واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: بزرگداشت شصت و چهارمین سالگرد ملی شدن صنعت نفت؛ 29 اسفند، یادبود تلاش ایرانیان برای خودکفایی در صنعت نفت تهران – ایرنا – مبارزه ای که از 29 اسفند ماه سال 1329 برای ملی کردن صنعت نفت آغاز شد، با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 به سرانجام رسید و فصلی جدیدی از خودباوری را که به بومی سازی صنعت نفت در داخل کشور منجر شد، آغاز کرد.
به گزارش ایرنا، با امضای قرارداد دارسی در سال ۱۲۸۰ توسط دولت قاجار، دوره جدیدی در تاریخ ایران شکل گرفت که زندگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه ایران را تحت تاثیر خود قرار داد.
با امضای قرارداد دارسی که با تحولاتی منجر به کشف نفت در ایران شد، پای قدرت های بزرگ نیز به ایران باز شد و مداخلات آنها در امور داخلی ایران افزایش یافت.
** قرارداد گس- گلشاییان
با پایان جنگ جهانی دوم و افزایش رقابت دولت های شوروی، آمریکا و انگلیس در ایران برای اخذ امتیازات سیاسی و اقتصادی از ایران، دولت انگلیس با هدف حفظ و تحکیم موقعیت خود، مذکرات جدید نفتی با ایران را شروع کرد.
مذاکرات نویل گس از مقامات شرکت نفت ایران و انگلیس و عباسقلی گلشائیان وزیر دارائی دولت ایران منجر به امضای قرارداد گس- گلشائیان در تاریخ 26 تیر ماه 1328شد که به عنوان ضمیمه قرارداد اصلی، یعنی امتیازنامه 1932 به شمار می رفت.
با وجود اینکه برخی از مواد قرارداد به نفع ایران بود، اما سود اصلی را دولت انگلیس می برد به طوری که براساس این قرارداد، سلطه انگلیس بر منابع نفتی ایران تا سال 1361 شمسی تضمین می شد.
همچنین براساس قرارداد الحاقی، مفاد قرارداد 1933 در کمال اعتبار و قوت خود باقی بود و دولت ایران براحتی نمی توانست آن را لغو کند.
پس از بروز مخالفت هایی که به رهبری محمد مصدق و آیت الله کاشانی انجام شد، این قرارداد در مجلس پانزدهم شورای ملی به تصویب نرسید و این در حالی بود که در مجلس شانزدهم نیز نمایندگانی که به شدت با انعقاد قراردادهای نفتی با انگلیس مخالف بودند به مجلس راه یافتند.
** تصویب قانون ملی شدن نفت
پس از افزایش مخالفت ها با قرارداد نفتی با انگلیس، شاه، سپهبد حاج علی رزم آرا را که حامی امضای این قرارداد نفتی بود به نخست وزیری برگزید، اما با ترور رزم آرا در اسفند ۱۳۲۹ روند تحولات به سرعت به سود حامیان ملی شدن صنعت پیش رفت.
پیشنهاد قانون ملی شدن صنعت نفت که به امضای همه اعضای کمیسیون مخصوص نفت در مجلس شورای ملی ایران رسیده بود در ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ به مجلس تحویل داده شد.
در روز ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ ماده واحده ملی شدن صنعت نفت ایران از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی گذشت و چند روز بعد و در آخرین روز سال ۱۳۲۹ هم مجلس سنا، مصوبه مجلس شورای ملی را تأیید کرد.
بدین ترتیب روز ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ به عنوان روز تاریخی ملی شدن صنعت نفت ایران در حافظه ملت ایران باقی ماند.
در متن تصویب شده در مجلس آمده است:
"به نام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تأمین صلح جهانی، امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می نمائیم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثنا ملی اعلام شود یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره برداری در دست دولت قرارگیرد."
** آغاز بومی کردن صنعت نفت
پس از به نخست وزیری رسیدن مصدق در اردیبهشت 1330، روند اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت شتاب بیشتری گرفت.
با ملی شدن نفت، هیات خلع ید به جنوب عزیمت کرد و کلیه تاسیسات و ادارات نفتی را از انگلیسی ها تحویل گرفت و کارکنان انگلیسی نیز مهرماه سال 1330 ایران را ترک کردند.
تا پیش از ملی شدن صنعت نفت، کارکنان ایرانی، تنها در مشاغل پست تاسیسات نفت مشغول کار می شدند و جز در مواردی معدود نمی توانستند به مشاغل عالی دست پیدا کنند، اما پس از ملی شدن، روند بومی شدن صنعت نفت آغاز شد.
البته وقوع کودتای 28 مرداد 1332، روند بومی سازی صنعت نفت را متوقف کرد و با برکناری دولت مصدق، اداره صنعت نفت ایران دوباره در اختیار خارجی ها قرار گرفت.
پس از کودتای 28 مرداد، شرکت های نفتی بین المللی به ایران بازگشته و در هفتم آبان ماه 1333 کنسرسیومی جدید را تشکیل دادند.
با پیروزی کودتا، آرزوهای مردم ایران برای ملی شدن صنعت نفت به مدت 25 سال بر باد رفت، اما با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، فصل جدیدی از خودباوری در صنعت نفت ایران آغاز شد.
در حال حاضر توانایی کارشناسان ایرانی در صنعت نفت به حدی رسیده که می توانند بزرگترین پروژه های نفتی را بدون حضور شرکت های خارجی به بهره برداری برسند.
افتتاح فاز 12 پارس جنوبی که به عنوان بزرگترین پروژه تاریخ صنعت نفت ایران به شمار می رود در شصت و چهارمین سالگرد ملی شدن صنعت نفت، گواهی است از توانمندی نفتمردان ایرانی.
اقتصام(5)2022**1558
29/12/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 70]