آغاز استانداردسازي‌ الكترومغناطيسي در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: آغاز استانداردسازي‌ الكترومغناطيسي در ايران

دانش- عميد نمازيخواه:
گفتگو با دبير اجرايي اولين كنفرانس بررسي آثار امواج الكترومغناطيسي بر بافت‌هاي زنده و تجهيزات الكترونيكي

حدود ۳۰ سال پيش بود كه جنبش مخالفت با استفاده از دخانيات شكل گرفت و به حدي با قدرت حركت كرد كه هم‌اكنون كميته‌ها و ارگان‌هاي بسياري در مخالفت با موجودات دخاني به صف ايستاده‌اند.

هم اكنون نيز در ابتداي قرن بيست و يكم و با در نظر گرفتن نرخ و سرعت پيشرفت فناوري و به ويژه استفاده از انرژي الكترونيكي، جنبش‌هايي در جهت آگاه‌سازي‌ و فرهنگ‌سازي‌ افراد به وجود آمده‌اند تا نسل بشر را از مضرات دستگاه‌هاي الكترونيكي آگاه سازند.

همزمان با نمونه‌هاي خارجي، متخصصان كشورمان نيز به تازگي در حال برگزاري اولين كنفرانس بررسي آثار ميدان‌هاي الكترومغناطيسي بر بافت‌هاي زنده و تجهيزات الكتريكي و الكترونيكي هستند.

اين كنفرانس به همت دانشگاه اميركبير در تاريخ هفتم تا نهم خرداد ماه برگزار مي‌شود دبير اجرايي كنفرانس، دكتر سيد حسين صادقي استاد مهندسي برق دانشگاه اميركبير از اهداف و چرايي برگزاري چنين كنفرانسي مي‌گويد.

* ايده برگزاري چنين كنفرانس مهمي از چه زماني آغاز شد؟

اولين تفكرات برگزاري كنفرانس بررسي آثار ميدان‌هاي الكترومغناطيسي بر مي‌گردد به 4 سال قبل، زماني كه انجمن برق و الكترونيك ايران (كه يك NGO است)، از من خواستند كه مسئوليت يك كميته تحقيقاتي و مطالعاتي آثار سوء امواج الكترومغناطيسي را به‌عهده بگيرم.

هدف اين كميته اين بود كه دغدغه‌هايي كه در ميان مهندسين برق از ديدگاه آثار سوء امواج الكترومغناطيسي وجود دارد را كشف و معرفي كند.

شما مي‌دانيد كه هر جايي كه جريان الكتريكي باشد، ما به ناچار با ميدان‌هاي الكترومغناطيسي مواجه هستيم. اما متأسفانه مانند هر چيز ديگري در دنيا اين انرژي و فناوري‌هاي وابسته به آن جنبه‌هاي منفي و مضراتي هم دارد. البته كميته‌اي كه تشكيل شد در واقع يك كميته چند منظوره بود و تنها متعلق به مهندسين برق نبود.

* در نام كنفرانس صحبت از آثار سوء ميدان‌هاي مغناطيسي است؟

اصولاً انرژي الكتريكي را ما با طيفي از امواج الكترومغناطيسي مي‌شناسيم. به‌عنوان مثال از فركانس صفر (همان برق DC) تا فركانس امواج كيهاني كه فركانس‌هاي بسيار بالا دارند، طيف امواج الكترومغناطيسي قرار مي‌گيرند.

براي روشن شدن بيشتر اين موضوع فرض كنيد كه ما از امواج راديويي تا باند نور مرئي (كه پايين آن مادون قرمز و بالاي آن ماوراي بنفش است) و بالاتر از فرابنفش ما طيف اشعه ايكس و گاما را داريم و بالاتر از همه اينها امواج كيهاني كه در حقيقت همه اينها امواج الكترومغناطيسي هستند كه با بسته‌هاي انرژي (فوتون ها) انتشار پيدا مي‌كنند.

حال هر كدام از اين دسته فركانس‌ها در طبقه‌بندي خاص خود قرار مي‌گيرد. در يكي از طبقه‌بندي‌هاي كلي، امواج به دو قسمت يونيزه‌كننده و غيريونيزه‌كننده (آيونايزينگ و آن آيونايزينگ) دسته بندي مي‌شوند.

* مشكل اين امواج چيست ؟آيا براي انسان ضرر دارند؟

ما در عرصه صنعت دو دغدغه بزرگ داريم كه اخيراً صنعت برق و مخابرات ما را درگير خود كرده است و اين درگيري نيز از دو نگاه مختلف است.

يكي نگاه پزشكي است، مثلاً در فركانس‌هاي حدود يك گيگا هرتز كه تقريباً همان فركانس موبايل‌ها هستندكه اينها باعث گرم شدن نسوج مي‌شوند و طبيعتاً اين گرما باعث تغيير رفتار در يك ارگان زنده مانند سلول مي‌شود و يا مثلاً در جاهايي كه ولتاژهاي بالايي جريان دارند آنقدر ميدان الكترواستاتيكي زياد است كه شايد اگر انساني در آنجا قرار بگيرد، موهايش سيخ شود. ولي اين موضوع بايد براي ما بسيار مهم باشد كه اين ميدان‌ها چه تأثيري روي بدن ما دارند.

خوشبختانه سيستم گردش خون انسان به گونه‌اي است كه مانند يك سپر حفاظتي عمل مي‌كند؛ البته نمي‌تواند به‌صورت كامل جلوي ورود امواج را بگيرد(در فركانس‌هاي پايين).

تاكنون و طبق مطالعاتي كه در دنيا صورت گرفته و اين تحقيقات در نمونه‌هاي گوناگون از قبيل تأثير امواج بر نوزادان، نونهالان، خانم‌هاي باردار و غيره كه انجام گرفته، ارتباط معناداري بين اين امواج و برخي از بيماري‌هارا كشف كرده‌اند.

* و نگاه دوم؟

بحث ديگري كه وجود دارد بعد صنعتي امواج الكترومغناطيسي است. در اين بخش موضوع تأثيرات امواج الكترومغناطيسي بر دستگاه‌ها مورد توجه است.

به‌عنوان مثال دستگاهي كه مانند يك منبع ارتعاش امواج الكترومغناطيسي عمل مي‌كند، طبيعتاً اگر دستگاهي در مجاورتش باشد بر عملكرد آن تأثيراتي خواهد داشت و اين همان بحث سازگاري الكترومغناطيسي است؛ حتي در خود يك دستگاه نيز شايد چندين وسيله برقي و الكترونيكي به كار رفته باشد كه مسلماً تأثيراتي بر هم خواهند داشت.

اولين كنفرانس در زمينه EMC يا همان سازگاري الكترومغناطيسي حدود 30 سال قبل برپا شد.

* ما كه نمي‌توانيم به‌دليل خطر اين دستگاه‌ها استفاده از آنها را كنار بگذاريم؟

دقيقاً. اين يكي از سؤال‌هاي اصلي كنفرانس است. ببينيد ما نمي‌توانيم استفاده از چنين دستگاه‌هايي را كنار بگذاريم و بايد راه‌هاي پيشگيري و جلوگيري از ضررهاي آنها را بيان كنيم.

در واقع بايد بتوانيم سازگارانه با چنين دستگاه‌هايي زندگي كنيم و خودمان هم تا حدي در مقابل اينها مقاومت داشته باشيم.

طراحي دستگاه‌ها هم بايد به گونه‌اي باشد كه ميزان مقاومت بدن انسان را در نظر داشته باشد و از حدود قرمز خود نگذرد.

* در مورد امواج با فركانس بالا چطور؟

اين موضوع نيز حساسيت‌هاي خاص خود را دارد. به‌عنوان مثال در خطوط انتقال برق فشار قوي، موضوع حريم‌ها مهم است كه اگر از جايي چنين خطوطي مي‌گذرند تا چه فاصله‌اي از آن نبايد ساخت و ساز و محل اسكان انساني باشد و البته چون در گذشته چنين مسائلي مهم نبوده است، بحث‌هاي حقوقي هم اكنون موجود است كه افراد به دادگاه‌ها مراجعه مي‌كنند و مي‌گويند اگر ما چنين بيماري بگيريم مسئوليتش با اداره برق است.

از طرف ديگر هم اداره برق كه نمي‌تواند خطوط انتقال نيرو را در كار خود نداشته باشد. پس در اين مسائل ما با يك مسئله‌اي روبه‌رو هستيم كه بايد تمامي جوانب را در نظر بگيريم.

* مانند مسئله آنتن‌هاي BTS موبايل ها؟

بله، مسئله آنتن‌هاي موبايل يا همان BTS‌ها هم بسيار جدي است. ببينيد، ما براي ارائه تسهيلات ارتباطاتي مجبوريم كه اين آنتن‌ها را در شهرها و در مناطق مسكوني هم كار بگذاريم، ولي اين موضوع كه آيا واقعاً افرادي كه در اطراف چنين آنتن‌هايي زندگي مي‌كنند مشكل دارند يكي از موضوعات جذاب كنفرانس است.

هم اكنون حدود ۷ ميليارد نفر جمعيت جهان است و حدود ۲ ميليارد نفر نيز موبايل دارند. پس ما نمي‌توانيم موبايل‌هاي آنها را بگيريم و تنها بايد به‌دنبال راه‌هاي جلوگيري از خطرات موبايل‌ها براي انسان‌ها باشيم.

* مگر استانداردهاي جهاني در مورد نصب آنتن‌هاي BTS يا دستگاه‌هايي كه از خود امواج متصاعد مي‌كنند، وجود ندارد؟

بله، استانداردهاي جهاني وجود دارد اما بسياري از اين استانداردها بايد بومي شوند و تحت نظارت سازمان‌ها و آزمايشگاه‌هاي مجهز داخلي به كار خود ادامه دهند. يكي از مزاياي بومي شدن را در يك مثال مي‌توانم برايتان بگويم.

آقاي ويليام مويس دارنده يكي از بزرگ ترين شركت‌هاي توليد سيگار بود كه 20 سال پيش چندين نفر به دادگاه‌ها رفتند و از او شكايت كردند. اين آقاي ميلياردر نيز با استفاده از ابزارهاي قدرتي خود توانست اسنادي را جمع آوري كند كه نشان مي‌داد سيگار كشيدن با سرطان گرفتن ارتباطي ندارد.

همين موضوع است كه نشان مي‌دهد بعضي از ابزارهاي قدرت مانند ثروت مي‌تواند راي يك سري از ارگان‌هاي كنترل كيفيت مانند آزمايشگاه‌هاي پزشكي را تغيير دهد و آنها را از بعد علمي مسئله دور كند.

پس بهتر است كه ما در كشور خودمان چنين نهادهايي داشته باشيم و منتظر دريافت اطلاعات از آزمايشگاه‌هاي خارجي نباشيم.

* آيا چنين مراكزي در ايران وجود دارند؟

وزارت ICT به ما كمك كرده و يك آزمايشگاه مرجع سازگاري الكترومغناطيسي را در دانشگاه اميركبير بر پا كرده‌ايم. در اين آزمايشگاه مي‌توانيم تمامي دستگاه‌هايي كه از خود تشعشع متصاعد مي‌كنند را آزمايش كنيم ،حال در هر طيفي كه مي‌خواهد باشد.

يا اينكه ميزان سازگاري دستگاه‌ها با امواج الكترومغناطيسي را بسنجيم، به‌عنوان مثال اگر به همين گوشي‌هاي موبايل نگاه كنيد، مي‌بينيد كه هم اكنون مارك‌هاي بسياري در بازار وجود دارد. هر كدام از اين دستگاه‌ها نيز تشعشعات مختلفي از خود متصاعد مي‌كنند ولي متأسفانه با وجود اينكه استانداردهاي جهاني هم در اين زمينه وجود دارد، نظارتي بر واردات اين دستگاه‌ها صورت نمي‌گيرد.

حال كه چنين است بايد خودمان بتوانيم اين دستگاه‌ها را تست كنيم و شايدجلوي ورودتعدادي از آنها كه از حد مجاز بيشتر تشعشع متصاعد مي‌كنند را بگيريم. اگر بتوانيم چنين استاندارد‌سازي‌ بومي داشته باشيم، مي‌توانيم به سلامتي تمامي شهروندان ايراني نيز كمك كنيم.

* پس اين مسئله بعد حقوقي هم دارد. در اين كنفرانس مسائل حقوقي نيز مورد بررسي قرار مي‌گيرد؟

بله ، بعد حقوقي اين قضيه هم بسيار مهم است كه يكي از بخش‌هاي اين كنفرانس همين موضوعات حقوقي و چالش‌هايي است كه مردم و مسئولان با آن درگير هستند و حتي چندين مقاله در اين زمينه نيز انتخاب شده‌اند كه در كنفرانس ارائه خواهند شد.

تاريخ درج: 7 خرداد 1387 ساعت 18:19 تاريخ تاييد: 7 خرداد 1387 ساعت 22:03 تاريخ به روز رساني: 7 خرداد 1387 ساعت 21:39
سه شنبه 7 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 408]