واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نترسيد امتحان سخت نيست
عمومي- فاطمه غفراني:
اكثر ما بعد از روبه رو شدن با موقعيتهاي تهديدآميز يا فشارزا احساس تنش و اضطراب ميكنيم. اين گونه احساسات واكنشهاي بهنجاري در برابر فشار رواني هستند.
اضطراب امتحان به عنوان پديدهاي رايج كه به وفور در مراكز آموزشي و تحصيلي ديده ميشود و همبستگي بالايي با عملكرد موفق يا ناموفق دانش آموز دارد، در اين مقاله مورد بررسي قرار ميگيرد و پيشنهادهايي براي كاهش ميزان آن ارائه ميشود.
دانشآموز داراي اضطراب امتحان، فردي است كه به خوبي مواد و موضوعات درس كلاسي و دوره را فرا گرفته اما به دليل اضطراب، قادر به بيان دانستههاي خويش در امتحان نيست، لذا انتظار ميرود بين ثمرههاي اضطراب امتحان و نمرههاي دروس، رابطه معكوس وجود داشته باشد. تحقيقات متعددي روي تاثير اضطراب صورت گرفته است و بر همين اساس متخصصان تعليم و تربيت، اضطراب تحصيلي و امتحان را بر ۲ دسته تقسيم ميكنند.
تسهيلكننده يا تسريع كننده
جنبههايي از اضطراب وجود دارند كه كاركرد افراد را در موقعيتهاي پيشرفت معيني بهبود ميبخشند. تحقيقات نشان دادهاند كه ميزان متوسط اضطراب و فشار هيجاني موجب تسهيل كاركرد فرد ميشود. در قانون يركز-دادسون، نيز افزايش شدتانگيزه كه با اضطراب رابطه مثبت دارد تا حدودي رفتار را تسهيل ميكند. اين نوع اضطراب و هيجان باعث ميشود كه فرد در جهت موفقيت و فرار از شكست، تلاش كند و در نتيجه كاركرد و بازدهاش ارتقا مييابد.
اضطراب ناتوان كننده
اگر اضطراب از حد معيني فراتر رود باعث حواسپرتي، پريشاني و احساس درماندگي ميشود. در اين حالت فرد دچار كاهش بازده و افت عملكرد ميشود.تحقيقات متعدد نشان داده است كه اضطراب نه تنها سبب بروز اختلال در حافظه و ادراك ميشود، بلكه ميتواند موجب بروز اختلالات رفتاري و جسمي نيز شود. اين حالت قادر است كاركردهاي شناختي و هوشي و روان فرد را مختل كند.
اضطراب امتحان، يادآوري آموختههاي قبلي را مغشوش كرده، عملكرد فرد را مختل ميسازد. كيفيت عملكرد امتحان تنها به نقايص شناختي و علمي فرد مربوط نميشود، عملكرد ضعيف افراد داراي اضطراب امتحان زياد تااندازهاي ميتواند مرتبط به شايستگي و صلاحيت انجام امتحان، نقص در روشهاي مطالعه و كمبود مهارتهاي امتحان باشد. تحقيقات متعددي توسط پژوهشگران بسياري در زمينه وجود رابطه بين نمرههاي امتحان و اضطراب امتحان صورت پذيرفته است.
سليگمن و روزنبام (1989) نشان دادهاند افرادي كه داراي اضطراب امتحان بالايي هستند در مقايسه با همكلاسان داراي اضطراب امتحان پايين، عملكرد ضعيفتري دارند. دنين باكر و دايتز(1978) در مطالعه خود دريافتند كه دانشآموزان داراي اضطراب امتحان بالا نسبت به گروه داراي اضطراب پايين، نگرانتر، آشفتهتر و بيتوجهتر هستند.
اين حالت موجب افت عملكرد آزمودنيهاي مضطرب ميشود و نتايج آنها را كاهش ميدهد. متغيرهاي زيادي با اضطراب امتحان رابطه دارند كه در اين ميان نقش اضطراب عمومي و كلي مهمتر است. اضطراب عمومي و كلي حالتي است كه در آن تشويش و نگراني ناتوانكننده فرد بسته به موضوع خاصي نيست و حالت آزاد و منتشر دارد.
اضطراب عمومي و كلي با اضطراب امتحان رابطه معنيداري دارد به عبارتي هرقدر ميزان اضطراب عمومي فرد بالاتر باشد ميزان اضطراب امتحان او نيز بالاتر است.
همهگيرشناسي
براساس برآورد پژوهشگران، سالانه حدود 10ميليون دانشآموز اضطراب امتحان را تجربه ميكنند و براي 25درصد اين عده اضطراب فلجكننده است و با افزايش سن ميزان آن افزايش مييابد.
كودكان در سنين دوره ابتدايي، اضطراب اندكي را درباره امتحان تجربه ميكنند. اضطراب امتحان در سنين 12-10 سالگي شكل ميگيرد و تا دوران بزرگسالي، حتي تحصيلات دانشگاهي ادامه مييابد.
به نظر ميرسد با بالاتر رفتن سن و اهميت يافتن موفقيتهاي تحصيلي، ميزان اضطراب امتحان هم بالا ميرود. در زمينه تفاوتهاي جنسي پژوهشهاي چندي نشان دادهاند كه اضطراب امتحان به صورت معنيداري بين اين 2 جنس متفاوت است. نتايج به دست آمده حاكي از اين بودهاند كه دختران، مضطربتر( در زمينه امتحاني) از پسران هستند.
در بررسي علل اين موضوع ميتوان به مسائل فرهنگي و نقشهاي جنسيتي اشاره كرد. به نظر ميرسد ابراز و اظهار اضطراب توسط زنان و دختران پذيرفتهتر است. صاحبنظران تعليم و تربيت، آراي متفاوتي درخصوص علل اضطراب امتحان ارائه دادهاند ولي در اين ميان نقش 5 عامل مهمتر از ساير عوامل قلمداد شده است.
روابط متقابل
خانواده، عامل مهمي در ايجاد اضطراب به شمار ميآيد. انتظارات والدين علاوه بر اينكه ميتواند ملاك موفقيت و شكست كودك باشد ممكن است اضطراب آفرين نيز باشد.
انتظارات بيش از حد والدين و مقايسه فرزندان با همسالان و همكلاسان خود موجب افزايش اضطراب و تشويش دانشآموزان ميشود، به خصوص انتظارات بيش از اندازهاي كه بدون توجه به تواناييها و استعدادهاي كودك به وي القا شود، موجب افزايش اضطراب امتحان و عملكرد ناموفق دانشآموز ميشود.
اين مسئله متاسفانه در جامعه ما به دليل افزايش ارزش تحصيلات، رواج قابل توجهي دارد. وجود مدارس تيزهوشان، نمونه دولتي و مدارس با شرايط ويژه كه براي ورود به آنها لازم است امتحاناتي خاص گذرانده شود و انتظارات والدين از فرزندان در اين ارتباط ميزان اضطراب امتحان وحتي اضطراب كلي دانشآموزان را بالا برده است.
انتظارات معلم
موفقيت هر فرد بستگي به ميزان انتظار و توقعي دارد كه از او ميرود. يكي از عوامل مهم در ايجاد انگيزه در دانشآموز، انتظارات معلم از وي است. انتظارات مثبت و مناسب معلم، آثار مثبتي بر عملكرد تحصيلي دانشآموز دارد. هرگونه انتظار نابهجا كه بدون توجه به تواناييها و استعدادهاي كودك وجود داشته باشد منجر به ايجاد اضطراب خواهد شد.
اضطراب امتحان ممكن است ناشي از اعمال قدرت معلم باشد، زيرا معلم، دانشآموز را ارزشيابي ميكند و سرنوشت تحصيلي دانشآموز در اختيار وي قرار دارد. معلمي كه نمره دادن را وسيله اعمال قدرت و تنبيه دانشآموز قرار دهد، باعث ايجاد اضطراب در دانشآموز ميشود.
روشهاي صحيح مطالعه
دانشآموزان مضطرب غالبا فاقد برنامهريزي اصولي و منسجم در مطالعه دروس خود هستند و هنگام مطالعه تمركز لازم را ندارند، در مقابل دانشآموزان موفق روش مشخص و برنامه منسجمي در مطالعه دروس خود دارند و طي سال تحصيلي وقت مناسبي براي خواندن دروس اختصاص ميدهند.
دشواري امتحان
مواد امتحاني دشوار، غالبا به شكست دانشآموزان منجر ميشود و هر تجربه شكستي باعث افزايش ميزان اضطراب ميشود. در دروس دشوار قاعدتا تعداد شكستهاي دانشآموز بيش از دروس آسان است، لذا تجربههاي مكرر شكست باعث ايجاد اضطراب شده و در موقعيت امتحان بروز ميكند.
اين ميزان بالاي اضطراب به افت عملكرد فرد ميانجامد كه بازهم به شكست او منتهي ميشود. چنين فرآيندي دور بستهاي ايجاد ميكند كه نهايتا اضطراب ناتوانكننده را به وجود ميآورد.
محيط برگزاري امتحان
در بيشتر مدارس به دليل عدم وجود مراقبان و ناظران امتحان به ميزان مناسب مراقبان و گردانندگان جلسه امتحان سعي ميكنند محيط رعب و وحشتي در جلسه ايجاد كنند كه جلوي احتمال تقلب را بگيرند، اما اين جو به ندرت بر دانشآموزان متقلب اثر ميگذارد، زيرا اين عده ويژگيهاي شخصيتي خاص مانند نترس بودن و قدرت خطر كردن دارند كه چنين تمهيداتي اثر اندكي بر آنها دارد.
در مقابل دانشآموزان مضطرب در اين محيط مضطربتر شده و عملكردشان آسيب ميبيند.
تاريخ درج: 4 خرداد 1387 ساعت 08:58 تاريخ تاييد: 5 خرداد 1387 ساعت 01:37 تاريخ به روز رساني: 5 خرداد 1387 ساعت 01:37
يکشنبه 5 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 399]