واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: زینت های زندگی دنیاسیماى سورهى كهف
این سوره، داراى 110 آیه و 1579 كلمه و 6660 حرف است و جز آیهى 28، همهى آن در مكّه نازل شده است.در ترتیب كنونى قرآن هفدهمین سوره است و از نظر ترتیب نزول پس از سوره غاشیه نازل شده است، سوره كهف یكى از پنج سورهاى است كه با «الحمد للَّه» آغاز شده است و آن سور دیگر عبارتند از: فاتحه، انعام، كهف، سبأ، فاطر. در سه سوره از اینها سخن از آفرینش هستى است. در سورهى حمد از تربیت و در اینجا از كتاب آسمانى سخن به میان آمده است. گویا هستى و آفرینش، همراه با كتاب و قانون، دو بال براى تربیت انسانها هستند. در سوره کهف از داستان اصحاب كهف و داستان موسى و خضر و داستان ذو القرنین (این سه داستان فقط در این سوره بیان شده است) و مسائل مبدأ و معاد بحث شده است. نام سورهعلت نامیده شدن آن به سوره كهف، آمدن داستان كهف در آن است .كهف داستانى تاریخى است كه پس از مبعوث شدن عیسى بن مریم (علیه السلام) به پیغمبرى اتفاق افتاد و میان اهل كتاب و حتى در وسط جزیرة العرب شایع شد، و به سبب اهمیت آن داستان سوره به نام كهف (غار) خوانده شد كه رمزى از حمایت خدا از انسان در مقابل خطرهایى كه از آنها به خدا پناه برده باشد محسوب مىشود. فضیلت سوره كهفدر فضیلت این سوره روایات بسیارى از پیامبر(ص) و اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده كه اهمیت فوق العاده محتواى آن را بیان مىكند از جمله:1- پیامبر فرمود: آیا سورهاى را به شما معرفى كنم كه هفتاد هزار فرشته به هنگام نزولش آن را بدرقه كردند و عظمتش آسمان و زمین را پر كرد؟ یاران عرض كردند، آرى فرمود: آن سوره كهف است هر كس آن را روز جمعه بخواند خداوند تا جمعه دیگر او را مىآمرزد (و طبق روایتى او را از گناه حفظ مىكند) ... و به او نورى مىبخشد كه به آسمان مىتابد و از فتنه دجال محفوظ خواهد ماند. (مجمع البیان)2- در حدیث دیگرى از پیامبر(ص) میخوانیم: هر كس 10 آیه از اول سوره كهف را حفظ كند" دجال" به او زیانى نمیرساند و كسى كه آیات آخر سوره را حفظ كند نور و روشنایى براى او در قیامت خواهد بود. (مجمع البیان)3- از امام صادق (ع) مىخوانیم: كسى كه در هر شب جمعه سوره كهف را بخواند شهید از دنیا مىرود، و با شهداء مبعوث مىشود و در روز قیامت در صف شهداء قرار مىگیرد. (مجمع البیان)4ـ ابى بن كعب، از پیامبر گرامى اسلام روایت كرده است كه هر كس آیه آخر آن «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ ...» را هنگام رفتن به بستر خواب بخواند، از بستر او نورى بسوى كعبه مىدرخشد كه در كنار آن فرشتگانى از درگاه خدا برایش طلب رحمت مىكنند، تا از خواب برخیزد. اگر در مكه باشد و این آیه را بخواند، نورى از بستر او به بیت المعمور مىتابد، كه در كنار آن فرشتگان برایش طلب رحمت مىكنند، تا از خواب برخیزد.در حدیث آمده است: هر كس هنگام خوابیدن این آیه را بخواند، هر ساعتى كه بخواهد از خواب بیدار مىشود. (تفسیر نور الثقلین)تلاوت این سوره مانع از عذاب دوزخ و مانع ورود شیطان به خانهاى است كه در آن شب، این سوره خوانده شده است.البته همانطور كه بارها گفتهایم عظمت سورههاى قرآن و آثار معنوى و بركات اخلاقیش بخاطر محتواى آن یعنى ایمان و عمل به آن است و خواندن و تلاوت همراه با فهمیدن و عمل كردن، رمز رسیدن به بركات قرآن است.سوره كهف یكى از پنج سورهاى است كه با «الحمد للَّه» آغاز شده است و آن سور دیگر عبارتند از: فاتحه، انعام، كهف، سبأ، فاطر. در سه سوره از اینها سخن از آفرینش هستى است. در سورهى حمد از تربیت و در اینجا از كتاب آسمانى سخن به میان آمده است. گویا هستى و آفرینش، همراه با كتاب و قانون، دو بال براى تربیت انسانها هستندزینتهای زندگی دنیاالْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً (كهف 46)مال و فرزندان، زینت زندگى دنیایند و كارهاى ماندگار شایسته، نزد پروردگارت پاداشى بهتر دارند و امید داشتن به آنها نیكوتر است.
در روایات، براى «الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ» نمونههایى همچون، نمازهاى پنجگانه، (تفسیر برهان) ذكر خدا (بحار، ج 74، ص 108) و محبّت اهل بیت (علیهم السلام) بیان شده است، (تفسیرنور الثقلین) ولى اینها مصادیقى است كه مفاهیم قرآن را مخصوص به خود نمىسازد.همهى نعمتهاى مادّى، زینت دنیا هستند، ولى مال و فرزند جلوهى بیشترى دارد و به همین دلیل نام این دو از میان نعمتهاى بىشمار الهى مطرح شده است. و چون غالباً پسران نیروى فعّال اقتصادى هستند،( نه دختران)، لذا در كنار «مال»، «بنون» آمده است، نه «بنات». «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا»با تاملی در آیات می توان دریافت كه :1ـ جلوهى مال و فرزند تنها در دنیاست، در آخرت، ثروت و فرزند، سودى نمىبخشد. «زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا» 2ـ آنان كه امكانات مادى دارند مغرور نشوند. آنان هم كه ندارند، مأیوس نباشند. «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِینَةُ ... وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ» 3ـ مال و فرزند، ماندگار نیست، به چیزى بیندیشیم و دل ببندیم كه باقى است. «الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ» 4ـ در پیشگاه خداوند، هیچ عمل صالحى محو نمىشود و پاداشها تضمین شده است. «وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً» 5ـ ارزش كارهاى نیك را همه نمىدانند. بیشتر مردم خیر و ارزش را در كامیابىهاى مادّى مىپندارند. «خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ» 6ـ پاداش و كیفر، لازمهى تربیت و از شئون ربوبیّت است. «عِنْدَ رَبِّكَ» 7ـ تنها به پاداش فكر نكنیم، به آیندهى پایدار هم بیندیشیم. «خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا» 8ـ در ارشاد و تربیت، از آرزوها و امیدهاى مردم استفاده كنیم. «خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلًا» زیانكاران چه كسانی هستند؟قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالاً (كهف103) الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً (كهف104) بگو: آیا شما را خبر دهم كه زیانكارترین مردم كیست؟ آنان كه در زندگى دنیا تلاششان گم و نابود مىشود، در حالى كه مىپندارند (هم چنان) كار شایسته و نیك انجام مىدهند.در روایات، این آیه به منكران ولایت امیر مؤمنان على (علیه السلام) (تفسیر نور الثقلین) و كسانى كه در انجام حج، امروز و فردا مىكنند (تفسیر ابو الفتوح) تفسیر شده است.حضرت على (علیه السلام) فرمود: مصداق آیه، اهل كتابند كه در آغاز بر حق بودند، سپس بدعتهایى در دین گذاشتند و گمان مىكردند كه كار نیكى انجام مىدهند. آن گاه فرمود: «و ما اهل النهر منهم ببعید»، نهروانیان دست كمى از آنان ندارند. (تفسیر مجمع البیان)امام حسین (علیه السلام) در دعاى عرفه مىفرماید: خدایا خوبىهاى ما هم بدى است و حقیقتهاى ما نیز ادّعایى بیش نیست.1- پیامبر فرمود: آیا سورهاى را به شما معرفى كنم كه هفتاد هزار فرشته به هنگام نزولش آن را بدرقه كردند و عظمتش آسمان و زمین را پر كرد؟ یاران عرض كردند، آرى فرمود: آن سوره كهف است هر كس آن را روز جمعه بخواند خداوند تا جمعه دیگر او را مىآمرزد (و طبق روایتى او را از گناه حفظ مىكند) ... و به او نورى مىبخشد كه به آسمان مىتابد و از فتنه دجال محفوظ خواهد ماندزیانكاران چند گروهند:
الف: گروهى كه كار نیك نمىكنند.ب: گروهى كه براى دنیا كار مىكنند، نه آخرت.ج: گروهى كه كار مىكنند و مىدانند كه كارشان صحیح نیست.د: گروهى كه در زیانند و مىپندارند كه سود مىبرند.سه گروه اوّل، ممكن است با توبه به فكر اصلاح خود و جبران بیفتند، ولى گروه چهارم چون به فكر چاره نمىافتند، بدترین مردمند. مثل راهبان مسیحى كه خود را از لذّات حلال دنیا محروم مىكنند و مورد انتقاد انبیا نیز هستند، یا مثل زاهدنماهاى ریاكار.كسانى كه اعتقادات صحیحى ندارند و از پندارهاى باطل خود پیروى مىكنند، تنها در یك عمل خسارت نمىكنند، بلكه در همهى برنامهها زیان مىبینند. زیرا معیار ارزش هر كارىانگیزهى درست آن است و قرآن نیز با تعابیرى همچون: «أَ حَسِبَ، یَحْسَبُونَ، لا یَحْسَبَنَّ، أَ فَحَسِبْتُمْ» و ... از حسابگرىهاى متّكى به خیال و پندار بىاساس، انتقاد كرده است. پیامهای آیه1ـ پیامبر مأمور بیان سود و زیان واقعى مردم است. «قُلْ ... أَعْمالًا» 2ـ شیوهى پرسش و پاسخ، از بهترین روشهاى آموزش و تربیت است. «هَلْ» ...3ـ انسان در معرض غفلت از سود و زیان خویش است. «هَلْ نُنَبِّئُكُمْ» ...4ـ هیچ عملى محو نمىشود، گرچه به نظر گم مىشود. «ضَلَّ سَعْیُهُمْ» 5ـ تكیه بر خیال نكنیم و واقعگرا باشیم. «یَحْسَبُونَ» نوشته آمنه اسفندیاری – گروه دین و اندیشه تبیانمنابع:1- تفسیر نور، ج 72- تفسیر كوثر، ج 63- تفسیر رهنما، ج 24- تفسیر هدایت، ج 65- تفسیر نمونه، ج 126- مجمع البیان، ج 15
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 229]