تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1848750182
خانواده حكيم
واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: خانواده حكيم
حكمتو فلسفه- محمدرضا ارشاد:
نخستين فيلسوفان يونان، حكمت را به 2 بخش نظري (سوفيا) و عملي (فرونسيس) تقسيم ميكردند.
در بخش عملي با اخلاق، تدبير منزل و سياست مدن مواجه‌ايم. از آنجا كه كسب فضايل انساني و نيل به سعادت، هدف والاي مدينه فاضله فيلسوفان يوناني و بعدا اسلامي قرار گرفت، تدبير منزل يا خانواده به‌عنوان كانون اصلي مدينه فاضله و محل تربيت و پرورش رئيس مدينه (حاكم حكيم) و شهروندان آن، نخست در آثار ارسطو و سپس در حوزه فلسفه اسلامي در آثار فيلسوفاني چون ابن‌سينا، فارابي، خواجه‌نصيرالدين طوسي، شهرورزي، ماوردي و ملاصدرا مجالي فراخ براي بحث يافت.
با اين حال و نيز باتوجه به اهميت خانواده در علوم اجتماعي و نقش آن در جامعه‌پذيري فرد و نيز با وجود بحران‌هاي مرتبط با خانواده در جهان امروز و ايران معاصر، يازدهمين همايش از سلسله همايش‌هاي حكيم صدرا، چهارشنبه گذشته (اول خرداد) با موضوع حكمت متعاليه و تدبير خانواده از سوي بنياد حكمت اسلامي صدرا در سالن همايش وزارت كار برگزار شد. در اين همايش كه عموما استادان فلسفه ايران حضور داشتند، نقش حكمت تربيتي مرتبط با تدبير منزل در آثار صدرا به بررسي و بحث گذاشته شد.
نخستين سخنران همايش آيت‌الله سيدمحمد خامنه‌اي بود كه در آغاز با اشاره به اينكه در عرفان و حكمت، عالم وجود را دايره‌اي فرض مي‌كنند كه مركز آن خداست و به‌اصطلاح، 2 قوس صعود و نزول سازنده دايره است، گفت: «قوس نزول با آفرينش قابل تطبيق است؛ اما انسان از اين نقطه بايد بالاتر برود تا به قوس صعود برسد. رسيدن به قوس صعود را خانواده بايد تدبير كند. همان‌گونه كه فطرت ثاني و كمال ثاني نيز در خانواده و منزل بايد تأمين شود.»
رئيس بنياد حكمت اسلامي صدرا در ادامه باتوجه به ريشه واژه منزل به بسط معناي تدبير منزل پرداخت و افزود: «منزل جاي نزول است. در اصطلاح جايي است كه مسافر در آن براي استراحت فرود مي‌آيد. اصلا زمين براي بشر منزل است. در قرآن كريم آدم و حوا اولين افرادي هستند كه بر زمين نزول مي‌كنند. انسان بايد از اين نزول به كمال عروج كند. همه اين راه‌ها به خانواده ختم ميشود. منزل حالت ايستايي دارد؛ اما تدبير پويايي و كوشش و عمل است. منزل مي‌تواند به همان قوس نزول ناظر باشد يا همان كمال اول؛ اما تدبير منزل، كمال ثاني است. اين كمال قرار است در منزل تدبير شود. بنابراين اين تدبير پوياست.
نويسنده كتاب «انسان در گذرگاه هستي» در پايان با بيان اينكه جامعه سالم در گرو خانواده سالم است اظهار داشت: «خانواده سالم به حكمت نيازمند است. اين حكمت همان دين آسماني و درست؛ يعني اسلام است. با اين حال، اين حكمت در همه‌جا يافت نمي‌شود، تنها نزد حكيم است. ابن‌سينا، خواجه نصير و ملاصدرا حكيماني بودند كه نقشي كليدي در توسعه و كمال اجتماعي، فردي و سياسي داشته‌اند. ازاين‌رو خانواده ما بايد با الگوگيري از روش حكمي اين بزرگان بر حكمت مبتني شود.»
فهم دين از راه حكمت
« تدبير منزل، يك‌ششم حكمت است. به اين معنا اگر تدبير منزل نداشتيم، حكمت هم نداشتيم. حكمت يك امر كلي است. نمي‌توان گفت اخلاق داريم؛ اما تدبير منزل نداريم. بنابراين تدبير منزل جزيي از حكمت و دانش است.» دكتر غلامرضا اعواني با بيان اين نكات گفت: «متأسفانه ما تا حدي از تدبير منزل غفلت كرده‌ايم. حال آنكه قدما اهميت خاصي به آن مي‌دادند. در چين، هند و ايران باستان (بيش از يونان) به اين موضوع توجه مي‌شد.»
رئيس انجمن پژوهشي حكمت و فلسفه ايران در ادامه تبار و ريشه يوناني «oikonomia»؛ تدبير منزل را به بررسي گذاشت و افزود: «oikonomia» از 2 واژه «oikos» به‌معناي خانه و «nomia» به‌معناي ناموس آمده است. در يونان اخلاق حقيقي بدون خانواده و خانواده بدون تدبير و سياست مدن امكان‌پذير نبوده است.» وي در ادامه با ذكر تاريخچه‌اي فشرده از توجه به تدبير منزل در حكمت‌هاي شرقي ازجمله در چين (كنفوسيوس) و ايران باستان، مقدم بر يونانيان گفت: «در ايران باستان احترام به خانواده خيلي زياد و زبانزد بود. مورخاني چون هرودوت نظام خانواده در ايران را ستوده‌اند. برخلاف يونانيان كه زن را تحقير ميكردند، بر نقش پدر و مادر در ايران باستان تأكيد شاياني شده بود.»
مصحح كتاب «الحكمه المتعاليه في الاسفار الاربعه (ج1) با اشاره به اينكه بنياد تدبير منزل را بايد در آثار ارسطو جست، به نحوه مواجهه فيلسوفان اسلامي با اين مفهوم پرداخت و گفت: بيشتر متفكران مسلمان از اصول تدبير منزل ارسطو نشأت گرفته‌اند؛ اما به آن لعاب اسلامي داده‌اند؛ اما صدرا روش دارد و التقاطي نيست. روش صدرا، فهم دين از راه حكمت متعاليه است. از ديدگاه صدرا، دين عين حكمت است و از طريق حكمت شناخته ميشود، نه مثلا از راه كلام. از اين حيث (دين از منظر حكمت) مي‌توان درباره تدبير منزل هم سخن گفت. در آثار صدرا حكمت عملي و حكمت نظري از يكديگر جدا نيستند. پس، حكمت متعاليه رسيدن به حقايق، شهود و شهادت به آنهاست. راه حكمت متعاليه، اسفار اربعه است.
صدرا اين امر را از طريق ارسطو نرفته، از راه حكمت، قرآن و معارف اسلامي پيموده است.» دكتر اعواني در پايان با بررسي 5 كلمه‌اي كه از ديدگاه صدرا دچار تحريف شده‌اند؛ يعني فقه، علم، توحيد، ذكر و حكمت اظهار داشت: «بايد روش حكمت متعاليه درست درك شود و از همه جوانب به آن نگريسته شود، آنگونه كه خود صدرا مي‌گويد، نبايد به ظاهر امر اكتفا كرد و تأويل را كنار گذاشت. بايد روش حكمت متعاليه را كه قرآن و دين را عين حكمت مي‌داند، در پيش گيريم. تا انسان حكيم نشود، قادر به فهم كلام حكمت نيست.»
ولادت ثاني
فلسفه 2 ويژگي عمده دارد: عمقي نگاه مي‌كند و نگاهي فراگير دارد. فلسفه درباره همه چيز مي‌تواند سخن بگويد. در باب خانواده هم فيلسوف مي‌تواند تعمق كند و براساس همان نگاه فراگير و عمقي به تحليل آن بنشيند.
دكتر سيديحيي يثربي سخنران بعدي همايش كه با اين مقدمه مي‌خواست ذهن مخاطبان را متوجه اهميت فلسفه‌ورزي درباره خانواده كند، در ادامه گفت: «در حكمت متعاليه، وجود اصيل، مشكك و ذومراتب است؛ لذا انسان را موجودي داراي گسترش مي‌داند (تولد ثانوي). باتوجه به اين نكته، در حكمت صدرايي، عمل در رشد تأثير دارد و رشد تنها رشد ذهني و آموزشي نيست. رشد شخصيت و معرفت به رفتار و عملكرد انسان هم وابسته است.
بنابر اين تدبير منزل او مهم به‌شمار مي‌آيد.» استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي در پايان به تشريح اهميت خانواده از نظر رشد و پيشرفت شخصيتي و معرفتي انسان از ديدگاه صدرا روي آورد و گفت: «خانواده از دو جهت اهميت دارد: 1- انسان‌هايي (زن و شوهر) بايد در آن رشد كنند 2- موجوداتي (فرزندان) را پس از خود به يادگار بگذارند. بر بنياد اصل صدرايي جسمانيت و حدوث بودن نفس، مي‌توان رشد بچه را تعيين كرد. نظام جسماني در رشد انسان‌ها تأثير بسزايي دارد، مثل حلال خوردن يا حرام خوردن. با اين حساب، براساس مباني صدرايي، خانواده اگر درست آگاهي داشته باشد و هم درست عمل كند، به ولادت ثاني مي‌رسد.»
صدرا و پرسش از معناي زندگي
دكتر حميد رضا آيت‌اللهي، ديگر سخنران همايش بود كه در آغاز با بيان اين نكته كه امروزه معناي زندگي، روح كلي زندگي را تشكيل مي‌دهد و طرح اين پرسش كه معناي زندگي در فلسفه صدرا چگونه ارائه شده، گفت: «معناي زندگي، در بينش غربي مطرح است، اما در فلسفه و معارف اسلامي، بيشتر هدف زندگي طرح شده است. در فلسفه اسلامي، نگاهي غايت‌مدارانه به اين مقوله (زندگي) وجود دارد؛ حال آنكه در فلسفه جديد غايت از عرصه تفكر زدوده شده است. صدرا صحبت از هدف زندگي مي‌كند.
ديدگاه صدرا، در اين زمينه بر آيه شريفه «انا لله و انا اليه راجعون» استوار است. چنان كه مي‌بينيم، در تفكر صدرايي اين هدف (زندگي) سياليت، تكاپو و جهت دارد.» استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي در بخش ديگري از سخنانش با اين توضيح كه بحث معنا يا هدف زندگي، نشانگر رويكرد عقلاني انسان به زندگي است و فلسفه يعني تعمق عقلي در همه امور و از جمله هدف و معناي زندگي اظهار داشت: «معناي زندگي در قرآن مكرراً آمده است.
بنابراين، براي صدرا، اين بحث (معناي زندگي) پرسشي فلسفي است ولي در عين حال پاسخي عرفاني دارد و در نهايت براي او (صدرا) دغدغه‌اي قرآني است. از اين رو، ملاصدرا در تفكر عرفاني خود خواسته راه را براي پاسخ به اين پرسش بگشايد و با انديشه مبتني بر قرآن، دغدغه اصلي بشر را بازگويد. از نظر صدرا، انسان از وجود است و به وجود مي‌رسد. اين عميق‌ترين لايه زندگي براي صدراست. انسان از وجود مادي بيرون مي‌رود تا به وجود كامل (انسان كامل) برسد. لذا، آنچه براي صدرا اهميت دارد، تحقق وجودي انسان است. در تفكر صدرا انسان توسط حركات ارادي خودش، انسان(تر) ميشود. از اين رو، لبس ملاصدرا، لبس ثابتي نيست. لبس بعد از لبس است.
آنچه اهميت دارد، اين است كه اين لبس جهت صعودي دارد يا نزولي؟ مترجم كتاب «فلسفه دين» گيسلر، در پايان در تشريح وجود كامل از منظر صدرايي تصريح كرد: «وجود كامل همان غايت الغاياتي است كه انسان بايد به سمت آن برود. در نظر صدرا، آنچه اهميت دارد، نايل شدن به اين وجود محض يا انسان كامل است. با اين حال، در نگاه صدرا، اگر انسان در حال صعود باشد، اين تحقق (وجود محض) در حال شدن است. لذا هدف هر لحظه‌اي از اين تحقق را در بر دارد. پس، معنا و هدف زندگي، در خودش معناي زندگي در هر لحظه را دارد و آن چيزي جز تحقق وجودي انسان نيست. نيز بيان «انالله و انا اليه راجعون» قرب الي‌الله خداوند نيست؛ بلكه هر لحظه نزديك شدن به خداوند است.
اصل كرامت بشري
سخنران بعدي همايش كه با موضوع «خانواده، خاستگاه كرامت بشري از ديدگاه ملاصدرا» به ايراد سخن پرداخت، دكتر سيدمصطفي محقق داماد بود. وي ابتدا به سابقه طرح بحث تدبير منزل اشاره كرد: «مسئله تدبير منزل از ديدگاه حكما ازسياست مدن جدا بود. در تقسيم‌بندي معمول، سياست مدن بخشي جدا از تدبير منزل بود. برعكس در سيستم امروزي، حقوق خانواده بخشي از سياست مدن است.
ظاهراً حكما به اين امر توجه داشتند كه خانواده از ديواره بلندش، قانون نفوذ نميكند. قانون همه جا نقش دارد؛ اما در اين قلعه (خانواده)، عشق، مودت و سكون حكم‌فرماست. آنچه در سياست مدن مجراست، قانون است؛ اما عشق و علاقه از قانون مستحكمتر است. آنگاه وي در ادامه با بيان اين نكته كه در آثار صدرا مبحثي تحت عنوان تدبير منزل نيامده، در توضيح اصل كرامت بشري افزود: اصل كرامت بشري، محور بنيادين حقوق بشر جهاني است. از نظر صدرا، كرامت بشري آن چيزي است كه بشر را سبب استحقاق خلافت‌الله كرده است. لذا كرامت بشري از ديدگاه وي، قوه علم و حكمت است. اگر اين قوه در بشر نباشد، هيچ مايه امتيازي براي او نيست.
صدرا بر اين اعتقاد است كه همه موجودات از نظر وجودي برابرند و همه توجه به جانب حق دارند؛ اما اختلاف افراد انساني در اين نشئه (جهاني) است. نكته مهم اين است كه چه بايد كرد كه همه انسان‌ها به معرفت و حكمت برسند. از نظر صدرا، 5 چيز است كه عامل اختلاف بشر است: 1- اختلاف مزاج‌ها و طينت‌ها، 2- اختلاف در خلق و خوي انسان‌ها، 3- اختلاف در نطفه و خون (حيض)ي كه بچه از آن تغذيه مي‌كند4- اختلاف در نحوه تغذيه افراد 5- اختلاف در عادت بخشي خانواده نسبت به عادات حسنه و قبيحه. اين 5 اختلاف در نوع بشر را مي‌توان در آثار صدرا يافت. به اين معنا كه اگر اختلافي در ميان انسان‌ها از نظر مراتب حكمت و علم وجود دارد، ناظر به اين اختلافات پنج‌گانه است. بنابراين اگر اصلاح و تربيتي صورت گيرد، بايد از درون خانواده باشد.
تفسير فلسفي فقه
ملاصدرا بحث تفصيلي‌اي در باب خانواده و تدبير منزل ندارد، اما مسئله خانواده در زمان ما مسئله مهمي است. نظر صدرا درباره خانواده آن‌قدر اجمالي است كه تقريبا مي‌توان گفت فيلسوف طردا للباب از قضيه گذشته، در برخي كتاب‌هايش در چند سطر يا در حد يك پاراگراف مطالبي را گفته است.
دكتر رضا داوري اردكاني با بيان اين مطلب، ادامه داد: صدرا در بخشي از شواهد الربوبيه در بيان ضابطه‌اي كه مي‌توان از طريق آن گناهان كبيره را از گناهان صغيره تشخيص داد، سخن گفته است. او در اين فصل در مقام بيان فلسفه نكاح و رد سفاح(زنا با ديگري) و گناه شمردن و كبيره‌دانستن آن (سفاح) چند جمله‌اي آورده كه البته در فلسفه سابقه دارد. صدرا مي‌گويد: اگر نكاح نباشد، نسل منقطع نمي‌شود، اما تشويش و فساد پديد مي‌آيد و جامعه بر خانواده قائم است. مطلب صدرا وابسته به فقه است، اگرچه ممكن است بيان آن فلسفي باشد. نويسنده كتاب «فلسفه، سياست و خشونت» با بيان فشرده‌اي از پيشينه بحث‌هاي مربوط به حكمت نظري و عملي در يونان و سپس جهان اسلام افزود: يونانيان خانه را مثال عالم مي‌دانستند، آنها معتقد بودند كه همه چيز بر وفق نظم عالم انتظام پيدا مي‌كند. افلاطون بيشتر به مدينه اعتقاد داشت، اما اين ارسطو بود كه به تدبير منزل توجه كرد و حكمت عملي را تكميل كرد.
با اين حال، وقتي ارسطو از خانواده حرف مي‌زند، بحث‌هاي دقيقي را مطرح مي‌كند. ارسطو چون استادش افلاطون معتقد بود كه مدينه زميني مثالي از مدينه آسماني است اما او (ارسطو) علاوه بر استادش بر اين نظر نيز بود كه در اين مدينه (زميني) خانواده جاي مشخصي دارد. لذا او بر خلاف افلاطون به خانواده توجه كرد. خانه براي ارسطو، جايگاه سياست است. او الگوي نظم خانه را همان الگوي نظم مدينه مي‌دانست. به طور مثال براي ارسطو، ارتباط پدر با پسران (فرزندان)اش به حكومت پادشاهي شبيه است، زيرا تامين زندگي آنها (فرزندان) بر عهده پدر است. به همين جهت، نيز هومر، زئوس را پدر مي‌ناميد.
رئيس فرهنگستان علوم در پايان به سابقه بحث تدبير منزل در نزد فيلسوفان اسلامي پرداخت و اظهار داشت: فيلسوفان ما تدبير منزل را از يونانيان آموختند، اما عين آن را تكرار نكردند، آن را تفسير كردند و در آن چون و چرا كردند. در واقع فكر فلسفي ما از يونانيان جدا نبود، اما نگاه فيلسوفان اسلامي‌اي چون: خواجه نصيرالدين طوسي، غزالي، ماوردي و صدرا به تدبير منزل تقريبا يك نوع است؛ همه نگاه فقهي دارند. بر اين اساس، ملاصدرا فلسفه فقه مي‌گويد. تفسير فلسفي فقه، يعني بيان معقوليت فقه.
تاريخ درج: 6 خرداد 1387 ساعت 09:29 تاريخ تاييد: 6 خرداد 1387 ساعت 10:27 تاريخ به روز رساني: 6 خرداد 1387 ساعت 10:25
دوشنبه 6 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 566]
-
گوناگون
پربازدیدترینها