واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: حقيقتي که تو را آزاد مي کندخودت را بشناس، حقيقت باعث آزادي تو مي شود (سقراط)خودآگاهي يعني: بررسي واقع گرايانه باورها، ارزش ها، احساسات، آرمان ها و توانايي هاي بالقوه و بالفعل خود واستفاده از آنها در تصميم گيري ها به گونه اي که به نفع خود و روابطمان با ديگران باشد. در واقع مهارتي است که به حس پرورش يافته اي از عزت نفس منجر خواهد شد.خودآگاهي،توانايي شناخت و آگاهي از خصوصيات ، نقاط ضعف و قدرت ،خواسته ها ، ترس و انزجار است. رشد خودآگاهي به فرد کمک مي کند تا دريابد تحت استرس قرار دارد يا نه و اين معمولا پيش شرط ضروري روابط اجتماعي و روابط بين فردي مؤثر و همدلانه است. خودآگاهي باعث ارزشمندي ما ميشود و به ما كمك ميكند تا دنبال ارزش هاي واقعي به جاي ارزشهاي كاذب باشيم و رضايت كافي از زندگي داشته باشيم.
ضرورت خودآگاهيهمان گونه كه علم پزشكي سلامت بدن انسان را با معيارهائي ارزشيابي مي كند كه مشخص شود اعضاي مختلف ، وظايف محوله و مورد انتظار را انجام مي دهد يا نه ، علم روان شناسي نيز بايد همان معيارها را براي تشخيص ميزان سلامتي يا بيماري ذهني انسان به كار گيرد ،سلامت ذهني انسان بايد براين اساس داوري شود كه وظيفه زيستي خود را تا چه حد انجام مي دهد. وظيفه اساسي ضمير هوشيار و يا وجدان انسان آگاهي و شناخت و به موازات آن تنظيم رفتار خويشتن است. اگر قرار باشد كه رفتار انسان مؤثر و مفيد شود و حافظ و ممدّ زندگي او باشد، نياز دارد كه نسبت به وضع خويش ، محيط زندگي خويش، واقعيتهاي جهان برون و درون خويش و جهان محل زيست خودآگاه شود (براندن 1379).از ديرباز تلاشي براي خودشناسي ، تلاش پر ارزش تلقي شده است. پيامبران الهي ، كتب مقدس و افراد فرزانه انسان ها را به خودشناسي دعوت كرده اند و آنرا افضل از هر علمي و مقدمه خداشناسي دانسته اند. چنانچه پيامبر اكرم (ص) در حديث مشهور خود مي فرمايد: « مَنْ عَرَفَ نَفْسَهِ فَقَدْ عَرَفَ رَّبهِ» و در اين حديث شريف شناخت خداوند را منوط به شناخت خود مي كنند. اميرالمؤمنين علي (ع) شناخت نفس را سودمندترين معرفت ها مي داند و در توضيح آن مي فرمايد: اين نفس (من، شخصيت، روح) آدمي است كه همه استعدادها و فعاليت هاي علمي و معرفتي را به دست مي آورد. اگر اين نفس شناخته نشود، نه ماهيت شناخت هاي علمي و معرفتي خود را درك خواهد كرد و نه ارزش ها و ضرر و نفع آنها را. و باز در فضيلت شناخت نفس مي فرمايند: « نظر و شناسايي نفس درباره ي خويشتن ، اهميت دادن به صلاح نفس است» و « به رستگاري بزرگتري نايل شد كسي كه به معرفت نفس پيروز گشت» « نهايت معرفت اين است كه انسان خويشتن را بشناسد» و در باب اثرات اجتماعي شناخت خويشتن مي فرمايد: به قدر و ارزش نفس خود جاهل نباشيد. زيرا كسي كه به ارزش خويشتن نادان باشد به ارزش ديگران نادان تر خواهد بود» ( نهج البلاغه نامه شماره 53).
به هر حال ، تلاش براي خودآگاهي از دو نظر داراي اهميت و ارزش است ، يكي از نظر خود فرد و ديگري از نظر اجتماع. بدين معني كه فرد با آشنا شدن با دنياي درون خود، شناختن خود، حل تعارضهاي درون خود و فراهم آوردن امكانات استفاده از استعدادهاي نهفته خود به رشد كامل شخصيت خود كمك مي كند، به اين ترتيب به عنوان يك انسان كامل و برخوردار از حس تفاهم در اجتماع خود، مي تواند كمكي ( هر چند جزئي ) به بهبود روابط انساني در آن اجتماع بنمايد. (هورناي ).در بعد فردي ، خودآگاهي و شناخت و محاسبه نفس به انسان كمك مي كند كه انرژي ها و استعدادها و امكانات را مجاني و ارزان از دست ندهد و به اصطلاح گوهري به قرص ناني ندهد، سرمايه منحصر به فرد حيات را كه هرگز حتي يك لحظه از آن تكرار نخواهد شد، در راه هوي و هوس ها و متورم كردن خود طبيعي از دست نداده . آنرا در راه كمال و رشد حيات شخصي و تصفيه حيات كمالي اجتماع به كار اندازد. يكي ديگر از جلوه هاي خودآگاهي ، آزادي و اختيار و در دست گرفتن سر رشته زندگي است. انسان وقتي خويشتن آگاهي دارد مي تواند خود را متحول و دگرگون كند. انسان ناآگاه از خويشتن هرگز نمي تواند اختيار خويشتن را داشته باشد. و آلتي است در امواج محيط و اجتماع و قدرت همنوعانش ، تشخيص مصالح و مفاسد وي، در اختيار محيط و اجتماع است (جعفري 1378). انساني كه خود را نمي شناسد يك انسان نابالغ است ، آلت تبليغ است، آلت دست ديگران است و عوامل خارج او را به اين و آنسوي مي كشاند. فراوري:آسيه ملک داربخش مهارت هاي زندگي تبيانمنبع:alb0rzemandta.blogfa
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 360]