واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: سده دوم فعاليت صنعت نفت ايران آغاز مي شود
تهران-خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا): مژگان توانا :صنعت نفت ايران در روز پنجم خرداد 1387 يك سده فعاليت خود را با مجموعه اي از موفقيت ها ، تلاش ها و ناكامي ها پشت سر گذاشت و از امروز سده دوم كار خود را با گنجينه اي از تجربه و درس از آنچه در صد سال گذشته اتفاق افتاده است، آغاز مي كند.
زماني كه اولين چاه نفت در ايران در يك صد سال قبل در منطقه مسجد سليمان در استان خوزستان توسط انگليس ها كشف شد ، دولت وقت ايران هيچ آگاهي و دركي از اين اتفاق مهم نداشت. اما كاشفان آن به خوبي مي دانستند به چه ثروتي در ايران دست يافته اند و پايه هاي استعمار خود در ايران را با قراردادهاي استثماري استخراج، توليد و فروش نفت خام ايران بنا نهادند.
اولين واكنشي كه يك دولتمرد ايران نسبت به قرارداد نفت انگليس با ايران نشان داد ، رضا خان بود كه نتيجه آن از وضعيت اوليه بدتر بود. براساس قراردادي كه انگليس با دولت ايران امضا كرده بود ، فقط 16 درصد از كل منافع نفت را به دولت ايران مي داد. اما با اعتراض رضاخان اين وضعيت بدتر و قرار شد فقط بابت هر بشكه نفت ايران 20 سنت به دولت ايران تعلق گيرد.
اوج مخالفت ايران با عملكرد استعماري انگليس در حوزه نفت ايران ، نهضت ملي شدن نفت بود.
تشريح آنچه كه در اين نهضت اتفاق افتاد از حوصله اين مطلب خارج است، اما هدف بانيان اين نهضت اين بود كه ايران بر منابع زيرزميني و روزميني خود حاكميت داشته باشد.
تحقق اين امر سبب شد در زمان پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي و خروج شركت هاي خارجي از صنعت نفت ايران ، دولت جمهوري اسلامي ايران در حل دعاوي اين شركت ها كه در دادگاه هاي بين المللي مطرح شده بود، با مشكلات كمتري مواجه شود. زيرا آنها هيچ حقي نسبت به منابع نفت ايران نداشتند.
حضور شركت هاي خارجي در صنعت نفت ايران و اداره اين صنعت تا پيش از پيروزي انقلاب اسلامي ادامه داشت و با وابستگي كامل اين صنعت به خارج همراه بود. برخي پيروزي انقلاب اسلامي را دوره واقعي ملي شدن صنعت نفت ايران مي دانند از آن بابت كه نه فقط تسلط بر منابع نفت و گاز در اختيار دولت بوده ، بلكه اداره آن نيز توسط نيروهاي متخصص ايراني انجام شده است .
نيروهاي مومن و متخصص صنعت نفت ايران در طول سال هاي جنگ تحميلي عراق كه تاسيسات نفتي ايران بارها از سوي دشمن بعثي بمباران شد ، نه فقط توانستند با كار شبانه روزي اين تاسيسات را سرپا نگاه دارند ، بلكه اجازه ندادند يك روز توليد و صادرات نفت ايران قطع شود.
با پايان جنگ و شروع دوران بازسازي نيز نيروهاي توانمند صنعت نفت ايران بودند كه تجهيزات آسيب ديده را بازسازي كردند و سبب شدند توليد، فراورش و صادرات نفت خام براي تامين نيازهاي مالي كشور جريان داشته باشد.
حضور شركت هاي ايراني در طرح هاي بالادستي و پايين دستي صنعت نفت ايران از زمان پيروزي انقلاب اسلامي تاكنون هرروز پررنگ تر شده است. به طوري كه اكنون در مرحله اي قرار داريم كه توسعه ميدان هاي بزرگ نفت وگاز كشور به بخش داخلي واگذار مي شود. نمونه بارز و عملي آن توسعه ميدان ازادگان و دستيابي به توليد زودهنگام 25 هزار بشكه در روز در دي ماه سال گذشته است. در حالي كه چند سال معطل شركت ژاپني "اينپكس " براي تعيين تكليف حضورش در اين ميدان بوديم،در نهايت براي جلوگيري از زيان بيشتر تاخير در توسعه اين ميدان، شركت نفت مناطق نفت خيز جنوب كار را بعهده گرفت. اين اميدواري وجود دارد كه توليد نفت از اين ميدان در زمستان امسال به 50 هزار بشكه در روز برسد.
مهندس " غلامحسين نوذري" وزير نفت ايران بارها اعلام كرده است كه وزارت نفت وقت زيادي را براي تصميم گيري شركت هاي خارجي به منظور حضور در طرح هاي نفت و گاز ايران صرف نخواهد كرد و اگر در زمان مقتضي مذاكرات با انها به نتيجه نرسد، كار به شركت هاي داخلي واگذار مي شود. اين نويدي براي شركت هاي داخلي است كه در راستاي اين پيام خود را توانمندتر سازند و سعي كنند از نظر فناوري هرچه بيشتر به سطح بين المللي و روز دنيا نزديك تر شوند.
شاخص هاي عمده يك صد سال فعاليت صنعت نفت ايران را مي توان حاكميت كشور بر منابع نفت و گاز، توانمند سازي نيروي انساني و شركت هاي داخلي و حضور موثر در تاسيس سازمان كشورهاي صادركننده نفت "اوپك" و مجمع كشورهاي صادركننده گاز برشمرد.
اما از شاخص هاي بارز منفي شكل گيري صنعت نفت در ايران ، نقش روز به روز رو به افزايش درامدهاي اين بخش در اقتصاد كشور است. برخي معتقدند كه تا اواسط دهه 1330 نفت نقش بارزي در اقتصاد ايران نداشته و با افزايش قيمت نفت در دهه 1350 اثر آن قوي تر شده و درامد سرانه ايران به دليل نفت افزايش يافته است. به طوري كه متوسط شاخص سهم مستقيم درامد نفت در بودجه دولت در سه دهه گذشته 60 درصد بوده وسهم درامدهاي نفت از صادرات كل كشور در دوره مذكور بين 76 تا 98 درصد در نوسان بوده است.
برخي كارشناسان مي گويند: ثابت شده است، كشورهايي كه منابع نفتي در اختيار دارند، سعي مي كنند نيازهاي خود را از طريق صرف درامدهاي حاصل از اين منابع تامين كنند و نيازي به بهبود كارايي و عملكرد خود نمي بيينند.
لذا در شروع سده دوم فعاليت صنعت نفت ايران و كسب تجربه از صد سال گذشته،نگاه دولتمردان بايد به در اختيارگرفتن نفت در خدمت توليد، اقتصاد ملي، صنعت داخلي و ايجاد بنيان هاي توسعه باشد. حركتي كه جرقه آن در دوره نهضت ملي شدن نفت زده شد و مرحوم مصدق را مي توان از بنيانگذاران اقتصاد مولد در كشور ناميد.
از آنجايي كه قرن 21 را قرن " گاز" نامگذاري كرده اند، به نظر مي رسد جمهوري اسلامي ايران با در ا ختيار داشتن دومين ذخاير گاز دنيا و ذخيره بيش از 26 تريليون مترمكعب و امضاي يك قرارداد گاز به اروپا و چندين تفاهم نامه صادرات گاز از بازيگران اصلي بازار گاز دنيا خواهد شد. آنچه مهم است بايد از تجربه يك صد سال فعاليت صنعت نفت كه به طور عمده در حوزه نفت بوده است ، در گسترش فعاليت در حوزه گاز و مديريت صحيح آن ، استفاده كرد.
اقتصام ** 1561 ** 1557
دوشنبه 6 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 303]