نگاهي به سير تكامل گفتمان سلطه ستيزي در انقلاب اسلامي، پس از سه دهه ؛ بازدارندگي پيشدستانه

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: نگاهي به سير تكامل گفتمان سلطه ستيزي در انقلاب اسلامي، پس از سه دهه ؛ بازدارندگي پيشدستانه
* بهروز فرهمند يكي از پرسشهاي مهم پيش روي انقلاب اسلامي، نوزده سال پس از رحلت رهبر فقيد و در آستانه ورود به سي امين سال تولد آن، اين است كه آيا تنش زدايي در سياست خارجي به معناي كمرنگ شدن وجه استكبار ستيزي در جمهوري اسلامي ايران است؟ به بيان ديگر، چگونه مي توان همچنان به خصلت ظلم ستيزي نظام پايبند بود و قدرتهاي متجاوز و زورگو را به چالش كشيد، اما در همان حال به ترويج انديشه و راهكار تنش زدايي و صلح پايدار در منطقه و جهان پرداخت و از ورود به عرصه تنش و مناقشه نظامي پرهيز كرد؟ به نظر مي رسد، در ظاهر قضيه تناقض آشكاري در اين بحث وجود دارد. در اين ميان يك تفكر مي گويد، براي داشتن آرامش و صلح و ثبات بايد با خواسته هاي سلطه جويانه قدرتهاي زورگو كنار آمد و به اصطلاح پا روي دمشان نگذاشت. هواداران اين تفكر، اگر نه آشكارا، اما در عمل خواستار كمرنگ شدن و حتي حذف خصلت ظلم ستيزي نظام هستند كه گاه، خواسته خود را در قالب تئوري تنش زدايي بيان مي كنند. اما در سوي ديگر، انديشه اي است كه تعريف ديگري از تنش زدايي دارد. در باور هواداران اين انديشه، تنش زدايي در تنظيم روابط با دشمن جايي ندارد، خاصه اينكه دشمن به صراحت اعلام كرده است كه در پي نابودي تفكر انقلاب اسلامي و نظام برآمده از آن در ايران است. از اين ديدگاه، چگونه مي توان با دشمني كه در كلام و عمل، به نابودي و قلع و قمع تو كمر بسته است، از تنش زدايي سخن گفت؟ در اين باور، تنش زدايي يك راهكار مؤثر در تنظيم روابط، نه با دشمن افزون خواه، بلكه با كشورهايي است كه در طيف ميانه دوستان و دشمنان قرار مي گيرند و لاجرم بايد با اين راهكار از سوء تفاهمهاي آنها كاست. از اين منظر، اگر تلاشي هم براي كاهش تنها با دشمن در قالب مذاكره انجام مي شود، صرفاً بايد آن را در قالب يك تاكتيك در راستاي تلاش براي اصلاح برخي ديدگاه ها و رفتارهاي دشمن ارزيابي كرد، نه عقب نشيني از اصل سلطه ستيزي انقلاب. همچنان كه دشمن نيز از مذاكره به عنوان روشي براي اعمال فشار استفاده كرده و از آن با نام نبرد ديپلماتيك ياد مي كند. با تأمل بر همين نكته است كه مي توان دريافت تناقضي در اصل بحث وجود ندارد. اگر ديگران در يك سو بر اصول و باورهايشان در راستاي اهداف سلطه جويانه تأكيد مي كنند، چرا برخي ديگر در اين سو به آرمانهاي سلطه ستيزانه خود پايبند نباشند و در برابر زورگويي ها ايستادگي نكنند؟ با اين انگيزه است كه انقلاب اسلامي ايران از زمان پيروزي تاكنون موفق شده است در عرصه استكبار ستيزي به ارايه مدل منحصر به فرد و الگويي بي همتا بپردازد كه هم با اسلام آمريكايي و هم با اسلام طالباني از ريشه و بن، متفاوت است. اگر در اسلام آمريكايي، ظلم ستيزي به كلي حذف شده و حتي سخن گفتن از آن، گناه نابخشودني محسوب مي شود و در اسلام طالباني به سطح تنزل كرده و رويكرد قشري يافته، به گونه اي كه در عمل موجب وهن اسلام - به عنوان ديني كه با استدلال و منطق به رويارويي دشمنانش مي رود - شده و بستر و زمينه تجاوز افزون خواهان را فراهم آورده است، در آموزه استكبار ستيزي انقلاب اسلامي بايد با مجموعه اي از روشها و تاكتيكها كه وجوه فرهنگي و سياسي آن پررنگتر است، در برابر افزون طلبي دشمنان ايستاد. براساس اين دكترين، ديگر به مانند گذشته نبايد هزينه هاي تجاوزگري سلطه جويان بر دوش مردم و دولتهاي مورد تجاوز قرار گيرد، بلكه به متجاوزان بايد تفهيم شود كه براي تحقق استيلاطلبي شان با هزينه هاي سنگيني رو به رو هستند. در آموزه سلطه ستيزي انقلاب اسلامي كه اكنون به دستمايه فكري جريان مقاومت در منطقه تبديل شده، توان بازدارندگي همه جانبه ملتها و دولتهاي سلطه ناپذير بايد تا به آنجا افزايش يابد كه از اساس، دشمن به خود اجازه ندهد تا در خصوص رويارويي نظامي با واحدهاي مستقل سياسي بينديشد. بن مايه اين بازدارندگي، بر خلاف آنچه غربي ها ميانديشند، قدرت سخت و اركان نظامي (نقطه برتري و قوت خودشان) نيست، بلكه قدرت نرم و نفوذ معنوي است كه سبب بيداري ملتهاي منطقه شده است. آثار زنجيره اي و «دومينو» وار بيداري منطقه اي در برابر تهديدهاي فرامنطقه اي تا بدانجاست كه برخي تحليلگران غربي با آگاهي از اين واقعيت، درخصوص هرگونه رويارويي نظامي با كانونهاي اصلي مقاومت در منطقه هشدار مي دهند؛ زيرا معتقدند چنين وضعيتي به يك خيزش فراگير در خاورميانه و تغيير و تحول اساسي در نظامهاي سياسي اين منطقه مي انجامد. از ديگر ويژگيهاي راهبرد سلطه ستيزانه انقلاب اسلامي رويكرد به روشها و تاكتيكهايي است كه تا پيش از اين در انحصار دشمن و ابزار تجاوز و بهانه افزون خواهي او بود. اگر روزي روزگاري - نه چندان دور - متجاوزان با ترفند دموكراسي، سر ملتها و دولتهاي منطقه را گوش تا گوش ميبريدند و پس از آن هم قيافه حق به جانب به خود مي گرفتند، اكنون جريان مقاومت در منطقه با همين تاكتيك، سلطه جويان را به چالش مي كشد و مواضع دوگانه آنها را در بحث دموكراسي و نيز حقوق بشر رسوا مي كند. رويكرد به ديپلماسي مذاكره را نيز در اين چارچوب مي توان تحليل كرد. اگر زماني برخي قدرتها، دولتهاي مستقل را در موضع ضعف قرار مي دادند و سپس آنها را به ميز مذاكره مي كشاندند تا از آنها امتياز بگيرند و هنگامي كه طرف مقابل با هوشياري و درك درست از موازنه قوا به انجام مذاكره حاضر نمي شد، در دستگاه هاي تبليغاتي خود، او را جنگ طلب و گريزان از گفتگو معرفي مي كردند؛ اكنون كار به جايي رسيده كه ايالات متحده آمريكا به عنوان يك قدرت جهاني از مذاكره با جمهوري اسلامي ايران در قامت يك قدرت مستقل و رو به فزوني در منطقه، به دليل در اختيار نداشتن هيچ اهرم فشاري بر اين كشور، طفره مي رود. بي ترديد همين رويكرد نرم در گفتمان سلطه ستيزي انقلاب اسلامي است كه موجب شده ايران با انگيزه تلاش براي كاهش سطح مناقشه هاي منطقه اي و بين المللي، بسته اي را شامل مجموعه اي از نگرشها و راهكارها تدوين كرده و به مجامع جهاني و دولتها پيشنهاد كند. واقعيت اين است، اكنون جمهوري اسلامي ايران در آستانه ورود به سي و امين سال پيروزي انقلاب خود به چنان پختگي و هوشمندي در ديپلماسي مذاكره و توان بازدارندگي همه جانبه رسيده است كه دشمنش را وادار به احتياط و سنجيدن تمامي جوانب براي ورود به حوزه هاي «بازي نرم» و «بازي سخت» كرده است. اين وضعيت را برخي تحليلگران غربي «جنگ سرد نوين» نام داده اند و برخي ديگر آن را نشانه كارآمدي توان بازدارندگي ايرانيان و جريان مقاومت در منطقه توصيف كرده اند. با اين همه، خوش بينانه است اگر انديشه شود كه همه چيز بر وفق مراد كانونهاي مقاومت است و دشمن براي شكستن شرايط و فضايي كه به سودش نيست، بيكار نشسته است. اين واقعيتي است كه هواداران گفتمان استكبار ستيزي بر مبناي الگوي انقلاب اسلامي ايران نسبت به آن بخوبي آگاهند و شايد به همين دليل است كه تلاش مي كنند با ايجاد توازن قوا در حوزه هاي مورد مناقشه، هزينه هاي هرگونه جنگ طلبي و اقدام پيشدستانه را براي دشمن افزايش دهند؛ اقدامي كه در عمل در راستاي صلح و ثبات منطقه اي است.
پنجشنبه 16 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 251]