بازيگران مهم سينما شايد قادر نباشند تئاتر كار كنند

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: بازيگران مهم سينما شايد قادر نباشند تئاتر كار كنند
مرتضوي محمود عزيزي كارگردان و نويسنده متولد سال 1323 در تهران است. وي داراي مدرك دكتراي تئاتر از دانشگاه سوربن پاريس و كارشناسي تكنيك و استتيك تئاتر است. آثاري چون سوء تفاهم، شكوه برگ، هفت درس بازيگري، ژواتين مورتيا را ترجمه كرده است. كارگرداني آثاري چون تبعيدي، پرنده سبز، يونس، مسلم بن عقيل، همسرايي مختار، سرشت سوزناك زندگي، حرف تئاتر بي حيوان و بيژن و منيژه از ديگر فعاليت هاي اين هنرمند است.

عضويت در هيئت مؤسس و دفتر مركزي جهاد دانشگاهي و دبيري جشنواره تئاتر تك از فعاليت هاي اجرايي اين هنرمند است.

حضور عزيزي به عنوان يكي از اعضاي هيئت داوران در ششمين جشنواره تئاتر رضوي كه از يازدهم تا شانزدهم آبان ماه در بجنورد برگزار شد، فرصتي بود تا با او به گفت و گو بنشينيم.

* چطور شد كه به تئاتر گرايش پيدا كرديد؟

بسياري از آدم هايي كه تئاتر كار مي كنند بيشتر داراي استعداد خدادادي در اين زمينه هستند و فكر مي كنم علاقه به تئاتر و كار در اين زمينه يك امر ذاتي بود و از ابتدا در درونم وجود داشته است.

* چرا با وجود فعاليت گسترده در عرصه تئاتر هيچ نامي از شما در سايت ايران تئاتر براي معرفي كارنامه فعاليت شما وجود ندارد؟

منابع اطلاعاتي موجود در سايت ها سالي ۳-۲مرتبه جمع آوري مي شود و دليل آن را بايد از كساني كه اقدام به اين كار كردند، سؤال كرد. با اين وجود من در كنار بسياري از افرادي كه در زمينه تئاتر شروع به فعاليت كردند و الفباي تئاتر را ياد گرفتند، بودم اما اين خلق و خوي كار ماست كه فكر مي كنيم با حذف كردن يك نفر پيشرفت خواهيم كرد متأسفانه اين نگاه در جامعه ما وجود دارد و آدم هايي كه دلسوز تئاتر هستند در مقابل آدم هايي كه از تئاتر و هر چيز ديگر فرصت طلبي مي كنند، قرار مي گيرند. اين افراد براي مطرح كردن خود سعي در حذف نام و اسامي آن ها مي كنند. براي من هم مهم نيست كه نامي از من در اين سايت يا هر جاي ديگري وجود ندارد.

* با چه كارگردانان شاخصي در تئاتر كار كرديد؟

با كسي كار نكردم. خودم كارگرداني مي كنم و زماني كه وقفه اي در كارم پيش مي آيد، سعي مي كنم به تناسب نياز شخصي ام متن هايم را بنويسم. چون دوست ندارم در اين شرايط از متن هاي خارجي استفاده كنم.

البته اين امر به اين معني نيست كه علاقه اي به نمايش نامه هاي خارجي ندارم. زماني كه فرصت پيدا كنم روي اين نمايش نامه ها نيز كار خواهم كرد. اما در حال حاضر معتقدم ما نياز به تقويت شكلي از تئاتر داريم كه ما را به نوعي از تئاتر با هويت ملي برساند. به همين منظور از آغاز انقلاب تمام مضامين انتخاب من در راستاي تعالي تئاتر حركت كرده است؛ يعني شكل جديدي از اشكال نمايش هاي سنتي مثل مسلم بن عقيل، همسرايي مختار، حر و بيژن و منيژه است كه در آن ها سعي شد از عناصر فوق استفاده شود چرا كه با اين عناصر مي توان اقشار جامعه را جذب و مخاطب كار خود كرد تا پيامي كه تئاتر دارد مورد توجه مخاطب قرار بگيرد.

هدف اساسي اين است كه انديشه تماشاگر فعال شود و نسبت به كارهايي كه ديده از خودش سوال كند و اين همان چيزي است كه من هميشه دوست دارم و سعي كرده ام در كارهايم انجام دهم و به كار ببرم.

* نوشتن، بازي يا كارگرداني؛ كدام يك براي شما در اولويت است؟

هيچ كدام؛ چرا كه هيچ يك بر ديگري ارجحيت ندارد و همه در خدمت اجراي نمايش است و يك مجموعه را تشكيل مي دهد.

* به نظر شما چرا بازيگران مهم سينماي ما در تئاتر ديده نمي شوند؟

براي اين كه تئاتر از نظر اقتصادي پاسخگوي نياز آن ها نيست و شايد بازيگران مهم سينما قادر نباشند كار تئاتر انجام دهند، اصلا يا تئاتري نباشند يا تمايلي به كار تئاتر نداشته باشند.

يك بازيگر سينما تابع امر دوربين و لنز دوربين است، در حالي كه يك بازيگر در تئاتر در مقابل لنز دوربين تماشاگر قرار مي گيرد و نوع بازي او نيز متفاوت است.

تئاتر يك فعاليت مستمر است، همه اين ها نيازمند يك تجربه عملي است. ممكن است يك بازيگر خيلي خوب سينما اين تجربه را نداشته باشد همان طور كه يك بازيگر خوب تئاتر هم ممكن است در ابتدا نتواند آن گونه كه بايد در مقابل دوربين نقش آفريني كند و براي رسيدن به حد مطلوب نيازمند زمان است.

در واقع يك بازيگري كه از آغاز با سينما شروع مي كند آموزش ويژه مي بيند تا بتواند در مقابل دوربين كار كند كه البته بين دوربين تلويزيون با سينما تفاوت هايي نيز وجود دارد . به طور قطع كسي كه وارد اين حرفه مي شود، بعد از مدتي تازه متوجه مي شود كه چگونه در مقابل دوربين قرار بگيرد و چه رفتاري را انتخاب بكند تا بتواند با مخاطب ارتباط برقرار كند.

عده اي هم هستند كه بدون آموزش وارد عرصه تصوير مي شوند و به موفقيت هم دست مي يابند. اما در حالت كلي كساني كه فعاليتشان را با سينما شروع مي كنند و شرايط مالي سينما را تجربه مي كنند قادر به ادامه كار در تئاتر نيستند و كمتر اتفاق افتاده است كه آن ها به طور مستمر سينما را رها كنند و به تئاتر روي بياورند، تئاتري كه در شرايط كنوني به طور اساسي به عنوان يك شغل در جامعه ديده نشده است.

هنرمند اين عرصه نمي تواند مخارج زندگي روزمره اش را از طريق تئاتر تأمين كند. اما كساني هم هستند كه از سينما وارد عرصه تئاتر شدند. بنابراين به طور معمول كسي كه در زمينه تئاتر فعاليت دارد البته با مطالعه و فعاليت مي تواند وارد سينما شود اما كسي كه در سينما كار كرده است نمي تواند تئاتر كار كند.

* چه قدر به متن هايي كه نوشتيد به هنگام تمرين وفادار هستيد؟

متن يك وسيله كار است. بستگي به نگاه كارگردان و حضور داشتن و نداشتن نويسنده دارد. اگر قرار است متني انتخاب شود به طور قطع كارگردان منظورش استفاده كامل از آن است، منتهي مفهومي را دنبال مي كند كه از دل همان متن خارج شده است و اگر بخواهد آن را اقتباس بكند، شرايط متن ديگر شرايط متن نويسنده نيست چرا كه تبديل مي شود به يك كار اقتباسي از يك گروه، كارگردان يا نويسنده اي كه از يك متن شناخته شده استفاده مي كند.

البته گروه هايي هم وجود دارند كه قائل به متن اصلي و اوليه نيستند بلكه با تمرين و بداهه شكلي از اجراي نمايش را توليد مي كنند كه از آن متني نيز استخراج مي شود.

* يك متن خوب بايد چه ويژگي هايي داشته باشد تا شما آن را قبول و در آن بازي كنيد؟

موضوع آن بايد به گونه اي باشد كه مخاطب امروز را جذب كند و فرد قادر به انجام بازي در آن موضوع باشد.

* چقدر به خلاقيت يك بازيگر اهميت مي دهيد؟

خيلي زياد. تئاتر خوب متأثر از خلاقيت بازيگر است و اگر خلاقيت يك بازيگر در صحنه تئاتر وجود نداشته باشد تئاتري وجود نخواهد داشت. چرا كه متن هاي موجود را نيز يك گوينده مي تواند قرائت كند. وقتي ما براي تماشاي تئاتر مي رويم در واقع براي تماشاي فعل يك بازيگر رفته ايم و بعد شنونده خواهيم بود و در تئاتر ما براي تماشا رفته ايم نه شنيدن تئاتر. به عبارت ديگر در تئاتر ابتدا به تماشاي زندگي و رفتار آدم ها مي رويم بعد گفتار آن ها.

* چقدر دست يك بازيگر را در بازي باز مي گذاريد و اجازه مي دهيد خودش كار بكند؟

اگر مفهوم مورد نظر من در صحنه درك شود، هيچ قيدي قائل نيستم براي اين كه بازيگر در كجا بايستد و چه كاري را انجام دهد و در واقع آن جايي كه ضرورت حس و حركت ايجاب مي كند همان جا جاي درست است.

تئاتر زنده و پوياست و زيبايي موجود در آن به ارائه كار جديد از يك اثر در روزهاي متوالي وابسته است. بنابراين وقتي يك كارگردان ذهنش را تبديل مي كند به واژه و عمل و بازيگر را در اجراي نمايش محدود مي كند، به طور قطع روح كار را از بازيگر مي گيرد و كار تبديل مي شود به يك نسخه برداري كه در روزهاي متوالي تكرار مي شود.

* تئاتر ديني بايد به چه سمت و سويي حركت كند تا موفق شود؟

تئاتر في نفسه ديني است از اين بابت كه موضوع خير و شر را مطرح مي كند و رسالت تمام اديان هم اين است كه انسان ها را به سوي زندگي بهتر هدايت كند تا با حقوق زندگي خود آشنا شوند و يك همبستگي قلبي نسبت به يكديگر داشته باشند كه همه اين موارد برگرفته از اعتقاد آن جامعه است.

تئاتري كه در كشور ما به روي صحنه مي رود نشات گرفته از اين مقطع و متأثر از اين تفكر است و به طور اساسي تئاترها، تئاترهايي قدسي است چون خير و شر را مطرح مي كند.

* مشكلات و موانع موجود در تئاتر چيست؟

در جامعه ما عواملي كه مي توانند يك تئاتر خوب را بسازند هم چون بازيگر، كارگردان و نويسنده وجود دارند. اما مشكل اساسي در تئاتر اين است كه به تئاتر از منظر حقوقي به عنوان يك فعاليت اجتماعي ديده نشده و شغل محسوب نمي شود.

بخشي از اين مشكل نيز بر مي گردد به افرادي كه در تئاتر كار مي كنند و تاكنون سعي نكرده اند طرحي به دولت ارائه بدهند؛ بخش ديگر به مسئولان جامعه بر مي گردد كه توجهي به اين فعاليت اجتماعي نكرده اند يا فرصت نشده است كه توجه كنند.

با تمام مشكلات موجود در اين عرصه، تمامي تئاترهايي كه تا به امروز به روي صحنه رفته نگاه هاي بسيار زيبا، اساسي، تأثير گذار و مرتبط با نياز جامعه داشته است كه اگر اين ها حمايت و هدايت شوند، به طور قطع بسيار تأثير گذارند و مي توانند بسياري از مشكلات جامعه را برطرف كنند بدون اين كه هزينه چنداني صرف شود.

* نظر شما درباره برگزاري جشنواره هاي موضوعي چيست؟ آيا با برگزاري چنين جشنواره هايي موافق هستيد؟

بستگي به گروه شركت كننده دارد. ممكن است براي گروهي عنوان، مضمون و قالب جشنواره مهم نباشد و تنها به تئاتر عشق مي ورزد. بنابراين وقتي چنين شرايطي مهيا شده است كه مي تواند در آن قالب و موضوع كار كند، به طور قطع موفق است.

من به شخصه با برگزاري جشنواره هاي موضوعي موافق هستم چرا كه يك نوع نگاه است تا در اين زمينه نمايش اجرا شود.

* برگزاري جشنواره هاي موضوعي تا چه اندازه در كليت تئاتر تأثير دارد؟

خيلي زياد؛ ما در جامعه يك دستورالعمل كلي داريم و مي گوييم نظام، نظام جمهوري اسلامي است و اين نظام زير مجموعه دارد و مفاهيمي را مطرح مي كند كه اين مفاهيم مي تواند در قالب تئاتر، سينما، موسيقي و ... باشد.

حالا در اين بخش از فعاليت تئاتري هم اين عنوان مطرح شده است و به نظر من برگزاري اين جشنواره كار بسيار ارزنده اي است چرا كه در اجراها، استعدادهايي را در چارچوب مضامين ديني يافتيم كه بسيار ارزنده بود و خارج از اين عنوان نيز همه اين تئاترها مي تواند در همه جا اجرا شود و به زيبايي مي تواند اين مضامين را با مخاطب خود در ميان بگذارد.

بنابراين ما نبايد نسبت به عناوين خيلي حساس باشيم چرا كه انجام هر كاري حتي فعاليت در يك مغازه نياز به يك عنوان دارد تا آن را از ديگر مغازه ها جدا كند، در چارچوب جشنواره ها هم اين عناوين ضروري است چرا كه به فرد جهت فكري مي دهد براي اين كه از متون و مضامين موجود در آن استفاده كند.

همه اين موارد سبب مي شود تا علاوه بر كسب تجربه در اين زمينه كاري را ارائه دهيم كه ماندگار و تأثير گذار باشد.

* نظر شما درباره تئاتر خياباني چيست و با توجه به فقر مخاطب در تئاتر تأثير اجراي اين تئاتر در جذب مخاطب تا چه حد است؟

تئاتر خياباني شكلي از تئاتر است كه بر مي گردد به آيين هاي نمايشي مثل تعزيه، سينه زني، تخته حوضي و ... كه هر جا و تحت هر شرايطي اجرا مي شود.

تئاتر في نفسه در جايي اجرا مي شود كه مردم در آن مكان هستند و تئاتر خياباني نيز از اين قاعده مستثني نيست. در تئاتر خياباني، مخاطب نمايش را انتخاب نمي كند، مخاطب در شرايط ديدن تئاتر قرار مي گيرد اما مخاطب براي ديدن تئاتر در يك سالن نياز به برنامه ريزي و تهيه بليت دارد و يك چرخش اقتصادي را براي او ايجاد مي كند اما در خيابان مخاطب به طور اتفاقي با يك موقعيت نمايشي روبه رو مي شود و اين جاست كه گروه نمايشي بايد با استفاده از شرايط و وسايل موجود، نظر مخاطب را جذب كند.

* نظر شما درباره مردم بجنورد چيست؟

مردم بجنورد، مردمي بي نظير هستند، كمتر اتفاق افتاده است به شهرستان ها سفر كنم و مردم را اين قدر مشتاق تماشاي تئاتر ببينم. شايد يكي از دلايل اين اتفاق، نبود فعاليت فرهنگي و كم برگزار شدن اين گونه فعاليت هاي فرهنگي است.

با اين وجود مسئولان فرهنگي بجنورد و مردم به اين نتيجه رسيده اند كه به هم اعتماد كنند و وقتي يك فعاليت فرهنگي، هنري در اين شهر شكل مي گيرد، همه به هم پاسخ دهند.

در مدت برگزاري جشنواره رضوي هميشه ديدم كه يك عده از مردم پشت در ايستاده اند. صندلي هاي مضاعف در سالن ها چيده شده است و حتي يك عده سر پا در سالن براي تماشاي تئاتر ايستاده اند اين اتفاق در اين شهر با اين جمعيت و با اين شرايط بسيار زيباست.

وجود 2 سالن نمايشي با اين جمعيت كم از ديگر ويژگي هاي مثبت اين شهر است. آرزو مي كنم به همين تعداد سالن، گالري نقاشي، موسيقي و ... ايجاد شود تا از اين سرمايه ملي در اين بخش از خراسان شمالي استفاده شود.
دوشنبه 27 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 200]