پيوند سياست ،‌ديانت و اخلاق

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: پيوند سياست ،‌ديانت و اخلاق
محمد مهدى انصارى قسمت سوم

در معارف و تعاليم دينى وقرآنى بخش حكمت عملى و اخلاق وفلسفه سياسى مورد توجه تام بوده و با گسترش زيادى تعليم داده شده است. اهميت اخلاق تا به آنجاست كه پيامبر اكرم(ص) فرموده است:«بعثت لاتمم مكارم الاخلاق ».پيامبر اسلام (ص) مبعوث شده است تا آزادگى‌هاى انسانى و شرف اخلاقى را به تمام و كمال به بشريت بياموزد و او را به سرمنزل اعلاى فضيلت و اخلاق برساند. اين بنياد باعث شده است تا بخش عمده‌اى از آثار اسلامى به علم اخلاق اختصاص داده شود وكتاب‌هاى بسيارى در باب اخلاق نوشته شود و اخلاق اسلامى يكى ازمعروف‌ترين نظام‌هاى اخلاقى در فرهنگ انسانى به شمار آيد.

فلاسفه اسلام نيز در دستگاه‌هاى فلسفى و فكرى خويش به تعليم و تحقيق در مباحث حكمت عملى و اخلاقى پرداخته‌اند و معلومات غنى وسرشارى عرضه كرده‌اند. كتاب‌هايى چون « تحصيل‌السعاده» فارابى ، «اخلاق ناصرى » خواجه نصيرالدين طوسي، «اخلاقيات شفا» ابن سينا و «اخلاق جلالي» ملاجلال‌الدين دوانى در زمره مهمترين كتب اخلاقى و فلسفى هستند كه مى‌توانند منابعى متقن براى تبيين مباحث اخلاق سياسى درانديشه اسلام باشند.

در كنار چنين اهميتى كه براى مقوله اخلاق درانديشه دينى درنظر گرفته شده دين اسلام نظام اجتماعى ويژه‌اى پى افكنده است. علماى اسلام همواره درصدد بوده‌اند تا نظام سياسى اسلامى را نيز به صورتى كامل و جامع عرضه كنند. در اسلام ديانت و سياست پيوندى عميق وجدا نشدنى دارند و مقوله حكومت اسلامى ( با اشكال وشقوق مختلف) از ديرباز در لابه‌لاى متون فقهى و فلسفى انديشمندان مسلمان وجود داشته است. از طرفى پيونداخلاق و سياست ورزى نيز كاملا مشهود است كه حوزه مباحث اخلاق سياسى از همين پيوستگى ايجاد شده در حالى كه چنين مباحثى به صورت برجسته از دو سه قرن پيش در انديشه‌هاى سياسى غرب پيدا شده است...

تعريف اخلاق سياسى - در يك تعريف عام مى‌توان اخلاق سياسى را بخشى از قواعد جامعه محور دانست كه رفتار اعضاى جامعه سياسى را در باب فهم اهداف مشترك ،‌اهداف عمومى و گروهى و نيز آگاهى از حقوق آ‌نها را در منازعه سياسى نظم مى‌بخشد.

اخلاق سياسى بخشى از فرهنگ سياسى متمايل به يگانگى و وحدت جامعه سياسى و بيان علل رشد يا فروپاشى سيستم‌هاى سياسى است. در يونان باستان « توسيديد » مورخ يونانى درحوزه اخلاق سياسى نظراتى اوليه ارائه داد واعلام كردكه اخلاق سياسى جامعه به وسيله سه عامل تعيين مى‌شود:-1 اصول سياسى سيستم ونهادهاى اصلى سياسى وابسته به آن -2 رفتار سياسى اعضاى جامعه اسلامى -3 خصوصيات مردم.

اخلاق سياسى پايه يك جامعه خوب نظم يافته و با كيفيت بالاى زندگى است. در عوض فروپاشى اخلاق سياسى جامعه را به سمت دولت با نهادهاى سياسى انعطاف ناپذير بدون مشاركت شهروندان و نابودى نرم‌ها و هنجارها و ضعف و زوال دولت مى‌كشاند. فروپاشى اخلاق سياسى به عقيده توسيديد به افزايش عدم توافق ميان بازيگران اصلى سياست در باب منافع عمومى منجر مى‌شود كه بزرگترين تهديد براى شروع جنگ و منازعات داخلى است.

در قرن شانزدهم ميلادى نيز « ژان بدن» مدعى است كه اشكال گوناگونى از اخلاق سياسى وجود دارد و آنها بر نحوه شكل گيرى انواع مختلف دولت تاثير دارند. پس از خشونت‌هاى قرون وسطى و قرون جديد در اروپا كه ساده‌ترين اصول اخلاقى نيز مغفول واقع مى‌شد فلاسفه سياسى اروپا براى نجات جامعه از فشارهاى استبداد و تظلمات حاكمان مباحثى در باب اخلاق اجتماعى و اخلاق سياسى مطرح كردند. بنابر يك جمع‌بندى مى‌توان گفت طرح موضوع جامعه مدنى در انديشه سياست غرب در حقيقت به انگيزه اخلاقى كردن حوزه سياست و حكومتدارى پادشاهان و حاكمان مستبد بوده است و شاخص‌هايى چون مدارا، آرامش، عقلانيت، بشر دوستى ،‌آزادى و ... با اين هدف در فضاى فكرى وسياسى انديشمندان اروپايى وغربى مورد تاكيد وتكرار واقع شده است.
چهارشنبه 8 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 381]