روز ملي پرنده نگري و سفر به زيستگاه زاغ بور

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: 25 آبان ماه از سوي كميته ملي طبيعت گردي به عنوان روز ملي پرنده نگري و استقبال از پرندگان نامگذاري شده است و در آستانه اين روز معرفي پرنده اي كه نام ايران را يدك مي كشد، خالي از لطف نيست. نام فارسي اين پرنده زاغ بور يا بور زاغ و يا زاغ كويري،نام انگليسي آن (Iranian Ground – Jay) و نام علمي(Podoces Pleskie) است و از خانواده كلاغيان (Corvidae) محسوب مي شود. اين پرنده از گونه هاي منحصر به فرد در مناطق بياباني ايران است كه ازجمله در بيابان هاي يزد و سمنان زيست مي كند و روي شاخه هاي قيچ قابل مشاهده است. زاغ ايراني از خانواده كلاغ هاست كه رنگ نخودي ،نارنجي اش سبب شده با ساير اعضاي اين خانواده تفاوتي چشمگير داشته باشد. بالهايش با نواري سفيد آذين شده و انتهاي آنها سياهي اعجاب انگيزي دارد كه در تلالو خورشيد جلاي سبز - آبي از خود بازتاب مي دهد. تا چند سال پيش اين پرنده زيبا فقط در ايران قابل مشاهده بود،اما مدتي است كه پراكنش آن تا مرزهاي غربي افغانستان نيز گسترش يافته است با اين حال همچنان مي توان آن را پرنده خاص ايران دانست. اين جواهر كمياب كوير در مناطق استپي،بياباني،بيابان هاي ماسه اي با گياهان پراكنده و دشت هاي پوشيده از گياه قيچ به سر برده و لابه لاي بوته ها آشيانه مي سازد. زاغ بور تنها پرنده بومي و آندميك در ايران بوده و اخيرا پراكندگي اش وسعت بيشتري يافته است. زاغ بور كه نام زاغي كويري و بور مرغ نيز شهرت دارد 24 سانتيمتر طول دارد و شبيه هدهد بدون تاج سر است. منقار بلند با اندكي خميدگي رو به پايين و بالهاي پهن دارد ،رنگ پر و بال آن نخودي مايل به قهوه اي است، صورت كمرنگ تر و از قاعده منقار تا چشم ها لكه سياه رگه مانند و نيز لكه سياه بزرگي در بالاي سينه اش ديده مي شود. دو نوار بالي سفيد دربالهاي سياهش قرار دارد كه هنگام پرواز مشخص مي شوند. اين پرنده كويري بسيار فريبكار است، به طور تصادفي بالاي بوته هاي قيچ نشسته و دمش را اندكي به صورت پره مانند نگه مي دارد. بيشتر روي زمين راه رفته و به سرعت مي دود تا از مقابل ديدگان پنهان شود، تاحدودي شبيه چكاوك هدهدي است. رفتار زاغ بور به راستي غريب است، بيشتر وقت ها در حال دويدن است ، بعضي از آنها با ديدن انسان يا خودرو، فرار مي كنند و در صورت احساس خطر بيشتر ممكن است پروازي كوتاه و سريع را نيز دستمايه قرار دهند. برخي ديگر ترس چنداني از انسان ندارند،البته اين گروه فاصله ايمني را رعايت مي كنند و به فعاليت هاي روزمره خود مي پردازند، اما زيرچشمي مراقب تمام رفتارهاي انسان هاي پيرامون خود هستند. زاغ بور مرتب روي زمين راه مي رود و با نوك قوي خود دانه هايي را از روي زمين جمع مي كند، بعضي را مي خورد و بعضي ديگر را با خود حمل مي كند، چندگام را به سرعت برمي دارد، در سايه قيچي آرام مي گيرد و اطراف را وارسي مي كند. سپس با كمال احتياط از نوك خود بهره مي گيرد و در زمين چاله اي كوچك حفر مي كند، دانه را در چاله قرار مي دهد و روي آن را مي پوشاند. جالب اينكه همه دانه ها را يك جا دفن نمي كند، بلكه هر دانه را با فواصل نامعين در يك چاله قرار مي دهد. اين فعاليت از صبح تا غروب چندين بار تكرار مي شود. هنگام ظهر، اندكي به استراحت مي پردازد و دوباره تلاش خود را از سرمي گيرد. اين رفتار زاغ بور به شدت شبيه رفتار ساير اعضاي خانواده كلاغ هاست، اما برخلاف آنها كه اشياي براق را مخفي مي كنند همانند مورچه ها به ذخيره سازي غذا مي پردازد. زاغ بور جانوري قلمروطلب است، وقتي در محدوده اي يك جفت از اين پرندگان مشاهده شد بايد مطمئن بود كه به شعاع 500متري نمي توان زاغ سومي را ديد. وجه تمايز اين پرنده با اعضاي ديگر خانواده اش، برخورداري از صدايي دلنشين است،زاغ بور صدايي دلنشين و آهنگين دارد كه اين ويژگي بر جذابيتش افزوده است. اين پرنده زيباي بيابان هاي ايران در ارديبهشت ماه جوجه آوري مي كند و نر و ماده در پرورش و بزرگ كردن جوجه ها همكاري مي كنند. اين پرنده هم از حشرات و هم از بذر گياهان تغذيه مي كند. با مطالعات پراكنده اي كه در مورد اين پرنده انجام شده ،نمي توان درباره وضعيت زيستي زاغ بور اظهارنظر قطعي كرد، اما به نظر مي رسد خطري جدي نسل آن را تهديد نمي كند به ويژه آنكه اهالي و چوپانان مناطق بياباني آن را خوش يمن مي دانند و لقب خروس گله را به آن داده اند. تماشاي پرندگان،نوعي گردشگري است كه سالهاست در بين مردم دنيا رواج يافته و علاقه مندان فراواني با رفتن به طبيعت به اين تفريح سالم مي پردازند. آرامش و لذت ديدن پرنده به حدي است كه بسياري از روانشناسان آن را ،راه حلي براي آرامش فكري و تقويت روحيه افراد مي دانند. پرنده‌نگري بخشي از فعاليت طييعت گردي (اكوتوريسم) به شمار آمده و گونه‌اي از سرگرمي است كه مربوط به مشاهده و بررسي پرندگان در طبيعت مي‌شود. در كشور ما بر اساس آخرين فهرست ذكر شده در مجلات علمي بالغ بر 517 گونه پرنده شناسايي شده است. از اين تعداد كه متعلق به 80 خانواده و 10 راسته اند، حدود 320 گونه در ايران زادآوري مي كنند ،90 گونه مهاجر زمستانه و 24 گونه مهاجر عبوري اند، مابقي نيز جزو پرندگان كمياب، اتفاقي و رها شده از قفس محسوب مي شوند. به لحاظ آماري 70 درصد پرندگان ايران مهاجرند و در زمستان و يا تابستان براي زادآوري به ايران مي آيند. زاغ بور گونه اندميك يا بومي انحصاري پرندگان ايران است،گونه اي كه در هيچ كشور ديگري مشاهده نمي شود و بيشتر در منطق? خوارتوران شاهرود زيست مي كند. اين گونه همه ساله گردشگران و محققان بسياري را براي ديدن و مطالعه به سوي خود ، جلب مي كند. پارك ملي و منطقه حفاظت شده توران در 140 كيلومتري جنوب شرقي شاهرود و در نزديكي شهر زيباي بيارجمند قرار دارد و با يك ميليون و 465 هزار هكتار وسعت ،بزرگترين پارك ملي كشور از لحاظ تنوع جانوري و پوشش گياهي محسوب مي شود. پيشنهاد ثبت ملي اين گونه منحصر به فرد از سوي كميته ملي طبيعت گردي ايران مطرح شده است و مي تواند به عنوان يكي از مهمترين مظاهر طبيعت ايران زمين به جهانيان معرفي شده و گردشگران و مشتاقان طبيعت را به سوي شاهرود، قار? كوچك بكشاند. اميداست با تشكيل پرونده ثبت زاغ بور به عنوان تنها گونه بومي كشور،شاهد شكوفايي صنعت گردشگري بخش مستعد بيارجمند شاهرود باشيم. براي ديدن زاغ بور مي بايست به شاهرود و از آنجا به سمت خوارتوران سفر كرد، سفر به شاهرود علاوه بر مسير اتوبان تهران - مشهد (كيلومتر 400) از طريق خطوط ريلي و هوايي نيز امكان پذير است. اوايل تابستان و پاييز فصول مناسبي براي ديدن زاغ بور است. مشاهده پرندگان منطقه پارك ملي توران با سفري تخصصي به اين منطقه لذت بخش و به يادماندني است. جداي از مناظر كويري خوارتوران مانند روستاي رضا آباد و آرامگاه جرجيس نبي، مشاهده حيات وحش منطقه از جمله گورخر آسيايي مي تواند از موارد برنامه يك سفر به ياد ماندني باشد . اولين جشنواره گردشگري سفر به زيستگاه زاغ بور 26 الي 28 آبانماه سالجاري در روستاي هدف گردشگري قلعه بالا بخش بيارجمند پايگاه محيط باني دلبر منطقه توران با همكاري اداره ميراث فرهنگي و صنايع دستي و گردشگري و اداره حفاظت محيط زيست شهرستان شاهرود برگزار مي شود. ك/4 1496/7265/608/508

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 732]