واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: قرآن در نگاه امام صادق(ع)
بیتردید قرآن کریم، کلام آسمانى و وحیانى است و اگر انسان بخواهد کلام خدا را بخواند و یا گوش دهد باید تنها سراغ قرآن برود و از سوى دیگر تنها معجزة ماندگار الهى و حجت خداوند به شمار میآید.بیگمان آشنایى و بهرهمندى کامل و همه جانبه در تمامى عرصههاى زندگى نیازمند تفسیر و تبیین از سوى قرآن شناسان است. از این رو پیامبر اسلام ـکه خود امین وحى و مفسر اصلى آن به شمار میآیدـ هنگام عزم رحیل در مناسبتهاى مختلف با بیانات گوناگون (از جمله حدیث ثقلین)، على و یازده فرزندش را هم عِدل قرآن و به عنوان دو گوهر گرانبها در میان امت مسلمان معرفى کرد.قرآن بدون عترت و عترت بدون قرآن نمیتواند به غرض و فلسفه وجودى خود دست یابد. ارتباط میان عترت و قرآن دو سویه است، از طرفى قرآن اهل بیت را والاترین انسانها معرفى میکند و از سویى آگاهترین انسانها به معارف و حقایق قرآن، اهل بیت علیه السلام علیهمالسلام میباشند. جایگاه اهل بیت علیهمالسلام در قرآنپیوند میان قرآن و اهل بیت علیهمالسلام، پیوند میان نور و بینایى است، نور وحى در ذات خود روشن و روشنگر است اما بهرهگیرى از آن نیازمند چشمانى بینا و نافذ است. همراهى اهل بیت با قرآن در حدیث ثقلین تاکید و تأییدى است از سوى پیامآور وحى بر این رابطه وثیق و مستحکم و این رابطه وثیق میان قرآن و اهل بیت با اشاره و خواست صاحب وحى یعنى بارى تعالى بوده است. این مطلب نشانگر جایگاه ائمه و مکتب تفسیرى آنان در رابطه با قرآن دارد. قرآن، تجلىگاه خداوندكلام الهى، جلوهاى از قدرت و علم و حكمتخداست و آیات قرآن،هریك نشانهاى از عظمت الهى است. امام صادق(علیه السلام) در زمینه جلوهگاهبودن قرآن براى ذات مقدس خدا البته براى چشمهاى بیدار ودلهاى آگاه مىفرماید: « لقد تجلى الله لخلقه فى كلامه و لكنهم لایبصرون ؛1 خداوند بر خلق خویش در كلام خودش تجلى كرده است، ولى آنان خدارا نمىبینند.» 2- گنجینه كامل معارف قرآن بىپایان است. به تعبیر خود قرآن « تبیانا لكل شیىء » است; بیانگر هرچیز. هر پند و حكمت، هر حكم و قانون، هر علم ودانش ریشه در قرآن دارد. حتى براى آگاهى از سرگذشت پیشینیان وسرنوشت آیندگان و دانشهاى آسمان و زمین باید به قرآن نگریست وبه كمك اهلبیت علیهم السلام ، از این منبع و گنجینه كامل بهرهگرفت. امام صادق (علیه السلام) مىفرماید: « خداوند بىهمتا و قدرتمند، كتاب خویش را بر شما نازل فرمود واو راستگو و نیكوكار است. در قرآن، خبر شما و خبر آنان كه پیشاز شما بودند و آنان كه پس از شما خواهند آمد، همچنین خبرآسمان و زمین است...» و در سخن2 دیگرى به جنبه تبیان بودن قرآن چنین اشارهمىفرماید: «ان الله انزل فىالقرآن تبیان كل شىء، حتى و الله ما ترك شیئایحتاج العباد الیه الا بینه للناس...»3خداوند در قرآن، بیان هرچیز را نازل كرده است. به خدا قسم هیچچیزى را كه بندگان به آن نیازمندند، فروگذار نكرده و براى مردمبیان فرموده است. امام صادق (علیه السلام) مىفرماید: « خداوند بىهمتا و قدرتمند، كتاب خویش را بر شما نازل فرمود واو راستگو و نیكوكار است. در قرآن، خبر شما و خبر آنان كه پیشاز شما بودند و آنان كه پس از شما خواهند آمد، همچنین خبرآسمان و زمین است...»3- عهدنامه الهى قرآن، عهدى استوار میان خدا و مردم است و آیات این كتاب، متناین عهدنامه را بیان مىكند. در عهد نامه باید نگریست، به آنباید پاىبند بود، مفاد آن را نباید زیر پاگذاشت. امام صادق (علیه السلام) درباره این عهدنامه و لزوم تلاوت بخشى از آن در هرروز، چنینمىفرماید:
« القرآن عهدالله الى خلقه، فقد ینبغى للمرء المسلم ان ینظرفىعهده و ان یقراء منه فىكل یوم خمسین آیه؛4 قرآن عهد خداوند نسبتبه بندگان اوست. سزاوار است كه یك انسانمسلمان در این عهدنامه الهى بنگرد و هر روز پنجاه آیه از آن رابخواند.» روشن است كه مرور بر مفاد یك عهدنامه، براى یادآورى از آن قرارداد و رعایت آن در عمل است. میثاق خدا با بندگان برشناختناحكام الهى و عبرت گرفتن از حكایات قرآن و عمل به اوامر او وتدبر در آیات است. جالب است كه امام صادق (علیه السلام) وقتى مىخواست قرآنتلاوت كند، قرآن را كه به دست راستخویش مىگرفت، دعایى مىخواندكه به عهد بودن قرآن و تعهدات انسان در قبال این قرار داد،اشاره دارد. مضمون آن دعا چنین است: « خداوندا! من عهد و كتاب تو را گشودم. خدایا! نگاهم را در اینكتاب، عبادت قرار بده و قرائتم را تفكر، و تفكرم را عبرتآموزى. خدایا! مرا از آنان قرار بده كه از مواعظ تو در اینكتاب، پند مىگیرند و از نافرمانىات پرهیز مىكنند. وقتى كتاب تورا مىخوانم، بر دل و گوشم مهر مزن و بر دیدگانم پرده میفكن وقرائت مرا خالى از تدبر مگردان، بلكه مرا چنان قرار بده كه درآیات و احكامش ژرف بنگرم، دستورهاى دین تو را بگیرم و عمل كنمو نگاه مرا در این كتاب، غافلانه و قرائتم را بیهوده و بىثمرمساز.» 5 4-آینه عبرت درخلال آیات قرآن، سرگذشت اقوامى از گذشته آمده است. چه نیكان وصالحان كه در سایه ایمان و عمل و پیروى از حق، سعادتمند شدند،چه عنودان و لجوجان كه با تكذیب انبیا و انكار خدا و طغیان وفساد، گرفتار عذاب الهى گشتند. قرآن، كتاب قصه و داستان نیست،ولى سرشار از قصص و حكایات افراد و امتهاست و همه بر اساس درسگرفتن و الهام و عبرت و پند. امام صادق (علیه السلام) مىفرماید: « علیكم بالقرآن! فما و جدتم آیه نجابها من كان قبلكم فاعملوابه، و ما وجدتموه هلك من كان قبلكم فاجتنبوه ؛6 برشماباد قرآن! هر آیهاى را كه یافتید كه گذشتگان، با عمل بهمحتواى آن آیه نجات یافتند، شماهم به آن عمل كنید و هر آیه رادیدید كه بیانگر هلاكت پیشینیان است، شماهم از آن (عامل هلاكت)بپرهیزید.» این شیوه برخورد با آیات قرآن، سودمندترین شیوهاى است كه درعمل فردى و اجتماعى مسلمانان اثر مىگذارد و قرآن هدایتگر قارىمىشود. امام صادق(علیه السلام) در پاسخ مىفرماید: «براى این كه خداى متعال آن را براى زمانى خاص یا مردمى خاصقرار نداده است. از این رو قرآن در هر زمان تازه است و نزد هرقومى شاداب است تا روز قیامت»5- همیشه زنده و شاداب
غیر از احكام قرآن و حلال و حرام آن كه ابدى است، خود این كتابژرف و فصیح و متین نیز با گذشت زمان كهنه نمىشود و پیوستهمعارف آن براى همه اقشار در همه زمانها درخشندگى و آموزندگىدارد. امام صادق (علیه السلام) در حدیثى به رمز و راز این جاودانگى و طراوتهمیشگى در كلام خدا اشاره دارد. مردى از آن حضرت مىپرسد: چراقرآن با نشر و درس و بررسى، تازهتر و شادابتر مىشود و هرگزكهنه نمىشود؟ امام صادق (علیه السلام) در پاسخ مىفرماید: « لان الله تبارك و تعالى لم یجعله لزمان دون زمان و لا لناس دونناس فهو فى كل زمان جدید و عند كل قوم غض الى یوم القیامه ؛7 براى این كه خداى متعال آن را براى زمانى خاص یا مردمى خاصقرار نداده است. از این رو قرآن در هر زمان تازه است و نزد هرقومى شاداب است تا روز قیامت.» طراوت و تازگى قرآن براى همه و همیشه، به خاطر آن است كه معجزهجاوید پیامبر(صلی الله علیه و آله) و كلام الهى است و در هر عصرى پاسخگوى نیازهاىفكرى، هدایتى و اجتماعى مردم است. نتیجه گیری :بحثمان را با حدیثی زیبا ازامام صادق(علیه السلام ) به پایان می بریم که فرمودند : به دنبال مونسى بودم كه در پناه آن، آرامش پیدا كنم، آن را در قرائت قرآن یافتم. امید است كه در سایه رهنمودهاى حضرت صادق (علیه السلام) ، با چشمه وحى الهىآشناتر شویم و «قرآنى» بیاندیشیم و «قرآنى» زندگى كنیم. فرآوری : زهرا اجلالبخش قرآن تبیانپی نوشت ها :1- بحارالانوار، ج89، (بیروت)، ص107. 2- كافى، ج 2، ص599. 3- بحارالانوار، ج89، ص 81. 4- وسایل الشیعه، ج 4، ص849. 5- بحارالانوار، ج 95، ص 5. 6- الحیاه، ج 2، ص116. 7- بحارالانوار، ج89، ص 15. منابع :مقاله ای از " جواد ذوالجلالی " ، پیرامون قرآنسایت رسول نورسایت ایکنا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 646]