واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مهر گزارش می دهد؛
رسومیكه با نوروز گره خورد/ شال سالما سنتی که احیا شد
شناسهٔ خبر: 2519868 سهشنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۱:۲۹
استانها > زنجان
زنجان-صدای گام های بهار كه آهسته فرامی رسد ، روزها رنگ و بوی سنت های نياكان را به خود می گيرند، گويی رسوم با تغييرفصول گره خورده اند. به گزارش خبرنگاری مهر، نسیم بهار كه در آخرین سرماهای زمستانی خودنمایی می كند، شكوفه ها كه بر سر شاخه درختان خودنمایی می كنند، سبزه ها كه در چمنزار می رویند، روزها كه بلند تر می شوند و آدم ها كه خانه تكانی می كنند، رخت نو می خرند به امید نو شدن دل هایشان، همان هنگام با سنت هایی كه ریشه در تاریخ دارند به استقبال نوروز می روند.گردگیری و غبار روبی منازل، رویاندن سبزه، تدارك شیرینی و آجیل و میوه، بردن خنچه های عیدی برای اقوام به ویژه نوعروس ها، طبخ غذاهای ویژه، شعله ور كردن آتش و گرد هم آمدن خانواده ها از جمله رسومی است كه برخی در سراسر ایران مشترك و برخی مختص هر منطقه است.گرچه در گذر زمان تعدادی از رسوم رنگ باخته اند و برای نسل جدید ناشناخته اند اما برخی از آن ها همچنان پا برجاست برخی رسوم مانند «شال سالما» و قاشق زنی نیز به همت دوستداران میراث های معنوی و فرهنگی در حال احیا هستند.گاه رسم و رسوم بی آلایش و دلچسب قدیم از یاد رفته و گاه آنچنان با پیرایه و تجملاتی آغشته گشته كه بویی از اصلت گذشته نمی دهد.در آستانه چهارشنبه آخر سال، مردم استان زنجان همچون سایر هموطنان خود بساط آتش بازی و میهمانی را فراهم می كنند و گاه با طبخ غذاهای ویژه از جمله «شش انداز»، «ماهی پلو» و «شیربرنج» طعم این روز را به یادماندنی تر می كنند گرچه طبخ این غذاها جز شیر برنج به زعم برخی ویژه زنجان نبوده و گاه از سایر فرهنگ ها و اقوام وارد سنت های مردم زنجان شده است.هفته های آخر اسفند به ویژه همزمان با چهارشنبه آخر سال اعضای خانواده برای یكدیگر عیدی می برند و خنچه های عیدی نو عروسان را كه این روزها دیگر مثل گذشته بی آلایش نیست، با جشن و سرور به خانه عروس می برند، خنچه های تزیین شده كه تنگ ماهی و هفت سین آن را تكمیل می كند.
یك پژوهشگر تاریخ زنجان با بیان اینكه سنت های نوروز باستانی، بومی یا تلفیق این دو هستند می گوید: در ایران باستان چهارشنبه آخر سال روز مقدسی بوده بنابراین با روشن كردن آتش به عنوان عنصر مقدس زرتشتیان گرامی داشتند.حسن حسینعلی خاطر نشان می كند: چهارشنبه سوری پس از نوروز و شب یلدا سومین سنت بجا مانده از ایران باستان است اما اغلب سنت های ایران باستان با ورود اسلام و تحولات فرهنگی تغییر كرده است.به گفته وی «بایرام آیی» و نوروز باستانی تركی از اواسط بهمن آغاز می شد و بنام «بیرینجا» معروف بود بنابراین در مناطق ترك نشین از ابتدای اسفند «بایرام پایی« یعنی عیدی بردن انجام می شد كه اكنون این سنت در اواخر اسفند انجام می شود.حسینعلی با اشاره به نوع عیدی های قدیمی ابراز می كند: دستكش و جوراب دستبافت، آینه و شمع و نان های شیرین خانگی از جمله عیدی هایی بود كه در توشه عیدی مردم جای داشت.وی «شال پایی» را از دیگر رسوم مردم ترك زبان برشمرده و می افزاید: كودكان و نوجوانان شب چهارشنبه سوری از نورگیر سقف خانه ها «پاجا» شال هایی را می آویختند تا مردم در آن انواع خوراكی و پوشاكی مثل جوراب هدیه دهند و گره بزنند تا بالا بكشند.این پژوهشگر زنجانی ادامه می دهد: قاش زنی از دیگر رسوم رایج چهارشنبه سوری است كه علاوه بر استان زنجان در بسیاری از مناطق كشور وجود دارد به گونه ای كه افراد ظرفی به دست می گیرند و قاشق زنان درب منازل می روند و صاحبخانه معمولا مبلغی نقدی به آن ها هدیه می دهد.حسینعلی از انواع آجیل اعم از سنجد، تخم آفتابگردان، نخود و گندم برشته و كشمش به عنوان «چرشنبه خوراكی» یاد می كند و یادآور می شود: خوردن چنین آجیل هایی كه امروزه نوع آن تغییر یافته است و همچنین پخت و سرو شیر برنج از رسوم رایج چهارشنبه آخر سال در استان زنجان بوده است.وی ادامه می دهد: چهارشنبه سوری هر خانواده به تعداد فرزندان خود تخم مرغ هایی را در پوست پیاز پیچیده و دور آن را با نخ می بست و آب پز می كرد پس از پختن تخم مرغ ها بزرگ خانواده براسا س سفیدی ها و رنگ های ناشی از بستن نخ و پوست و پیاز بر تخم مرغ خورده می شد.این پژوهشگر زنجانی خاطر نشان می كند: آخرین سه شنبه سال كودكان و نوجوانان را اول صبح راهی چشمه می كردند تا از روی آب رد شوند و آن را گشایش و نیك بختی سال آینده می دانستند.حسینعلی اظهار می كند: جوانان دم بخت نیز هنگام پریدن از روی آتش شعرهایی به زبان می آوردند به امید بخت گشایی كه یكی از معروف ترین آن ها بین ترك زبانان زنجان «آتل ماتیل چهارشنبه/بختیم آچیل چهارشنبه»بوده است.
وی «تكم گردانی« را از دیگر رسوم جشن های نوروز برشمرده و می گوید: گرچه مطالعات دقیقی در رابطه با این نمایش عروسكی انجام نشده اما این رسم دربرخی روستاهای ایجرود و خدابنده هنوز پابرجاست.این پژوهشگر زنجانی اظهار می كند: چهارشنبه سوری همه در خانه بزرگ خاندان گرد هم آیند تا جشن و شادی به پا كنند.به گفته حسینعلی جشن بهار مختص ایرانیان نیست و در مناطق مختلف جهان وجود دارد اما جشن زمستان كه دربین ترك ها رایج بوده تا قرن هفتم پس از اسلام نیز رایج بوده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 65]