واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: م.رحمتی17th October 2008, 10:51 PMنوروزبل (norozebal)، سال ديلمي (گيلان باستان) نوروزبل به معني آتش نوروزي و نام جشني است كه در نخستين روز از نوروز ما برگزار ميشود. آغاز سال ديلمي است و در بزرگداشت آن شعله نوروزي ميافروزند. گاهشماري رايج ميان مردم گيلكزبان كوهستانهاي گيلان و غرب مازندران از وابسته به گاهشماري باستاني ايراني(يزدگردي قديم) بوده است. سالشماري يزدگردي قديم، بنابر روايات ايراني و همچنين براساس محاسبات نجومي، كهنترين سالشمار ايراني محسوب ميشود. گاهشماري باستان ديلمي از دوران كهن تا زمان انتخاب يك روز كبيسه با نام ويشك (vishal) و نگه داشتن آن گاهشمار مورد استفاده مردم و حاكمان اين منطقه بوده و ساليگردان محسوب ميشد. يعني آغاز سال، آنكه در ابتداي اعتدال بهاري قرار داشت، در هر 1315068/4 سال يك روز از مبدا (اعتدال بهاري) فاصله ميگرفت. اين چرخش تا 929 سال ادامه داشت و سر سال، 225 روز از مبدا فاصله گرفت و به نيمه تابستان و زمان خرمن و برداشت فرآوردههاي كشاورزي و دامي رسيد. اين هنگام مناسبترين زمان براي پرداخت ماليات و خراج به حاكمان بود. از اين روي با انتخاب يك روز كبيسه به نگاه داشت سال مبادرت ورزيدند و انجام اين كار نخستين تجربه و اقدام در انتخاب سال و مبدا خراجي در گاهشماريهاي ايراني است. با توجه به اين موضوع مردم ديلمان وقتي كه سر سال (آغاز سال) باستاني به نيمههاي تابستان رسيده بود، با انتخاب يك روز كبيسه در هر چهار سال با نام «ويشك» سال را در همانجا كه بود نگاه داشتند. پس زمان اين اقدام مبدا جديد سالشماري ديلمي شد كه اين مبدا دقيقا برابر است با: روز دوشنبه هرمزد روز (اولين روز) از سال 5454 باستاني (يزدگردي قديم) و 71082 روز پيش از مبدا شمسي هجري. مراسم آغاز سال جديد(نوروزبل) به طور متغير وابسته به محل برگزاري و نحوه قرار دادن پنج روز كبيسه، بين سيزدهم تا هفدهم مردادماه برگزار ميشد. مبدا تاريخي اين مردم، نه يك رخداد سياسي يا مذهبي، كه يك رخداد كاملا علمي و البته مردمي است. دليل اصلي اين امر راحتي مردم كشاورز و دامدار و صنعتگر در دادن خراج و ماليات ساليانه بوده است. بنابراين، اين مبدا، متعلق به انديشه يا مذهب يا تفكر خاصي نبوده و تنها بر پايه مناسبات توليد بهوجود آمده و ميتواند مورد وفاق تمام گيلكان، از هر انديشه و مذهبي قرار گيرد. ماههاي سال ديلمي به اين ترتيب است: نوروز ما، كورچ ما، ارايه ما، تير ما، موردال ما، شرير ما، امير ما، آول ما، سيا ما، ديا ما، ورفنه ما، اسفندار ما. براي تبديل سال هجري شمسي به ديلمي، بايد عدد 195 و يا دقيقتر، عدد 616/194 را به سال هجري شمسي اضافه كرد. براي تبديل سال ميلادي به ديلمي نيز، بايد عدد 426 را از سال ميلادي كم كرد. سال ديلمي، دوازده ماه 30 روزه دارد به علاوه پنج روز اضافه به نام پنجيك (Panjik) كه به پايان ماه هشتم اضافه ميشود كه رويهم رفته 365 روز است. هر چهار سال يكبار، يك روز به عنوان كبيسه به نام ويشك بر پنج روز پنجيك اضافه ميشود. نوروزبل 1582: روستاي ملكوت جشن نوروزبل از ساعاتي پيش از غروب آفتاب آغاز ميشود. روبروي محل اجرا، مردم دكههايي را علم كردهاند و بازار كوچكي را راه انداختهاند. يكي كيك و چاي ميفروشد و يكي لباسهاي محلي را بهمعرض نمايش گذاشته و ديگري تقويم و CD و مجلات مربوط به اين مراسم را عرضه ميكند. مردم از روستاها و شهرهاي اطراف به ملكوت آمدهاند تا آتش نوروزيشان را روشن كنند و سال نوي باستانيشان را جشن بگيرند. دورتادور ميدان مالگه روستاي ملكوت، مردم زيراندازها را روي زمين مياندازند و مينشينند تا مراسم آغاز شود. جلوي ميدان، روبه كوه مجاور، هيزمها را روي هم چيدهاند و كنار آنها مرداني با كلاه و شولاي گالشي، ني و سرنا و نقاره و كمانچه بهدست آماده اجراي مراسم هستند. مراسم نوروزبل سومين سالي است كه با همكاري مجله "گيلهوا" برگزار ميشود. متاسفانه بهدليل محدوديتها، اين مراسم به جشنهاي تالاري بيشتر شباهت دارد تا جشني باستاني. يكي شعر ميخواند و يكي ديگر بيانيهاي ايراد ميكند و مابين اينها گهگداري سازي هم ميزنند. حسين كيهانپور كه مسئول تداراكات اين جشن است در گفتگو با خبرگزاري ميراث فرهنگي ميگويد: «اينجا علاوه بر شعرخواني و موسيقي، سواركاري و بازي هم داريم.» كيهانپور در ادامه ميگويد: «از بازيهاي باستاني گيلان يكي "بازي اشكل مار" است و يكي هم بازي "قيش بازي" كه در اين مراسم اجرا ميشود.» وي از بازي "سگ بازي" هم بهعنوان بازي قديمي مردم گيلان نام ميبرد كه در اين بازي دو سگ را بهجان هم مياندازند و ديگران به تشويق آنها ميپردازند. اين بازي البته در مراسم امسال برگزار نشد. "بازي اشكل مار" يا همان "الك دولك" خودمان در ميدان برگزار ميشود. چهار نفر در ميدان با چوبهايي در دست بازي را انجام ميدهند و ديگران نيز آنها را تشويق ميكنند. پسربچهاي ايستاده بر اسب نيز در ميدان تاخت ميكند و يكي از مراسم قديمي گيلان را به نمايش ميگذارد. "قيش بازي" اما در مراسم اجرا نميشود. كيهانپور اين بازي را بسيار جذاب ميداند و آنرا اينگونه توضيح ميدهد: «روي زمين خطي ميكشند و كمربندها را روي آن ميچينند. چند نفر دور اين كمربندها هستند و هر كه آنها را برداشت ديگران را با كمربند ميزند.» نزديكيهاي غروب آفتاب، اهالي دام خود را كه شامل گاو و گوسفند و خر است، به نزديك مالگه ميآورند. كيهانپور در اينباره ميگويد: «مالگه، جايگاه مال (دام) و چوپان است. در قديم به هنگام غروب خورشيد، چوپانان پيش از برافروختن آتش دامهاي خود را نيز در مراسم نوروزبل بهنمايش ميگذاشتند. خوشبختانه امسال موفق شديم تا اين مراسم را هم انجام دهيم.» ديگر چيزي به غروب آفتاب نمانده و همه در انتظار شعلهور شدن آتش نوروزيشان هستند. هوشنگ عباسي، سردبير مجله گيلهوا، كه در برگزاري اين مراسم سهم بسزايي دارد ميگويد: «مردم گيلك از زمانهاي قديم معتقد بودند كه برافروختن آتش در نوروزبل، موجب ميشود تا برف و سرما در زمستان كم شود.» وي در ادامه ميگويد: «مردم گيلان در اجراي اين مراسم زيباترين لباسهاي خود را ميپوشيدند و پس از برافروختن آتش، سال نو را به يكديگر تبريك ميگفتند.» عباسي، نوروزبل را با كار و پيشه اهالي گيلان در ارتباطي مستقيم ميداند و ميگويد: «الان زماني است كه كشاورزان محصول خود را درو كردهاند و فقر را تا حدودي كنار گذاشتهاند. در قديم در اين فصل بوده كه كشاورزان توان پرداخت باج و خراج را داشتهاند و ميتوانستند با فروش محصول خود زندگيشان را سامان دهند. از همينرو سال نوي خود را در اين زمان برگزار ميكردند. درست مانند برنجكاران كه سال نويشان در فصل پاييز بوده است.» كيهانپور ميگويد: «آتش براي اهالي گيلان خبرآور زمستان هم بوده است. اگر دود آتش به سمت كوه برود، سال كمبرفي را در پيشرو خواهند داشت و اگر اين دود به سمت جلگه برود، نويد زمستان پربرفي را ميدهد.» 10 مرد با كلاه و شولاي گالشي به ميدان مي آيند و دورتادور آتش ميچرخند. نوازندههاي محلي موسيقي را با شدت و شور مينوازند. خورشيد در حال غروب است و زمان روشن كردن آتش فرا رسيده است. هيزمهاي آغشته به نفت كه شعلهور ميشوند، مردم به آن نزديك ميشوند و همهباهم اين شعر ميخوانند: «گوروم، گوروم، گوروم بل / نوروزما و نوروزبل / هر سال ببي سالِ سو /نو ببي خانهواشو.» دود آتش نوروزبل سال 1582 به سمت جلگه ميرود تا فرا رسيدن زمستاني پربرف را به مردم گيلان خبر دهد. خبرگزاري ميراث فرهنگي_ گردشگري_ جشن باستاني نوروزبل 1582 در 17 مردادماه سالجاري در دهستان ملكوت برگزار شد. دهستاني دورافتاده و محروم در ميان ديواره شمالي و جنوبي البرز، كه يك طرفش سرسبز و مرطوب و سوي ديگرش خشك و كمدرخت است. محل برگزاري جشن نوروزبَل را ارتفاعات ملكوت درنظر گرفتهاند. ميدان تقريبا وسيعي كه به مالگه مصطلح است و يكسويش كوهستان و سوي ديگرش به دشت و جلگه راه دارد. در قسمت شرقي مالگه، روستاي ملكوت با تكخانههايي جدا از هم كاملا پيداست. خورشيد قرار است تا روبروي اين روستا غروب كند و آتش نوروزي در ميان اين دو برافروخته شود. ملكوت فعلي، تازهساز است و با برخي روستاهاي اطراف ديلمان ازنظر چيدمان خانهها متفاوت است. ملکوت پايين، بههمراه چند روستاي ديگر در زلزله سال 69 استان گيلان ويران شد، پس اهالي آن به ارتفاعات آمدند و ملکوت فعلي را ساختند. مردم اين روستا اكثرا دامدارند و در مزرعه خود به كاشتن گندم و جو مشغولند. آتش "نوروزبَل" خبر از پربرفي زمستان به گيلان داد جشن نوروزبل 1582 (جشن باستاني گيلان) روز 17 مردادماه سالجاري، در ارتفاعات روستاي ملكوت برگزار شد. در هنگام غروب آفتاب، مردمان گيلان آتشي روشن كردند تا ميزان برف و سرماي زمستان را بسنجند. کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند منبع : کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند در پست بعدی به گزارشی از مراسم امسال می پردازم سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت ریسک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 450]