واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا، شيخ بهائي يا بهاء الدين محمد عاملي محمدابن عزالدين حسين ابن عبدالصمد جبلي عاملي حارثي همداني مشهور به شيخ بهايي يابهاء الدين محمد عاملي درسال 953 هجري قمري در شهر بعلبک لبنان به دنيا آمد. شيخ بهائي اهل جبل عامل است. در کودکي همراه پدرش شيخ حسين بن عبد الصمد که از شاگردان شهيدثاني بوده به ايران آمد. شيخ بهايي از اين رو که به کشورهاي مختلف مسافرت کرده و محضر اساتيد متعدد در رشتههاي مختلف را درک کرده، و به علاوه داراي استعداد و ذوقي سرشار بوده است، مردي جامع بوده و تاليفات متنوعي دارد. هم اديب بوده و هم شاعر و هم فيلسوف و هم رياضيدان و هم فقيه و هم مفسر. از طب نيز بيبهره نبوده است. اولين کسي است که يک دوره فقه غير استدلالي به صورت رساله عمليه به زبان فارسي نوشت. آن کتاب همان است که به نام «جامع عباسي» معروف است. شيخ بهايي چون فقه رشته اختصاصي و تخصصياش نبوده، از فقهاء طراز اول به شمار نميرود، ولي شاگردان زيادي تربيت کرده است. ملا صدراي شيرازي و ملا محمدتقي مجلسي اول (پدر مجلسي دوم، صاحب کتاب بحارالانوار) فاضل جواد صاحب آيات الاحکام از شاگردان اويند. منصب شيخ الاسلامي ايران پس از محقق کرکي به شيخ علي منشار پدر زن شيخ بهايي رسيد و پس از او به شيخ بهايي رسيد. همسر شيخ بهايي که دختر شيخ علي منشار بوده است، زن فاضله و فقيهه بوده است. شيخ بهايي ضمنا مردي جهانگرد بوده، و به مصر، شام، حجاز، عراق، فلسطين، آذربايجان، و هرات مسافرت کرده است. (1) در آسمان علم و فقاهت، گاهي ستارگاني طلوع کردهاند که غير از فروغ شعر و نويسندگي، داراي پرتو نبوغ و مواهب فطري ديگري هم بودهاند. يکي از همين نوابغ، بدون شک شيخ بهاء الدين عاملي، معروف به «شيخ بهايي» است. شيخ بهايي نه تنها در فقه و حکمت و رياضيات و لغت و حديث دست داشته است، بلکه او واجد کمالات و حايز علوم معقول و منقول بوده است. هنوز داستانهاي حيرتآوري که از شگفتيهاي علمي اوست، در افواه مردم جريان دارد و حقا ميتوان گفت شيخ بهايي نه تنها عالم کم نظيري است، بلکه در نوع خود شخصي بيمانند است. اطلاعات وسيعي که شيخ بهايي در رشتههاي مختلف داشته، به شهرت وي کمک بسياري کرده است و تنها طبقه خواص و اهل مطالعه نيستند که او را ميشناسند، بلکه توده مردم هم با اسم او آشنايي کامل دارند. شيخ بهايي با تواضع و فروتني خاصي، به اين حقيقت اعتراف دارد، آنجا که ميگويد: «من در مباحثه و جدل، بر هر ذوفنوني چيره شدم، ولي هرگز نتوانستم با کسي که در يک فن استاد بود، حريف شوم.» بهاء الدين در کودکي همراه پدرش از لبنان به ايران آمد و در قزوين و بعضي از شهرهاي ديگر ايران به تحصيل پرداخت. به اين ترتيب شيخ که در سال (966 ق) همراه پدر خود وارد سرزمين ايران شد، مدت 18 سال با شاه طهماسب هم روزگار بوده است، يک سال و اندي در سلطنتشاه اسماعيل دوم، 10 سال در پادشاهي سلطان محمد و 35 سال نيز در سلطنتشاه عباس اول زيسته است، شيخ بهايي عربي و تفسير و حديث را از پدر و حکمت و کلام و قسمتي از علوم منقول را از ملا عبدالله يزدي (صاحب حاشيه در منطق) فراگرفت همچنين در باب علم او در مسايل مهندسي، حکايت هايي نقل شده است. براي پي بردن به مقام علمي و ميزان دانش شيخ، کافي است بدانيم که متجاوز از چهل تن از دانشمندان و بزرگان قرن يازدهم هجري قمري از وي علم آموخته و بهره بردهاند و بعضي از آنان، اشخاص زير هستند: 1- صدرالدين محمد ابراهيم شيرازي، معروف به ملاصدرا، فيلسوف معروف. 2- ملا محمد محسن بن مرتضي بن محمود، معروف به فيض کاشاني، صاحب تفسير صافي. 3- ملا عزالدين فراهاني مشهور به علينقي کمرهاي، شاعر معروف قرن يازدهم . 4- ملا محمدباقر بن محمد مؤمن خراساني، معروف به محقق شيخ الاسلام. 5- شيخ جواد بغدادي، مشهور به فاضل جواد، صاحب شرح خلاصة الحساب و زبدة في الاصول. 6- ملا محمدتقي بن مقصود علي مجلسي، صاحب روضة المتقين(م 1070) . 7- سيد عزالدين حسيني کرکي عاملي، مشهور به مجتهد مفتي اصفهاني. در خصوص علم مهندسي شيخ گفته اند که اين دانشمند حمامي ساخت که با يک شمع گرم مي شد. شيخ بهايي براي تقسيم آب زاينده رود در عهد سلطنت شاه طهماسب صفوي، سندي تهيه کرد که به طومار شيخ بهايي معروف است، براساس اين سند سال به360 روز و برنامه استفاده از آب به دو فصل مشخص تقسيم شده است. طبق طومار شيخ بهايي، فصل سيلابي، به مدت پيش بيني شده 195 روز که از اول آذرماه هر سال آغاز تا 15 خردادماه سال بعد ادامه داشت و ديگري فصل جريان عادي، که مدتش 165 روز از 16 خرداد هرسال تااول آذرماه همان سال بود. اين دانشمند آثار علمي زيادي از خود بر جاي گذاشته است که ازجمله مي توان به اثبات انوارالاهيه، الاثني عشريات در فقه، اسرارالبلاغه، جامع عباسي (به فارسي) در فقه، الحبل المتين في احکام الدين، درايه الحديث، زبده الاصول، شرح الاربعين، الفوائد الصمديه معروف به صمديه درنحو، مشرق الشمسين درفقه اشاره کرد. تحفه ي حاتميه در اسطرلاب به فارسي، الاسطرلاب معروف به صحيفه به عربي، بحر الحساب، تشريح الافلاک در هيات، خلاصه الحساب، تضاريس الارض، کشکول، مشتمل بر مطالب متفرقه به فارسي و عربي، مخلاه که مانند کشکول است، سوانح سفرالحجاز که به عربي و فارسي سروده است و معروف به نان و حلوا ست و مثنوي شير وشکر از آثار ديگر شيخ بهايي است. معروفترين اثر علمي شيخ بهايي کتاب کوچک خلاصه الحساب در حساب وجبر است که مدتهاي طولاني کتاب درسي در اين رشته ها بوده و چند نوبت چاپ شده است. شيخ بهايي سرانجام درسال 1030 يا 1031 هجري قمري (1621 ميلادي) دراصفهان درگذشت و پيکرش به مشهد منتقل و در محوطه اي ميان مسجد گوهرشاد و صحن جديد به خاک سپرده شد. 7389/ 603
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 4974]