واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: جلوههایی از هنر در حرم رضوی سقف حرم به طرز بسیار زیبایی مقرنس آینه شده و به آینهکاری سقف حرم اصطلاحا قطار آینه میگویند. ابتدای آینهکاری سقف، کتیبهی تاریخی و ارزشمند آینه است. به عرض 80 سانتیمتر که سورهی مبارکهی جمعه را با خط ثلث جلی به خط علیرضا عباسی خطاط معروف عصر صفویه به صورت گچبری دربردارد که در عهد قاجاریه هنگام آینهکاری حرم روی خطوط این کتیبه نیز آینهکاری شد.
کاشیکاری، کتیبهها و خطوط و نقشهای زیبا در کنار آینه کاری و درج احادیث و کلمات قصار مکتوب بر کاشیها از امامان معصوم علیهمالسلام که برای شکوه و جلال این بارگاه ملکوتی به کار رفته، بقعهی منوره را همچون بهشت آراسته است. در اینباره هنرمندان و خطاطان قرون مختلف، نهایت علاقه و مهارت خود را در عمل به گونهای نشان دادهاند که قلم از توصیف و نگارش این همه هنرنمایی ناتوان است. تزیینات و آثار هنری موجود در حرم دارای دو بخش است: الف) بخش ازاره و معرق کاری دیوارهای بالای ازاره؛ ب) بخش مقرنس آینه و کتیبهها. ازارهی حرم مطهر از کف حرم به بالا تا ارتفاع حدود 2 متر، دارای چند قسمت است: ابتدا دارای حاشیهای کوتاه از سنگ مرمر سفید به عرض حدود 20 سانتیمتر که بالای آن، معرق کاری به ارتفاع 92 سانتیمتر از کاشیهای قدیمی ممتاز و نفیس سنجری است. این کاشیهای الوان بسیار ظریف به ابعاد هندسی منظم و اشکال شش و هشت گوش بزرگ و کوچک و کوکبی شکل، چند ضلعی و گاه به صورت مربع است. کاشیهای ازاره نوعا با خطوط رقاع ، ثلث و اسلیمی برجسته تزیین یافته است. علاوه بر این، بر روی بیشتر آنها آیات و احادیث و کلمات قصار و امثال و اشعاری نیز به خط نسخ قرن ششم و هفتم دیده میشود. نوع کاشیها بسیار ظریف و دارای رنگهای قهوهای، فیروزهای، لاجوردی، تغاری و سفید است. تاریخهای مکتوب بر این کاشیها، خمسمائه (500 قمری با حذف قسمتی از آن)، اثنیعشر و خمسمائه (512)، اثنیعشر و ستمائه (612)، ستین و سبعمائه (760) و تاریخ 538 ه. ق را نشان میدهد. از تاریخهای مکتوب بر کاشیهای ازارهی حرم مطهر معلوم میشود که حرم یک نوبت در اوایل قرن ششم (512) و بار دیگر در اوایل قرن هفتم (612) . با کاشیهای نفیس و ممتاز سنجری تزیین یافته است. اکنون حدود 800 تا 900 سال است که از عمر کاشیهای ازارهی حرم میگذرد. این کاشیهای ممتاز و نیز کتیبهی اطراف جبههی خارجی در پیش روی مبارک، در رواق دارالحفاظ، از شاهکارهای بینظیر و از قدیمیترین کاشیهای عهد اسلام است. بالای معرقکاری ازارهی حرم، حاشیهی کوچکی به عرض حدود 15 سانتیمتر وجود دارد که با نقشهای بدیع بسیار زیبا به خط طلایی رنگ، و سورههایی از قرآن، مانند سورهی مبارکهی واقعه و احادیثی از معصومان علیهمالسلام و کلمات قصارشان نوشته شده که علاوه بر ارزش هنری به ارزش معنوی آن نیز میافزاید. علاوه بر این حاشیه، کتیبهای دیگر به عرض حدود 50 سانتیمتر از کاشی چینی سنجری بالای آن به چشم میخورد که حاوی سورههایی از قرآن به خط ثلث برجسته است. و در نهایت بالای آن، کتیبهای از سنگ مرمر سفید کندهکاری شده با عرض حدود 32 سانتیمتر، قصیدهای از دبیرالملک و اشعاری از مرحوم دکتر قاسم رسا را به خط نستعلیق در بردارد. سطح تمام دیوارهای حرم از بالای ازاره تا بالای طاق و صفهها با کاشیهای رنگارنگ، معرقکاری شده است. سقف حرم به طرز بسیار زیبایی مقرنس آینه شده و به آینهکاری سقف حرم اصطلاحا قطار آینه میگویند. ابتدای آینهکاری سقف، کتیبهی تاریخی و ارزشمند آینه است. به عرض 80 سانتیمتر که سورهی مبارکهی جمعه را با خط ثلث جلی به خط علیرضا عباسی خطاط معروف عصر صفویه به صورت گچبری دربردارد که در عهد قاجاریه هنگام آینهکاری حرم روی خطوط این کتیبه نیز آینهکاری شد. بانی آینهکاری حرم مطهر مرحوم میرزا صادق قائم مقام نوری است که در دورهی قاجاریه و تولیت عضدالملک به سال 1275 ه. ق تزیینات آینهکاری را در حرم مطهر انجام داده است.منبع:كتاب بارگاه نوربخش حریم رضوی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2726]