واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سردترين و گرمترين نقاط عالماگر پي گير خبرهاي بخش دانش و زندگي تبيان باشيد در مطالب گذشته به معرفي سردترين نقاط عالم پرداختيم. حال به تازگي دانشمندان به بررسي گرمترين نقاط عالم پرداخته اند و نتايج خود را براي عموم منتشر کرده اند. اين شما و اين هم سردترين و گرمترين نقاط دنيا!
از همه جا سردترسردترين جايي که تا به حال در منظومه شمسي ما پيدا شده، روي کره ماه است. در سال 87 ماهواره اکتشافي ناسا، دماي گودال هميشه در سايهاي را در قطب جنوب ماه را 240- درجه سانتيگراد اندازهگيري کرد. اين دما حتي از دماي اندازهگيري شده براي پلوتو که فاصلهاش از خورشيد 40 برابر فاصله زمين از خورشيد است نيز 10 درجه سردتر است.اما سردترين جاي شناخته شده در دنيا، قلب سحابي بومرنگ است که پنجهزار سال نوري با ما فاصله دارد. دانشمندان در سال 1997/ 1376 گزارش کردند که گازهاي به جا مانده از يک ستاره مرکزي در حال مرگ، با سرعت خيرهکنندهاي جارو ميشوند و آن ناحيه از فضا تا دماي يک درجه کلوين سرد شده است، يعني تنها يک درجه گرمتر از دماي صفر مطلق. معمولا آثار به جا مانده از تشعشعات حاصل از انفجار بزرگ، يا همان تابش ريزموج زمينه کيهاني، ابرهاي گازي موجود در فضا را تا 2.7 کلوين گرم مي کند. اما انبساط سحابي بومرنگ نوعي يخچال کيهاني پديد آورده که باعث ميشود گازها سرماي غيرعادي خود را همچنان حفظ کنند و گرمتر از اين نشوند.البته رکورد کمترين دما متعلق به يک آزمايشگاه روي سياره زمين است. در سال 2003/ 1382 دانشمندان موسسه فناوري ماساچوست (ام.آي.تي) اعلام کردند که ابري از اتمهاي سديم را تا 0.45 نانوکلوين سرد کردهاند، که اين رقم رکورد را شکست. پيش از آن، در سال 1999/ 1378 دانشمندان دانشگاه صنعتي هلسينکي در کشور فنلاند توانسته بودند قطعهاي از فلز روديم را تا 1 نانوکلوين سرد نمايند. از همه جا گرمتر براي سفر به داغترين منطقه کيهان ابتدا بايد از خورشيد گذشت. قلب آتشين منظومه شمسي با دماي سطحي 5800 درجه کلوين،ا از سردي فاصله زيادي دارد؛ اما اين دما به هيچ وجه يک رکورد کيهاني به شمار نميرود. ستارگان ابرغول آبي که جرم سنگينشان با فشردن هسته ستاره، کورهاي هستهاي را درون آنها به وجود ميآورد؛ بيش از 50 هزار درجه کلوين حرارت دارند. حتي اين غولهاي کيهاني در مقابل کوتولههاي سفيد سر تعظيم فرود ميآورند؛ کرههاي متراکمي از گرما که باقيمانده سوختن يک ستاره هستند. يکي از همين کورههاي کيهاني به نام HD62166 حرارتي معادل 200 هزار درجه کلوين دارد. گرماي سوزاني که به تنهايي سحابي وسيعي را توسط جو نوراني خود روشن ميکند.با فرو رفتن به درون يک ستاره، اين گرماي جهنمي باز هم افزايش مييابد. دماي هسته ابرستارگان ميتواند از يک ميليارد درجه کلوين فراتر باشد. براي يک ستاره پايدار از نظر تئوري، حد بالاي اين دما معادل 6 ميليارد درجه کلوين است. در چنين دمايي ماده موجود در ستاره شروع به تابش فوتونهايي با انرژي فوقالعاده بالا ميکند. سطح انرژي اين فوتونها به اندازهاي خطرناک است که ممکن است با برخورد آنها به يکديگر، الکترون و پوزيترون توليد شود. نتيجه اين فرايند يک واکنش زنجيرهاي است که منجر به از بين رفتن ستاره طي انفجاري بسيار بزرگ ميشود.
با تمام اين اوصاف، حتي اين دما هم در مقايسه با چيزي که يک انفجار پرتو گاما را ايجاد ميکند، رکورد محسوب نميشود! هر روز يک يا دو مورد از اين تلالوهاي کوتاه مدت پر انرژي توسط تلسکوپهاي مخصوص رديابي ميشود. اخترشناسان اعتقاد دارند که در صورت فلکي اکليل شمالي، نشانههايي از تولد سياهچالهها وجود دارد. اين اتفاق زماني رخ ميدهد که هسته يک ستاره عظيم فرو ميپاشد، يا وقتيکه دو ستاره نوتروني فوق چگال با يکديگر برخورد ميکنند. در اثر اين اتفاق، انرژي گرانشي به نحوي به دستهاي از پرتو گاما و تابشهاي ديگر تبديل ميشود. با وجود اينکه جزئيات اين فرايند کماکان ناشناخته است، کره آتشيني از ذرات نسبيتي طي آن ايجاد ميشود که حرارت آن به يک تريليون (هر تريليون معادل 10 به توان 12 است) درجه کلوين ميرسد.اما باز هم بشر در مورد داغترين جاي جهان رکوردي به نام خود ثبت کرد. دانشمندان در پاييز گذشته هستههاي عنصر سرب را در برخورددهنده بزرگ هادروني (ال.اچ.سي) به يکديگر کوباندند. هدف از اين آزمايش، شبيهسازي لحظات نخست پس از مهبانگ بود. نتيجه اين آزمايش بالاترين دمايي بود که تا کنون بر روي زمين ثبت شده است، کره آتشيني از ذرات زيراتمي که دمايي معادل چندين تريليون درجه کلوين داشت. فرآوري:م.ح.اربابي فربخش دانش و زندگيمنبع خبر: خبرآنلاين
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 350]