واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مدارا با مردم از نگاه دینمدارا و تحمل همدیگر و داشتن یک زندگی مسالمت آمیز در این دور و زمانه بسیار کاهش یافته است؛ این خصلت یکی از اصول زندگی اجتماعی محسوب شده و رعایت آن برای آرامش عمومی جامعه ضروری به نظر می رسد؛ این است که در متون دینی سفارش زیادی بر مدارا کردن همدیگر شده است.
1.سفارش به مدارا در قرآن:فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَكِّلینَ؛ به(بركت) رحمت الهى، در برابر آنان [مردم] نرم(و مهربان) شدى! و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو، پراكنده مىشدند. پس آنها را ببخش و براى آنها آمرزش بطلب! و در كارها، با آنان مشورت كن! اما هنگامى كه تصمیم گرفتى، (قاطع باش! و) بر خدا توكل كن! زیرا خداوند متوكلان را دوست دارد. [1] 2.معنای لغوی مدارا:راغب در کتاب لغویش می نویسد:لِین یعنى نرمى ضد خشونت است، كه در اجسام به كار می رود و سپس در باره اخلاق و سایر معانى بطور استعاره به كار می رود. می گویند: فلانى اخلاقش ملایم و نرم است و دیگرى خشن و ناملایم، كه این هر دو صفت گاهى بصورت مدح و ستایش و زمانى بگونه سرزنش و نكوهش به اختلاف موقعیتها گفته می شود. در آیه گفت: (فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ)؛ در اثر رحمتى كه از خداوند است و تو رحمة للعالمین هستى با مردم ملایمت دارى. [2] در فرهنگ ابجدی آمده است: [لین]: نرم و انعطاف پذیر؛ «لَیِّنُ العَرِیكَة»: خوش اخلاق... ، نرم خوئى. [3] 3.اهمیت مدارا با دیگران:فرمود: خداوند به انسان خوش خلق، ثواب مجاهدت در راه خدا را مىدهد و مدارا و مهربانى و خوش خلقى، مبارك (و سبب جلب نعمت) و بدخلقى، شوم است (و سبب تنگدستى مىگردد). [4]امام صادق علیه السلام فرمود: ... پدرم از پدرش و از جدش به من گفت كه رسول خدا «صلی الله علیه و آله» فرمود: خردمندترین مردم كسى كه بیشتر مدارا كند. [5]حق خردسال این كه به او مهربان باشى و او را پرورش و آموزش دهى، از او درگذرى و پرده پوشى كنى و نرمش كنى و كمكش كنى و خطاهاى نوجوانیش را نهان دارى كه سبب توبه او گردد و با او مدارا كنى و كشمكش نكنى كه مایه كندى رشد او شود. [8]4.مدارا با والدین:بكر بن صالح گوید: دامادم به امام جواد(علیه السلام) نوشت: پدرم مرد ناصبى بد اعتقادى است و از جانب وى با شدائد و زحماتى چند روبرو گشتهام، در صورت صلاحدید در بارهام دعا كنید، و بیان فرمائید كه نظرتان در این باره چیست؟ آیا با وى به دشمنى و پرخاش برخیزم یا مدارا نمایم؟حضرت در پاسخ نوشتند: نوشتهات را فهمیدم و به آنچه در باره پدرت یاد كردهاى پى بردم، و ان شاء اللَّه در باره تو دست از دعا نمىكشم، و مدارا براى تو بهتر از دشمنى و پرخاشگرى است، و همراه با هر مشكلى آسانى است، صبر را پیشه ساز كه عاقبت از آن پرهیزكاران است، خداوند تو را بر ولایت آن كس كه ولایتش را پذیرفتهاى ثابت بدارد،... . بكر گوید: پس از آن خداوند دل پدر او را مطابق میل وى برگرداند بطورى كه در هیچ چیز با او مخالفت نمىورزید.[6]از كافى بسندش تا معمر بن خلاد آمده كه به امام رضا(علیه السلام) گفتم: دعا كنم در حق پدر و مادرم كه مذهب حق را نمىشناسند؟ فرمود: برایشان دعا كن و از آنها صدقه بده و اگر زندهاند و عارف بحق نیستند با آنها مدارا كن كه براستى رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده: راستش خدا مرا براى رحمت فرستاده نه براى عقوق و ناسپاسى. [7] 5. مدارا با کودکان:حق خردسال این كه به او مهربان باشى و او را پرورش و آموزش دهى، از او درگذرى و پرده پوشى كنى و نرمش كنى و كمكش كنى و خطاهاى نوجوانیش را نهان دارى كه سبب توبه او گردد و با او مدارا كنى و كشمكش نكنى كه مایه كندى رشد او شود. [8]
6. مدارا با همسر:امیرالمؤمنین علی علیه السلام در وصیتش به محمد بن حنفیه فرمود: «فرزندم، … زن قهرمان نیست بلكه شاخه ریحان است. بهر حال با او مدارا كن و به خوبى با او همراهى كن تا زندگیت گوارا گردد». [9]در اندرزهاى لقمان به فرزندش: پسرم! با سه كس مدارا لازم است: بیمار، پادشاه و زن. و در زندگى قانع باش، تا بىنیاز و شاد زندگى كنى، و پرهیزكار باش، تا گرامى شوى و با پرهیزكاران محشور گردى. [10] 7. مدارا با خویشاوندان:امیر مؤمنان براى مردم سخنرانى كرد، خدا را سپاس كرد و او را ستود و سپس فرمود: هیچ كدام شما مردان گر چه صاحب فرزند است از عشیره و تبارش بىنیاز نباشد، و از مدارا، و گرامى داشت آنان، و از این كه از او به دست و زبانشان دفاع كنند، آنها بیش از مردم دیگر در پشت سرش از او نگهدارى توانند و پریشانى او را بیشتر آرامش دهند، و بر او دلسوزتر باشند در آسیبى كه به او رسد. [11] 8.مدارای مسئولین با عموم مردم:از رهنمودهاى امام علی علیه السلام به حذیفة بن یمان(ره) استاندار مدائن: آغوشت را به روى مردم باز كن، و در مجلس و رفت و آدمها، با آنان مدارا كن...و حضرت در خطابه ای به مردم مدائن فرمود: من حذیفه را بر امورتان منصوب نمودم، و او از نیكان و صالحان است، و امیدوارم با صلاح عمل نماید، و من او را مأمور احسان به نیكان و سختگیرى بر بدان و مدارا با خوبانتان كردم. [12]و هر كس به برادر مسلمانش قرض دهد، ... اگر پس از تمام شدن مهلت، هنگام مطالبه با او مدارا كند، از صراط مانند برق جهنده و سریع مىگذرد و حساب و كیفرى در پیش نخواهد داشت. [14]9.نتایج مدارا کردن:الف. ثواب اخروی: و هیچ مرد و زنى نباشد كه با بندگان خدا بهترین مدارا را داشته باشد، و در باطل آنها در نیاید و از حق بدر نشود جز كه خدا نفس او را تسبیح سازد، و كردارش را پاكیزه كند و به او صبر دهد در رازدارى ما و تحمل خشم آنچه از دشمنان ما شنود، و ثواب كسى دارد كه در راه خداى تعالى در خون خود بغلطد.[13]و هر كس به برادر مسلمانش قرض دهد، ... اگر پس از تمام شدن مهلت، هنگام مطالبه با او مدارا كند، از صراط مانند برق جهنده و سریع مىگذرد و حساب و كیفرى در پیش نخواهد داشت. [14]ب. اثرات دنیوی: عن ابى عبداللَّه علیه السّلام قال: ان شئت ان تكرم فلن، و ان شئت ان تهان فاخشن.امام صادق علیه السّلام فرموده است: اگر می خواهى در جامعه مورد تكریم و احترام باشى با مردم به مدارا و نرمى برخورد كن، و اگر می خواهى با تحقیر و اهانت مردم مواجه شوى روش تندى و خشونت در پیش گیر.[15]از حضرت رسول صلی الله علیه و آله: كسى كه از مدارا بىنصیب مانده از تمام خیرات بىبهره است. [16] پی نوشت ها: 1. سوره آل عمران، آیه 159 2. ترجمه مفردات، ج4، 176 3. فرهنگ ابجدى، متن 65 4. ارشاد القلوب-ترجمه سلگى، ج1 ، ص 357 5. امالى شیخ صدوق- ترجمه كمرهاى، مجلس ششم، ص 21 6. امالى شیخ مفید-ترجمه استادولى، ص211 7. آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحارالانوار، ج1 ص 31 8. همان،ص 14 9. الآداب الدینیة للخزانة المعینیة با ترجمه عابدى،ص 302 10. ارشاد القلوب-ترجمه سلگى، ج1، ص 190 11. آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ج1، ص 65 12. ارشاد القلوب-ترجمه سلگى، ج2، ص 217 و 218 13. آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحارالانوار، ج1، ص 146 14. ثواب الاعمال- ترجمه انصارى، ص573 15. الحدیت-روایات تربیتى، ج1، ص92 16. تحف العقول-ترجمه جعفرى، ص 50مهدی صفریبخش اخلاق و عرفان اسلامی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 417]