واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مهندسی ذهن و خلاقیت منبع:مجله پرسمان ورود به دنیای ذهن و خلاقیت، در حقیقت نگاهی به اوجگاه هنرنمایی خداوند، در موجودی به نام انسان است. خداوند حكیم در خلقت انسان، هنرهایی رقم زده است كه گاه توسط پزشكان و گاه توسط كاوشگران روان و هنرمندان، كشف و عرضه و مورد اشاره و تحلیل قرار گرفته است .دنیای ذهن از این مقولههاست؛ قابل روءیت نیست؛ ولی قابل توصیف، تحلیل و شناسایی است و دنیای علم و كاروان اندیشه بشری، بعد از ایجاد رشتههای متعدد و متنوع، به آن دست یازیده كه یكی از این عوالم و دانشهای جدید، دنیای روانشناسی است. سعی شده است تا در این مقاله، به این بحث پرداخته شود.1واژههایی مانند معماری، مهندسی، ساختن، برآوردن، بنیان، ساخت، توسعه و رشد، نشان از حركت، بالندگی و تحول مثبت میباشند و آن گاه كه از طبیعت و جزئیات زمینی فراتر برویم، به معماری و مهندسی ذهن و روان میرسیم. دكتر طوسی1 میگوید: «هر انسانی معمار ذهن خویش است؛ مصالح موجود است؛ همت و حركت فرد، عامل مهندسی و بارآوری ذهن است».2هندسه ذهنی افراد با هم متفاوت است؛ بعضی شكلی سهل و ساده دارند و به این جهت، از آرایههای قوی و لایههای متعدد ذهنی بیبهرهاند و برخی فیلترها و پیچیدگیهای زیادی در ذهن دارند. از این رو، ذهنی تحلیلگر و قوی دارند. روانشناسان، دوستی و ارتباط با افراد دارای ذهن هندسی، فعال، تحلیلگر و البته امیدوار و بالنده را توصیه میكنند.3هویت اجتماعی بسیاری از انسانها در ارتباط با دیگران و تأثیرپذیری از ذهنهای پیرامونی شكل میگیرد. روانشناسی به نام «تاجفل» مینویسد: «وقتی آدمها در گروه قرار میگیرند، دست به همانندسازی میزنند و از این ارتباط، تأثیرات ذهنی میپذیرند و اگر با اذهان پویا و مثبت در ارتباط باشند، صاحب خودانگاره مثبت میشوند».4یكی از راهكارهای مهمی كه دانشمندان در شناخت افراد دارای ذهن عالی نشان میدهند، شناخت دو چیز است كه ما نیز برای این كه این افراد را بشناسیم، لازم است كه این دو ویژگی را به خوبی بشناسیم؛ روانشناسان، این دو ویژگی افراد دارای ذهنی عالی را «قدرت تفكر» و «قدرت حل مسئله» میدانند.25از طرفی نباید فراموش كنیم كه دو استوانه یا دو ستون اصلی سلامت فكر، بُعد نظر، قدرت تحلیل و اساساً مهندسی ذهن را این دو تشكیل میدهند كه امروزه به این دو قدرت و توان، «هوش» گفته میشود.6نكته دیگری كه در مهندسی ذهن مطرح است، این است كه یك فرد با ذهنی ساده یا كمتجربه، در ارتباطات مداوم با ذهنهای خلاق، اصطلاحاً موتورهای خاموشش روشن میشوند.37یك نكته جالب دیگر این كه ما برای شناخت و فراشناخت خویش، میتوانیم دست به بررسی خویش بزنیم و رابطهای را كشف كنیم كه نشان میدهد هوش یا قوای ذهنی، در چه وضعیت كیفی در ما وجود دارد. در برخی مطالعات، به رابطه بین هوش و سرعت پردازش اطلاعات نیز اشاره شده است. محور اصلی این مطالعات نیز زمان واكنش بوده است. «ورنون» در سال 2000م. بر اساس این مطالعات، نتیجه میگیرد كه سرعت پردازش اطلاعات، یكی از جنبههای مهم هوش است.8نباید فراموش كنیم كه هوش یك توانایی عمومی است كه خود به چند توانایی تقسیم میشوند. بر این اساس، نباید در قضاوت خود نسبت به خویشتن یا دیگران دچار اشتباه شویم. برخی جنبهها در برخی افراد متفاوتتر، قویتر یا ضعیفترند.9نظریه هوش هشتگانه گاردنرفرض كنید یك نفر مهارتهای موسیقیایی بالایی دارد؛ ولی در ریاضی یا زبان انگلیسی عملكرد خوبی ندارد؛ لودویك فون بتهوون، آهنگساز مشهور، چنین آدمی بود. آیا بتهوون از لحاظ قوای ذهنی و هوش، آدمی كمهوش یا دارای ذهنی سطحی بوده است؟ هرگز! بلكه وی در برخی موارد، با هوشتر و در برخی موارد، كم استعدادتر یا شاید بیاستعداد باشد؛ ولی علاقه، حضور كمرنگی داشته باشد.10این نكته مهمی است كه گاهی فرد در موارد متعدد و مختلفی، دارای استعدادهای نهفته، دستنخورده، زنده، ولی ثابت و غیرمتحول و به طور كلی استعدادهای ایستا و متوقف باشد و ظهور نیافتن آنها، دلیل عدم آنها یا خلاء آنها نیست؛ بلكه ناشی از عدم توجه به آنها یا به حركت در نیاوردن آنهاست.به راستی چرا برخی استعدادهای نهفته ما به حركت درنمیآیند؟11شاید یكی از دلایل مهم توقف استعدادهای نهفته، تعدد مشغلهها یا توجه بیش از حد به برخی جنبهها و پر كردن اوقات و داشتن علایق و مشغولیتها در ظرف زمان است؛ چون زمان، فرصت محدودی است كه در فعالیتهای مختلف توزیع و تقسیم میشود.12یكی از دلایل دیگر، عدم وجود یك محرك یا عامل رغبتساز ذهنی، محیطی، درونی، اجتماعی، فرهنگی، ارتقایی و تشویقگر یا حتی كاشف این حالت یا استعداد در وجود ماست.13آدمهای خوششانس، از جهت قوای ذهنی و تكنولوژی فكر یا بارآوری هوش و استعدادهای خویش، سه دستهاند؛ 1. آدمهای خود كاشف: آدمهایی كه لذت كشف خود را از طریق تأمل در خویش، مطالعه خویش و یادداشت عادتها و روحیات خویش بررسی میكنند و حتی با مطالعات منابع ارزشمند، به ارجمندیهای خود پی میبرند و متوجه میشوند كه یادگیریشان سریع است؛ قدرت تحلیل دارند؛ خوب مسائل را میفهمند و سرعت استدلال دارند یا برعكس.142. آدمهای كشف شونده: این نوع آدمها شاید دارای استعدادها و توانمندیهای زیادی هم باشند؛ اما خود متوجه نمیشوند یا این كه خود را مانند بسیاری از افراد دیگر (عادی) تلقی میكنند؛ اما در یك شرایط خاص یا كنترل شده، توسط دیگران كشف میشوند. اغلب استعدادهای هنری، دانشگاهی، علمی، تخصصی، جسمی، مهارتی، ذهنی، خلاقیتها و سینمایی، این گونه كشف میشوند.153. كشف محیطی: افرادی كه برخی محیطها آنها را كشف میكنند؛ یعنی این كه برخی محیطها آبستن شرایطی است كه اگر فرد در آن محیط قرار گیرد، هم برای خودش و هم در نزد دیگران شناخته میشود.تفاوت كشف محیطی با دو كشف قبلی این است كه در دو مورد قبل، فرد شناخت شخصی (خودشناسی) مستقل انجام میدهد و در دیگری، فرد توسط فرد پیرامونی شناخته میشود؛ اما در كشف محیطی، با شرایط یا فرصتهایی كه در اختیار فرد گذاشته میشود، علاوه بر دیگران، خود او متوجه این ظهور، خلاقیت یا قدرت ذهنی و هوشی و استعداد خود میشود.16گر چه نباید فراموش كنیم كه پیرامون ما و در خود ما استعدادهای بستهبندی شده و راكد فراوانی بایگانی است و كسی یا حتی خود ما این كمد حجیم و سنگین تواناییها را به علل مختلف باز و به آن توجه نكرده و چه بسا آنها را نابود كرده است.فرصت تأمل در خویش،قرار گرفتن در فرصتهای محیطیو اجازه به افراد فرهیخته، جهت نقد و بررسی ما، یا نصایح صادقانه،سه راهكار مهم ظهور استعدادها و قوای ذهنی و فكری و تواناییهاست.ادامه دارد..پینوشت1. محمد علی طوسی، سیاستگذاری در نظامهای آموزشی، دوره دكترا، علوم و تحقیقات، تهران 1379، ص 18.2. Santrock, John w. Context Psychology,7th ed ,c 2003 3. نادرقلی قورچیان، برنامهریزی پیشرفته، دوره دكترا، علوم و تحقیقات، تهران 1378، ص 12.
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 284]