نگاهي گذرا به آثار باستاني و طبيعي قزوين (بخش دوم و پاياني)

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: همچنين خانه هاي مستشار، بهشتي، حيدري، اسدي، رئوفي، آرازي، زرنگار، زعيم، امام جمعه و بهروزي و همچنين عمارت شهرداري، ديوانخانه قاجاري و عمارت عالي قاپو را در اين ارتباط مي‌توان نام برد. کاخ چهلستون يا عمارت کلاه فرنگي از بناهاي تاريخي ارزشمند شهر قزوين است که شاه طهماسب صفوي درسال‎951هجري قمري به‌علت تهديد حملات ترکان عثماني تصميم به‌ انتقال پايتخت از تبريز به قزوين گرفت و در همين سال بود که شاه ‌اراضي موسوم به زنگي‌آباد را از ميرزا شرف جهان يکي از بزرگان و معتمدان شهر خريد و به معماران برگزيده کشور دستور داد تا باغي به‌شکل مربع بسازند و در ميان آن عمارتهاي عالي، تالار، ايوانها و حوضهاي زيبا بنا کنند. عمارت چهلستون ساختماني هشت گوش و در دوطبقه به مساحت تقريبي ‎ 500 متر مربع بنا شده ‌است. نقشه بنا داراي طرحي با محورهاي صليبي و برون گرا و سقف طبقه ‌همکف پوشيده از مقرنس با طرح‌هاي بديع و سقف طبقه فوقاني خنچه پوش است. نقاشي هاي ديواري طبقه اول نمونه اي از هنر نگارگري مکتب قزوين و داراي شهرت جهاني است. برخي معتقدند بناي هشت بهشت اصفهان با گرته برداري از اين اثر ساخته شده است. عمارت چهلستون در بهمن ماه سال ‎ 1334به شماره ‎389 در فهرست آثار تاريخي ايران ثبت شده و ‌اکنون به موزه خوشنويسي قزوين تبديل شده‌ است. عمارت عالي قاپو از ديگر آثار تاريخي قزوين مي باشد که از بين هفت در ورودي به ارگ سلطنتي صفويان، تنها در اصلي جنوبي که به نخستين خيابان طراحي شده ايراني و ميدان شاه باز مي شده و عالي قاپو نام داشته، به يادگار مانده است. بناي سردر شامل ايوان رفيع ورودي با ارتفاع 17 متر بوده که داراي قوس تيزه دار بوده و در طرفين آن سه رديف طاق نما قرار گرفته است. گوشواره هايي در دو طبقه با ستون نماهاي آجري، نماي سردر را تکميل نموده اند و داخل ايوان داراي سکو و ازاره اي سنگي است و بقيه قسمتهاي ايوان با گچ سفيد شده است. دو فيلپوش ايوان که نيم گنبد بر روي آنها مستقر شده نمايان بوده و اين نظريه را تقويت مي کند که سر در پيشتر داراي مقرنس کاري بوده است. کتيبه کاشي بسيار نفيس تنها تزيينات باقي مانده در ايوان ورودي بوده که کتيبه به خط ثلث و به قلم عليرضا عباسي نقاش و خطاط معروف دوره صفويه نگاشته شده است. لچکي هاي ايوان نيز داراي کاشيکاري معرق با طرح گره بندي مي باشد. هشتي متصل به ايوان ورودي داراي پلان هشت نگيني است که در طرفين محور ورودي اتاقهاي نگهباني واقع شده اند. سقف هشتي مرتفع و داراي کاربندي و کاشيکاري مي باشد و پلکانهايي در هشتي واقع شده اند که راه رسيدن به اشکوب بالا، جايگاه کوفتن نقاره در دورانهاي دور بوده است. آب انبارها و گرمابه‌ها قزوين را بايد به يک اعتبار شهر آب انبارها بدانيم و ساخت و وقف بيش از ‎ 100 بناي ويژه و پرهزينه براي انباشت و ذخيره آب در شهري که از ديرباز به کم‌آبي شهره بوده و افزون بر هزاران واحد آب انبار خانگي، نشان از همت بلند مردم نيکوکار قزوين دارد. زمان آبگيري آب انبارها که معمولا در چله زمستان صورت مي‌گرفت، علاوه بر رعايت بهداشت در حد ممکن، بهره ‌برداران را از مصرف يخ در تابستان بي‌نياز مي‌کرد. از جمله اين آثار مي‌توان به آب انبارهاي سردار بزرگ و کوچک، مسجد جامع، ملاورديخاني، سردار کوچک، زنانه‌ بازار، آقا، حاج کاظم و حکيم اشاره‌ کرد. آب انبار سردار بزرگترين آب انبار تک گنبدي ايران است که درسال ‎1227 هجري قمري در کنار خيابان راه‌آهن قزوين ساخته شده‌است. اين بنا داراي گنبدي رفيع و آجري که نورگيرهايي بر بدنه آجري آن قرار گرفته است. بانيان ساخت اين آب انبار، دو برادر به نام‌هاي‌ محمدحسن خان ومحمدحسين خان، از امرا و سرداران زمان فتحعلي‌شاه، محمدشاه و ناصرالدين شاه قاجار بودند. در دو طرف در ورودي آب انبار سردار سکوي سنگي براي نشستن وجود دارد وهمچنين راه سنگي پله‌اي در اين انبار وجود دارد که به کانلي مشهور به راه شير منتهي شده و براي دسترسي به آب ‎ 12/5متر بايد پايين ‌رفت. آب انبار زنانه بازار در ضلع غربي مسجدالنبي قرار گرفته و ورودي آن از بازار مسگرها و باني آن مرحوم حاج ملا عبدالوهاب از علماي بنام شهر و اولين متولي مسجد سلطاني معاصر فتحعلي شاه قاجار است. راه شير اين آب انبار در حال حاضر داراي 43 عدد پله و سقف آن طاق آهنگ و فاقد تزيينات و مخزن آب‌انبار مستطيل شکل است که گنجايش دوهزار و ‎350متر مکعب آب دارد. گرمابه‌ها شهر قزوين بيش از ‎30 گرمابه تاريخي دارد که حدود نيمي از آنها تخريب شده و گرمابه هاي بلور، آخوند، حاج ملاتقي، حاج ميرحسن، خان، دو در، راه ري، رضوي، سردار، سعديه، قجر، نو و صفا از جمله بناهايي مي باشند که هنوز استحکام خود را از دست نداده اند. گرمابه قجر در خيابان عبيد زاکاني و متعلق به دوره صفويه ‌است، اين گرمابه نيز تمامي فضاهاي گرمابه‌ها را دارا بوده و از زيباترين گرمابه‌هاي قزوين بشمار مي‌رود. آبگرم‌هاي قزوين چشمه‌هاي آب معدني ارشيا در شهر آبگرم از مهمترين آب گرم معدني استان قزوين است که قابليت‌هاي درماني دارد. اين مجموعه داراي استخر آب گرم عمومي، سايت خصوصي و سفره خانه ‌سنتي بوده و هر سال ميزبان هزاران نفر از گردشگران کشور است. آب گرم معدني ارشيا از نوع آهکي بوده و خاصيت درماني آن براي بيماريهاي درد مفاصل، روماتيسم، سوء هاضمه، سنگ کليه، اعصاب و اگزما موثر است. غارهاي طبيعي غارهاي طبيعي از کهن‌ترين کانون‌هاي استقرار انسان در زمان‌هاي بسيار دور و مکاني امن براي پناه گرفتن و زندگي بشر بوده‌ است. امروزه تنها اطلاعات ناچيزي از ساکنان اوليه و زواياي زندگي آنها در دست است و مي‌توان گفت تنها يک تصور ذهني از ساکنان غارها در نزد ما وجود دارد و سووال هاي بسياري از اين مکانهاي اسرارآميز بي‌پاسخ مانده است. غارهاي سلطان‌ بلاغ، آق‌بابا، شهرباز، کول، قره‌قورتان، شاکين، آلابار باغلاري قزل قلعه، چهل دختر، آلتين کش، بروج، ماهين، ملکشاه، اسکول و غار پلنگ از غارهاي طبيعي استان قزوين است که مورد توجه باستانشناسان است. درياچه اوان درياچه زيباي اوان که در حلقه چهار روستاي اوان، وربن، زوار دشت و زرآباد قرار دارد که همچون نگيني زمردين مي درخشد. اين درياچه با چشم انداز مسحور کننده اش گردشگران داخلي و خارجي بسياري را در چهار فصل سال به خود جذب کرده است. هيچ آبي از محيط پيراموني به درياچه اوان نمي ريزد بلکه تنها منبع آب آن چشمه هايي است که از درون آن جوشيده و با تامين آب درياچه, به مرغزارهاي اطراف سرازير مي رود. اين درياچه علاوه بر زيبايي هاي ظاهري بستري را فراهم آورده تا محل مناسبي براي زيست برخي گونه هاي جانوري بوجود آيد. حيات وحش اين حوزه آبخيز منحصربه فرد شامل بزکوهي، پلنگ،خرس قهوه اي، گراز، دليجه و غيره مي باشد که بايد به وجود انواع ماهي از جمله قزل آلاي رنگين، کپور، اردک ماهي در آن اشاره کرد. مساجد تاريخي و مدرسه‌ها مسجدها و مکان‌هاي متبرکه استان قزوين همانند ساير استانهاي کشور در طول تاريخ بين مردم از جايگاه و کارکردهاي ويژه‌اي برخوردار بوده وهستند که ‌اين کارکردها باعث شده‌ تا مسجد همواره به عنوان مکاني مقدس از ارزش‌ خاصي برخوردار باشد. مسجد جامع کبير شهر قزوين با چهار هزار متر مربع زيربنا احداث شده که مناره‌هاي باشکوه، ايوان رفيع و گچبري‌هاي نفيس آن نشانگر معماري دوره اسلامي است. قديمي‌ترين بخش اين مسجد يک چهارطاقي باقيمانده از دوره‌ساساني است که در نزديک طاقي موسوم به هاروني قرار دارد و در زمان هارون‌الرشيد خليفه عباسي در سال ‎ 192هجري قمري به آن افزوده شده‌است. مسجد پنجه علي در غرب خيابان پيغمبريه مقابل محوطه باغ صفوي، متصل به مدرسه امام صادق (ع) واقع و توسط شاه ‌طهماسب صفوي احداث شده‌است. اما بناي مسجد قديمي‌تر از صفويه و نام پنجه‌علي به ‌خاطر وجود سنگ مرمر واقع درمحراب آن‌است که نقش پنجه‌اي درآن ديده مي‌شود و آن را منتسب به حضرت علي(ع) مي‌دانند. مسجدالنبي (ص) از بزرگترين و وسيع‌ترين مساجد چهار ايواني ايران است که ساختمان اصلي بنا را به دوران صفويه نسبت مي‌دهند که پس از تخريب در زمان قاجاريه به فرمان فتحعلي‌شاه تجديد بنا شد. اين مسجد از نوع مساجد چهار ايواني است که ‎ 14هزار متر مربع مساحت دارد. مسجدالنبي داراي چهار شبستان مشابه و هر يک از جهات چهارگانه مسجد، ايواني بلند و دو گوشواره و دو شبستان در دوسوي آن بنا شده‌است. شبستان شمالي و جنوبي هر يک چهارطاق نما و شبستان‌هاي شرقي و غربي هر کدام ‎ 9طاق نما دارند. حياط مسجد طرحي مستطيل شکل‌ است که‌حوض بزرگي در وسط آن قرار دارد و ايوان‌هاي چهارگانه با کاشي‌هاي مينايي تزيين شده و در هر ايوان کتيبه‌اي از کاشي لاجوردي به خط نسخ کار گذاشته شده‌ است. 616/614

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 672]