماينده نيروي انتظامي كه خود در يك‌سال اخير وارد مسائل اجتماعي و فرهنگي مردم شده، مي‌گفت قبل از اجراي قانون كنترل دخانيات بايد زمينه‌سازي‌هاي لازم انجام بشود «وگرنه برخوردهاي پليسي به درگيري مي‌انجامد و در عمل نتيجه عكس خواهد داشت». نماينده نيروي انتظامي مي‌گفت كه بهتر است قهوه‌خانه‌ها و چايخانه‌ها كه محل فساد نيستند و به طور سنتي قليان عرضه مي‌كنند، از قانون كنترل دخانيات مستثنا شوند اما وزير بهداشت با قاطعيت به او پاسخ داد در قانون هيچ استثنايي وجود ندارد؛ نتيجه هم اين شد كه پس از چند ماه درگيري، قليان دوباره به قهوه‌خانه‌ها بازگشت.
آتش وزارت بهداشت در بحث كنترل دخانيات بسيار تند بود و هنوز است؛ معاون سلامت وزارت بهداشت در اولين جلسه ستاد مبارزه با دخانيات اعلام كرد كه «اعتراض مردمي عليه دخانيات بايد مانند راهپيمايي روز قدس باشد». نوك پيكان حمله وزارت بهداشت، بر شركت دخانيات كه تامين‌كننده همه سيگارهاي داخلي است، متمركز است. اين شركت، سال گذشته حدود 28ميليارد نخ سيگار يعني تقريبا نيمي از سيگار مورد نياز كشور را به تنهايي يا با همكاري خارجي‌ها توليد كرد. معاون سلامت وزارت بهداشت، هفته گذشته طوري درباره شركت دخانيات صحبت مي‌كرد كه انگار درباره شركتي بيگانه از يكي از كشورهاي دشمن ايران، سخن مي‌گفت: بيلبوردهاي شركت دخانيات درباره پايين آمدن سن شروع به مصرف دخانيات در كشور نوعي تبليغ غير مستقيم است و از شهردار مي‌خواهيم آن را از سطح شهر جمع كند؛ هرگونه توزيع خودكار و جاكليدي و كيف كه يادآور شركت دخانيات باشد ممنوع است؛ «حتي اگر شركت دخانيات مدرسه هم بسازد نبايد نام اين شركت بر روي آن نوشته شود»؛ هيچ كس نبايد مدعي اجراي اصل 44 (واگذاري شركت‌هاي دولتي به بخش خصوصي) براي شركت دخانيات شود.
شركت دخانيات در سال گذشته 57ميليارد تومان ماليات داده كه همه آن، صرف مراكز درماني و مشاوره ترك سيگار يا گسترش تربيت‌بدني شده است. البته هزينه‌هاي كشيدن سيگار بسيار بيشتر از اين 57ميليارد تومان است. عضو ديگر ستاد؛ سيماي جمهوري اسلامي هم مدتي است كه براي مبارزه با دخانيات صحنه‌هاي پك زدن به سيگار را نشان نمي‌دهد و اگر سيگاري هم به دست كسي است، در دست شخصيت منفي سريال‌هاست. تلويزيون، نمايش اولين تبليغات انيميشن ضد سيگار را نيز همزمان با هفته مبارزه با دخانيات شروع كرده است. اما فعاليت دو عضو ديگر ستاد مبارزه با دخانيات، يعني وزارت ارشاد و وزارت آموزش و پرورش خيلي كمرنگ‌تر از ساير اعضا بوده است. با اينكه اعلام شده 80درصد سيگاري‌ها، كشيدن سيگار را از دوره نوجواني آغاز مي‌كنند، وزارت آموزش و پرورش آمار بسيار كمتري را درباره دانش‌آموزان سيگاري منتشر مي‌كند. رئيس سازمان آموزش و پرورش شهرستان‌هاي استان تهران حتي پيش از شروع به كار ستاد مبارزه با دخانيات، گفته بود كه «كمتر از دودرصد دانش‌آموزان مدارس تحت نظر اين سازمان، تجربه مصرف سيگار دارند».
ماه‌هاست كه كشيدن سيگار در اماكن عمومي از جمله هتل‌ها، رستوران‌ها، فروشگاه‌ها و دانشگاه‌ها ممنوع شده و سيگار كشيدن در آن از 5 تا 15 هزار تومان جريمه دارد. با اين حال، هنوز در خيلي از اين مكان‌ها كساني كه سيگار مي‌كشند، ديده مي‌شوند. كشيدن سيگار در فضاهاي مسقف و دربسته محدودتر شده اما در فضاهاي باز مكان‌هاي عمومي، همچنان سيگار كشيدن رايج است. در دانشگاه‌ها دانشجوها سيگار مي‌كشند، در پايانه‌هاي مسافربري، راننده‌ها و در ورزشگاه‌ها، تماشاچيان مدام در حال كشيدن سيگار هستند. خيلي از استادان دانشگاه، نويسنده‌ها، مديران و حتي پزشكان علنا سيگار مي‌كشند و توجهي به مقررات مبارزه با دخانيات ندارند. در اين ميان، جوان‌ها در برابر اين قانون بي‌اعتناتر هستند. وزير بهداشت هفته گذشته به خبرگزاري فارس گفت كه نتوانسته‌اند آن طور كه مناسب است، جلوي سيگار كشيدن جوان‌ها را بگيرند. يكي از بندهاي آيين‌نامه مبارزه با دخانيات، فروش نخي سيگار را ممنوع كرده بود اما واضح است كه اين اتفاق در جامعه عملي نشده است. كارمنداني كه در اداره سيگار مي‌كشند نيز بايد به هيات‌هاي تخلفات اداري معرفي مي‌شدند اما اين اتفاق كمتر ديده شد؛ مي‌توان گفت در ممنوعيت فيزيكي و قهرآميز دخانيات، وزارت بهداشت تنها توانسته در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي و ادارات تابعه خود، مقررات ستاد مبارزه با دخانيات را اجرا كند. هنوز فعاليت‌هاي فرهنگي ضد سيگار به خوبي پا نگرفته است؛ آخرين مصوبه ستاد مبارزه با دخانيات اين است كه تصاويري هشداردهنده مربوط به بيماري‌هاي سخت ناشي از مصرف سيگار، به اندازه نيمي از سطح پاكت سيگار، روي تمام پاكت‌ها چسبانده شود كه احتمالا چنين كاري، بسيار بيشتر از ممنوعيت سيگار در اماكن عمومي با فشار نيروي انتظامي، نتيجه خواهد داشت.
سيگار چقدر مفيد است؟
سيگاري‌ها هم در اين موج مبارزه با دخانيات، اعتراض‌هايي دارند؛ آنها هم فضايي در محيط‌هاي عمومي براي كشيدن سيگار مي‌خواهند. خيلي از آنها مي‌دانند كه سيگار مضر است اما باز هم مي‌كشند و اصلا از موج بلند مبارزه با سيگار و تهاجم رسانه‌اي عليه سيگاري‌ها، خسته شده‌اند و اين همه تبليغات منفي را نتيجه‌بخش نمي‌دانند. مصطفي كه دانشجوي كارشناسي ارشد مهندسي است و روزي 10 نخ سيگار مي‌كشد، مي‌گويد: «من هيچ‌وقت جاي دربسته‌اي كه آدم‌هاي غيرسيگاري باشند، سيگار نمي‌كشم. چرا نبايد توي فضاي دانشگاه يا توي حياط بيمارستان بتوانم سيگار بكشم. اگر اين قانون واقعا اجرا شود، ديگر نمي‌توانم بروم سه نخ سيگار بگيرم، بايد يك پاكت بگيرم، خوب معلوم است آن موقع بيشتر هم مي‌كشم.» امين هم چنين مي‌گويد: «بنده مي‌دانم كه سيگار بسيار مضر است و منبع هزاران بيماري است، با اين حال تصميم گرفته‌ام سيگار بكشم؛ حالا يا ديوانه‌ام يا مشكلات روحي دارم يا عقده حقارت دارم يا هر چيز ديگري. اگر زير يك درخت، روي نيمكت بنشينم سيگار بكشم، بايد بيايند 15هزار تومان جريمه‌ام كنند؟ يعني همه كارها با جريمه درست مي‌شود؟ اصلا كسي آمد، بگويد تو چرا سيگاري شدي، چه گرفتاري‌هايي داشتي؟ هر قدمي كه بر مي‌داري و هر جايي كه مي‌روي، هزار مشكل برايت درست مي‌شود، آن را نمي‌بينند؛ وقتي مي‌خواهي يك سيگار بكشي كه اعصابت آرام شود، مي‌آيند جلويت را مي‌گيرند.»
خانواده مي‌تواند در نكشيدن سيگار موثر باشد؛ پدر و مادرها با آگاهي از سيگار كشيدن فرزندان خود، واكنش‌هاي متفاوتي از خود نشان مي‌دهند. عده‌اي كشيدن يك نخ سيگار را همانند تزريق يك سرنگ هروئين مي‌دانند و عده‌اي از اينكه فرزندان‌شان به سني رسيده‌اند كه سيگار مي‌كشند، حتي به خود مي‌بالند. خانم‌هاي سيگاري در اين ميان، مشكلات بيشتري دارند: «نمي‌دانم چرا مردها مي‌توانند صاف صاف توي خيابان راه بروند و سيگار بكشند اما ما بايد برويم توي پستو و گاهي حتي دستشويي و با هزار ترس و لرز سيگار بكشيم.»
مصرف‌كنندگان سيگار، در برشمردن يكي از مزيت‌هاي آن، گفته‌اند كه نيكوتين سيگار باعث تمركز فكري بيشتر مي‌شود. البته چنين حرفي درست است؛ نيكوتين بر غده هيپوفيز تاثير مي‌گذارد و باعث تندتر شدن ضربان قلب مي‌شود. بنابراين خون بيشتري در رگ‌ها جريان پيدا مي‌كند و اكسيژن و مواد غذايي بيشتري به سلول‌هاي مغز مي‌رسد. اما اين موقتي است؛ مونو‌اكسيدكربن ناشي از سوختن سيگار و كاغذ دور آن، در درازمدت سيگاري‌ها را به «تصلب شرائين» مبتلا مي‌كند كه عامل اصلي سكته‌هاي قلبي است؛ تصلب شرائين يعني تنگ و سفت شدن تدريجي سرخرگ‌هاي حامل اكسيژن و مواد غذايي به اندام‌هاي بدن؛ با كشيدن سيگار، به طور موقت تمركز فكري كمي بيشتر مي‌شود اما پس از 20 دقيقه، ضربان قلب به حالت اول باز مي‌گردد و تاثير بلندمدت مونو‌اكسيد كربن بر سرخرگ‌ها باقي مي‌ماند.
اگر همه اين حرف‌ها هم زده شود، باز عده قابل توجهي از جوان‌هاي ايران سيگار مي‌كشند و طبق آماري كه ارائه شده، شمار جوان‌هاي سيگاري رو به افزايش است و سن سيگاري شدن رو به كاهش. با تبليغاتي كه در رسانه‌ها انجام شده، ديگر همه فهميده‌اند كه سيگار مضر است اما باز جذبش مي‌شوند؛ چنين اتفاقي نشان مي‌دهد سيل رسانه‌اي و برخورد قهرآميز يا ممنوعيت اجتماعي براي سيگاري‌ها كه گاهي توهين‌آميز هم هست، چندان نتيجه‌اي نداشته است. مداراي بيشتر با سيگاري‌ها و درك كردن دلايل سيگار كشيدن آنها و راهنمايي آنها به كمتر مصرف كردن، مي‌تواند از معرفي كردن سيگار و سيگاري‌ها به عنوان يك دشمن خون‌آشام و هيولاي آدم‌خوار، نتيجه بهتري داشته باشد.
شنبه 18 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 461]