ناصر تقوايي فيلمسازي از نسل موج نوي سينماي ايران

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگي ايرنا، ناصر تقوايي كه فردا هفتاد ساله مي شود يكي از اركان اين موج نو است كه همواره ساخته هايش مورد توجه مردم و منتقدين قرار گرفته و كيفيت ويژه اي به لحاظ ساختاري و محتوايي داشته است.وي نيز به مانند مسعود كيميايي در سال پر از اتفاق هاي ناگوار براي ايران يعني 1320 به دنيا آمده:سالي كه در نيمه آن قواي متفقين با وجود اعلام بي طرفي وارد خاك ايران شده و تهران را به اشغال خود درآوردند. تقوايي كه در آبادان متولد شده در سال هاي كودكي با پديده ملي شدن نفت و درنوجواني با كودتاي ننگين 28 مرداد 1332 مواجه شده است.اين رويدادها تاثير عميقي روي اين نسل داشته و به مرور آنها را به سوي سينما و ادبيات سوق داده و در جبهه مخالفين رژيم شاه قرار داد. تقوايي نيز جذب ادبيات داستاني شده و تحت تاثير نويسندگان مشهور زمان خود قرار گرفت.وي پس از تحصيل در رشته ادبيات فارسي وارد استوديوي گلستان شده و به همكاري با گروه فني در كارهاي مستند و سينمايي پرداخت. در سال 1347 او با پس اندازي كه از كار در تلويزيون به دست آورده بود با همكاري برادرش(محسن)، نخستين كار سينمايي اش را با عنوان آرامش در حضور ديگران جلوي دوربين برد كه نمايش عمومي اش دو سالي به تعويق افتاد. فيلم داستان سرهنگ بازنشسته ساواك است كه پس از بازنشستگي به همراه همسر دومش به تهران آمده و در كنار دو دخترش ساكن مي شود.وي كه دچار اختلالات روحي و رواني است پس از مشاهده نوع زندگي دخترانش،وضعيت روحي وخيمي پيدا كرده و سر به جنون مي گذارد. اين فيلم خوش ساخت به دليل سوژه ضد رژيمش توقيف شده و تا سال 1349 كه اكراني بسيار كوتاه را تجربه كرد در محاق ماند.از نقاط قوت فيلم بايد به بازي درخشان مرحوم اكبر مشكين در كنار ثريا قاسمي در نقش همسر سرهنگ اشاره كرد.اين فيلم در كنار گاو، قيصر و رگبار كه هر سه آنها با سانسور مواجه شده و مدتي را نيز در توقيف به سر بردند،موج نويي را به راه انداخت كه در سينماي مبتذل آن سالها همچون گلي در مرداب بود. پس از اتفاق هاي رخ داده پيرامون اين فيلم تقوايي به سراغ داستان سر راست تري رفته و براساس پرونده اي واقعي فيلم صادق كرده را با بازي سعيد راد ساخت كه حرفه اي تر از فيلم نخستش از كار درآمده و با استقبال نسبي مردم و منتقدين مواجه شد.جالب اينكه تقوايي در اين فيلم نيز نيش و كنايه هايي به رژيم شاه و دستگاه قضايي اش زده و ناكارآمديشان را لابه لاي فيلم خود گنجاند. پس از آن در نفرين به سراغ داستاني كاملا انتزاعي متكي بر ادبيات جنوب ايران رفته و كاري نخبه پسند را به كارنامه اش افزود.در همين اثنا وي براي اولين بار به سراغ تلويزيون رفته و مجموعه دايي جان ناپلئون را با بهره گيري از حرفه اي هاي سينما ساخته و روانه آنتن كرد. او در همه اين سالها سينماي مستند را فراموش نكرده و يكي از بهترين مستندهاي تاريخ سينماي كشورمان را با نام باد جن را توليد كرد كه در گذر زمان طرفداران بسياري ميان دوستداران سينماي مستند پيدا كرده و جوايز زيادي را نيز كسب كرد.فيلم درباره مراسمي سنتي مردم جنوب به نام زار است كه براي ماهيگيراني كه در دريا دچار بيماري روحي شده اند،گرفته مي شود. پس از پيروزي انقلاب و در سال هاي ابتدايي دهه 1360 تقوايي بار ديگر به تلويزيون برگشته و به ساخت مجموعه اي درباره ميرزا كوچك خان(سردمدار مبارزه با استعمارگران در گيلان)همت گماشت كه به دلايل گوناگون از جمله كمبود بودجه متوقف شد و چند سال بعد آن را بهروز افخمي به شكلي ديگر تكميل كرده و مجموعه درخشاني را در رابطه با اين شخصيت برجسته تاريخ معاصر توليد كرد كه به شدت مورد توجه عموم مردم نيز قرار گرفت. پس از اين اتفاق وي با استفاده از برخي عوامل مجموعه ساخته نشده اش همچون داريوش ارجمند، ناخدا خورشيد را براساس كتاب داشتن و نداشتن اثر ارنست همينگوي ساخت كه يكي از بهترين نمونه هاي اقتباسي سينماي ايران محسوب مي شود.وي با ظرافت خاصي داستان همينگوي را كاملا بومي كرده و با توجه به شناختش ازبنادر جنوبي ايران،قصه خود را در چنين فضايي به تصوير كشيد.شخصيت پردازي نقطه قوت اصلي فيلمنامه ناخدا خورشيد است كه در راس آن خود ناخدا قرار گرفته است. شخصيت خاكستري مستر فرهان نيز به جرات يكي از معدود نقش هاي خاكستري ممتاز سينماي ايران است كه به بهترين شكل توسط علي نصيريان اجرا شده است.با اين حال بهترين نقش فيلم به ارجمندي تعلق دارد كه در آن زمان در اوج دوران بازيگري اش قرار داشته و در كنار سعيد پورصميمي لحظات حيرت انگيزي را جلوي دوربين تقوايي ثبت كرده اند. ناخدا خورشيد به شهادت منتقدين داخلي و خارجي حتي از فيلم كلاسيك داشتن و نداشتن ساخته هاوارد هاكس نيز بهتر از كار درآمده و به شاهكار همينگوي نزديكي بيشتري دارد. پس از اكران ناموفق ناخدا خورشيد كه ضررهاي مالي براي تهيه كننده اش به همراه داشت،تقوايي به فراهم آوردن مقدمات براي ساخت فيلم اي ايران مشغول شد.اين فيلم كه با نگاهي به اين سرود جاودان ساخته شده،درباره گروهبان مستبد شاهنشاهي است كه در سال هاي نزديك به انقلاب در شهري كوچك رياست پاسگاهي را برعهده گرفته و با زورگويي هايش عرصه را بر مردم تنگ كرده است.لحن كمدي فيلم تا اندازه زيادي از كار درنيامده و خامي هاي بسيار دارد كه بازيگران مطرحي همچون:زنده ياد حسين سرشار،اكبر عبدي و حميد جبلي نيز نتوانسته اند بدان كيفيت بهتري ببخشند.به همين خاطر نيز مورد توجه مردم و منتقدين قرار نگرفته و به يكي از ضعيف ترين آثار كارنامه فيلمسازي او مبدل شد.هرچند كه فيلم در قياس با كمدي هاي سال هاي اخير سينماي ايران كاري درخشان محسوب مي شود!. آخرين ساخته به نمايش درآمده از او كاغد بي خط است كه يك دهه پيش ساخته شده و در سال هشتاد و يك به نمايش عمومي درآمده است.يك درام خانوادگي با مايه هاي كمدي كه در بستري روانشناسانه روايت شده و بار اصلي آن را دو ستاره آن سالهاي سينما(زنده ياد شكيبايي و هديه تهراني)به دوش مي كشند.فيلمي سرشار از جزييات كه با وسواس بسيار ساخته شده و نخستين فيلمنامه ساخته شده مينوفرشچي به حساب مي آيد.كاغذ بي خط با وجود ريتم نسبتا كند خود توانست تماشاگران بيشتري را نسبت به ساير فيلم هاي تقوايي روانه سالن هاي سينما كرده و فروش معقولي را براي آن رقم زد. ناصر تقوايي در يك دهه اخير براي ساخت دو فيلم رومي و زنگي و چاي تلخ دورخيز كرد كه هر دو به دليل اختلاف با تهيه كننده و ته كشيدن بودجه با تعطيلي مواجه شدند.چاي تلخ به شهادت فيلمنامه چاپ شده اش يكي از بهترين و تكان دهنده ترين داستان هاي مرتبط با جنگ تحميلي است كه در صورت كامل شدن مي توانست به يكي از بهترين آثار سينماي دفاع مقدس تبديل شود كه متاسفانه همچنان بلاتكليف مانده است. حال در آستانه هفتادمين سالگرد تولد ناصر تقوايي زمزمه هايي مبني بر از سرگيري توليد چاي تلخ شنيده مي شود كه اميد است به حقيقت به پيوندد. از:محمد جليلوند فراهنگ**1983**1588

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 316]