نشست بررسي جايگاه شعر متهد در مديريت فرهنگي/۱

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نشست بررسي جايگاه شعر متهد در مديريت فرهنگي/۱
خبرگزاري فارس: مصطفي محدثي‌خراساني گفت: اصولا شعر جايگاهي در مديريت فرهنگي ما هيچ جاي تعريف شده‌اي نه در حوزه هنري نه در وزارت ارشاد و نه در ساير نهادهاي فرهنگي، ندارد.
به گزارش خبرنگار فارس، پس از سلسله انتقادات وارده به دفتر شعر جوان و انجمن شاعران، مهم‌ترين بحث مطرح در ميان شاعران كشورمان متوجه اين نكته بود، كه اصولا ضعف مديريت فرهنگي ما در اين سي سال و بي سر و سامان بودن وضعيت شعر در اين مديريت باعث شده كه چنين اشكالي گريبانگير شعر ما شود و بايد راهكارهاي مواجهه با چنين آسيب‌هايي را در سطوح كلان‌تر ديد به همين مناسبت نشستي در خبرگزاري فارس با حضور رضا اسماعيلي، مصطفي محدثي‌خراساني و كاظم رستمي در خبرگزاري فارس برگزار شد تا به آسيب‌شناسي مديريت فرهنگي در حوزه شعر و ادبيات و ارائه راهكارهايي براي مواجهه با آسيب‌ها با توجه به تاكيدات مقام معظم رهبري پرداخته شود. اين مصاحبه خواندني به شرح زير است:

** اصولا شعر جايگاهي در مديريت فرهنگي ما نداشته است

فارس: درسلسله مطالب ما درباره دفتر شعر جوان و انتقاداتي كه وارد بود، جداي از نقدهايي به دفتر شعر جوان وارد است اتهام بزرگ‌تر متوجه مديريت فرهنگي ماست كه عملا فضا را طوري فراهم كرده كه پايگاهي براي چنين مجموعه‌هايي باشد و عملا خروجي‌اش نه تنها هيچ ربطي به شعر متعهد و انقلابي ندارد بلكه خلاف جهت آن است. حالا با اين رويكرد شعر متعهد ما در 30 سال گذشته چه پايگاهي در مديريت فرهنگي كشورمان داشته است؟

محدثي: اصولا شعر جايگاهي در مديريت فرهنگي ما نداشته است و هيچ جاي تعريف شده‌اي نه در حوزه هنري نه در وزارت ارشاد و نه در ساير نهادهاي فرهنگي، ندارد كه برنامه مدوني ترسيم شده باشد، افقي در نظر گرفته باشد و گروهي پيگير رسيدن به اين افق باشند.
عملكرد نهادهاي فرهنگي درباره شعر صرفا به اين صورت شده كه شب شعر و جشنواره و مسابقه‌اي برگزار كنند. در همين حد و بعد رها كنند. هيچ جشنواره شعري با دبيرخانه دائمي نداريم كه همان جشنواره حداقل دلش براي جشنواره خودش بسوزد و در طول سال اخبار و اهداف خودش را پيگيري كند.
بزرگترين جشنواره شعري كشور يعني جشنواره شعر فجر از 2 - 3 ماه مانده به بهمن شوراي سياست‌گذاري‌اش تشكيل مي‌شود چند جلسه مي‌گذارند، فراخواني صادر مي‌كنند و بعد هم جوايز و اعلام برنده‌ها، سال بعد هم دوباره همين اتفاق مي‌افتد. اين مشكل اساسي در رابطه با شعر است و به تبع آن بقيه بخش‌هاي مرتبط با شعر رها است. در مجموعه نظام تنها كسي كه تاكيد روي شعر كرده و بر شعر وقوف داشته، دلسوزي و پيگيري كرده خود مقام معظم رهبري هستند و از ايشان كه بگذريم همه شعار مي‌دهند و هيچ كدام عملكرد قابل دفاعي درباره شعر ندارند و نمي‌توانند ادعاي انجام كار هدفمند درباره شعر را داشته باشند.

**معاونت فرهنگي وزارت ارشاد از قائم مقام شعر قوي‌تر بود

همه در حد پر كردن و ارائه بيلان كار، فعاليت انجام داده‌اند و باري به هر جهت بوده است. من هيچ جا عملكرد قابل دفاعي نمي‌بينم. در حوزه هنري هم نمي‌بينم در وزارت ارشاد هم نمي‌بينم.
اين اتفاق بايد بالاخره روزي بايد بيفتد. دلخوش بوديم كه قائم مقامي شعر در وزارت ارشاد شايد موجب اتفاق‌هايي شود كه نشد و حتي همان معاونت فرهنگي كه متولي جريان شعر بود باز قدرتمند‌تر عمل مي‌كرد. همان اتفاقي كه افتاد و آقاي قزوه مجموعه شعر شاعران كشور را براي نشر تكا گردآوري كرد آن هم از قدرت معاونت فرهنگي ارشاد استفاده مي‌كرد كه آن هم از قائم مقام شعر سلب شده است. اين تقسيم قدرت شعر در وزارت ارشاد بين معاونت فرهنگي و قائم مقام شعر باعث كم رنگ‌تر شدن توانمندي‌هاي پشتوانه‌اي شعر شده است.

** در اين ۳ دهه اگر كاري براي شعر شده خودجوش بوده است!

فارس: شما هم مثل آقاي محدثي معتقد هستيد كه بين شعر متعهد و غير متعهد در نظام فرهنگي ما فرقي نبوده و اصولا خود شعر جايگاه و پايگاهي نداشته است؟

اسماعيلي: من اعتقاد دارم در 3 دهه گذشته اگر حركتي در حوزه شعر متعهد شده اين حركت‌ها به صورت خودجوش بوده يعني به اين صورت كه يك برنامه مدون كه متوليان فرهنگي نظام جمهوري اسلامي آن را تدوين كرده باشند و بر آن اساس كار انجام دهند نبوده است.

محدثي: البته صحبت من به آن معنا نيست كه شعر رشد نداشته يا اصلا كاري نشده اما چون بحث روي نظام فرهنگي بود، گفتم آنها كاري نكرده‌اند.

اسماعيلي: ببينيد نسل بعد از انقلاب تربيت شده حضرت امام بودند و اقتدا كرده بودند به اسلام و قرآن و تربيت يافته اين نظام فكري بودند اينها به صورت خودجوش آمدند و بر اساس آرمان‌ها و ارزش‌ها الهي دست به آفرينش ادبي زدند. كسي از آنها نخواست، فراخواني هم در كار نبود كسي هم به آنها ديكته نكرده بود. اينها به صورت يك تكليف وارد حوزه شعر متعهد شدند و دست به آفرينش ادبي زدند ولي مسئولان كه خيلي دير با اين قافله همراه شدند خيلي استفاده ابزاري كردند مثلا گفتند ما يك جشنواره نماز برپا كنيم و راجع به نماز شعر بگوييد و اين جشنواره‌ها آن قدر زياد شده كه در واقع آن مسير ادبيات ما را منحرف كرد يعني جشنواره زدگي تبديل به يك اپيدمي در جامعه ادبي ما شد يعني تمام نسل امروز منتظرند يك اداره، نهاد ياسازماني فراخوان بدهد و جشنواره‌اي برگزار شود و تا آثارشان را ارسال كنند و در آن حوزه صنعت‌گري مي‌كنند و اين براساس جوشش شاعرانگي اتفاق نمي‌افتد بر اساس موضوع شعر مي‌گويند و جايزه‌ها را شكار مي‌كنند.

** مسئولان ما دنبال بسترسازي نبودند بلكه دنبال بيلان كاري بودند

اين جشنواره‌ها اگر به اين صورت برگزار شود و متوجه آسيب‌هايش نباشيم مسير ادبيات ما را منحرف مي‌كند مسئولان ما بايد بسترسازي كنند، ابتدا بسترهاي فرهنگي را ايجاد كنند تا يك فرد مستعد و با نبوع ادبي در جامعه بتواند در فضاي مناسبي رشد كند و طبع خود را پرورش دهد و چون اين فرد تربيت يافته اسلام و قرآن است. طبيعتا شعري كه از باطنش مي‌جوشد، شعر متعهد و آييني است ولي مسئولان ما دنبال بسترسازي نبودند و دنبال بيلان كاري و ارائه عملكرد بودند دنبال اين بودند كه در سال 20 جشنواره ادبي برگزار كرديم. متوجه آسيب‌ها نبودند كه جشنواره‌ها شاعران جوان را سوق مي‌دهند به سوي موضوعي شعر گفتن و در قبالش سكه و جايزه نقدي مي‌دهيم، اين جوان شرطي مي‌شود و در تمام جشنواره‌ها مي‌خواهد درد خودش را دوا كند و آن اصل قضيه كه ادبيات است به حاشيه رانده مي‌شود. بحث آقاي محدثي درست است قائم مقام در يك وزارتخانه تعريف نشده و جايگاهي ندارد و در قالب معاونت يا اداره كل ديده شود.

**الان قائم مقام در ساختار سازماني به رسميت شناخته شده نيست

فارس: اداره كل شعر؟

اسماعيلي: بله اداره كل شعر، براي موسيقي چه داريم. مثل همان. يك ساختار سازماني داشته باشد، اختيارات و رديف بودجه داشته باشد. الان قائم مقام در ساختار سازماني به رسميت شناخته شده نيست و تشريفاتي است و قائم مقام وزير اختياري ندارد و مستقلا نمي‌تواند حركتي كند چون به وزير وابسته است اما اگر در حد يك معاونت يا اداره كل ديده مي‌شد، خيلي اختيارات بيشتري داشت، نكته دوم اينكه فردي كه مي‌خواهد براي ادبيات تلاش كند و حركتي ايجاد كند بايد درد و دغدغه ادبيات را داشته باشد.
يك مثال مي‌زنم و قصدم تعريف و تمجيد نيست. ببينيد من آقاي قزوه را 32 سال مي‌شناسم از زماني كه انقلاب شد ما با هم در حوزه هنري بوديم اين شاعر واقعا درد ادبيات داريم و حضورش در همه نهادها با وجود اينكه مسئوليت بالايي نداشت و به عنوان شاعر حضور داشت اما به خاطر درد و دغدغه‌اش براي ادبيات هر كجا بوده تحول ايجاد كرده است. يك زمان تو شوراي شعر موسيقي ارشاد بود و آن حركت عظيم را در كليد زدند و الان 250 مجموعه شعر منتشر شده است.

**وزير ارشاد به اندازه عليرضا قزوه در حوزه شعر عملكرد مثبت نداشته است

وقتي به وزارت ارشاد رفت، جشنواره بين‌المللي شعر را بنيان گذاشت و اين حركتي است كه ما قبلا نداشتيم. مثلا الان در هندوستان است، چنان مديريت ادبي قدرتمندي دارد كه خودش را به جامعه ادبي ايران وصل كرده است و همه چشمشان به اوست كه چه مي‌كند تا بقيه از او پيروي كنند و در هند ادبيات ما را به صورت مناسبي معرفي مي‌كند و زبان و ادبيات فارسي را در كشورهاي فارسي زبان اشاعه مي‌دهد. از يك وزير هم ايشان بيشتر كار مي‌كند. وزير ارشاد در حوزه شعر اين قدر عملكرد مثبتي نداشته البته من قزوه را مثال زدم امثال آقاي قزوه كه دارند در اين عرصه‌ها تلاش مي‌كنند مسئولان وظيفه بستر سازي دارند يعني شرايطي را فراهم كنند كه فرد مستعد در شرايط عادلانه و در عدالت فرهنگي دست به آفرينش ادبي بزند. كتابش به صورت عادلانه چاپ شود و از فوايد خلق اثرش عهده ببرد حق تاليفش را عادلانه بدهند اما متاسفانه ما در هر زمينه‌اي دست بگذاريم شاعران دچار مشكل هستند و با چه مكافاتي كتابش را به يك ناشر بدهد و اطمينان نداشته باشد كه آيا اشعار چه طور چاپ مي‌شود اغلاط دارد يا نه.

**شاعر محلي از اعراب در چاپ كتابش ندارد

شاعر محلي از اعراب در چاپ كتاب ندارد، ناشر كتاب را مي‌گيرد دلش بخواهد چاپ مي‌كند، دلش هم نخواهد نه. در كتابش دست مي‌برند. حذف و اضافه مي‌كنند و وقتي چاپ مي‌شود پر از غلط است و بعد مي‌رسيم به حق‌التأليف كه اگر شاعر چهره نشده باشد، ناشر 200جلد كتاب را به او مي‌دهد و نبايد صدايش هم دربيايد دستش به جايي نمي‌رسد. وقتي اين بسترهاي فرهنگي را فراهم نكرده‌ايم اين اجحاف و ظلم به اهل ادب صورت مي‌گيرد و بعضي نهادهايي كه به مسئولان وصل هستند نمي‌خواهم تعبير رانت‌خواري را به كار ببرم اما با فرصت‌طلبي، دار و دسته خودشان را تقويت مي‌كنند وقتي سفر فرهنگي است، يك فرد در هر 10 سفر است و ديگري سال‌ها به جايي دعوت نشده است.
اين شرايط آزار دهنده است و مسئولان بايد تجديدنظري در سياست‌هاي فرهنگي به خصوص در حوزه ادبيات انجام دهند و اين قدر كه رهبر حمايت و پشتيباني مي‌كنند، چرا مسئولان كوتاهي مي‌كنند چه كسي بايد از آنها بازخواست كند؟ كه به كدام يك از صحبت‌هاي رهبر عمل كرده‌ايد و وقتي كه نهاد مؤاخذه كننده نيست، روز به روز وضع بدتر مي‌شود و از اين درد و دل‌ها زياد است.

ادامه دارد..

انتهاي پيام/و

يکشنبه|ا|25|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]