واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: 2 روی سکه چهارشنبه سوری تهران-ایرنا-چهارشنبه سوری را امروزه همگان با انفجارهای مهیب و آتش افروزی های زندگی سوزش می شناسند و فراموش کرده اند، این آیین، میراثی کهن و باستانی از تمدن و فرهنگ ایرانی است که می تواند همچنان شادی بیافریند و پلیدی بزداید تا آنکه اندوه به بار آورد.
چهارشنبه سوری یکی از این آیین های اصیل و میراث ماندگار است که در باورها و فرهنگ باستانی ایرانی ریشه داشته و نسل به نسل و سینه به سینه گشته تا به امروز رسیده است. این روز همچون جشن مهرگان، شب یلدا، جشن نوروز، سیزده به در و هزاران آیین و رسم ایرانی یادگاری برجای مانده از گذشتگان دور و تمدنی بزرگ است. چهارشنبه سوری از دو واژه «چهارشنبه» یکی از روزهای هفته و «سوری» به معنای سرخ ساخته شده است. ایرانیان در عصر روز سه شنبه آتشی بزرگ روشن کرده و از آن می پریدند و جمله ی « زردی من از تو، سرخی تو از من» را هنگام پریدن می خواندند.
آتش نشانه شادی و گرمی و روشنی در میان ایرانیان است و مردم با روشن کردن آتش چهارشنبه سوری، ناپاکی ها، تیرگی ها و پلیدی ها را با نام زردی به آتش می سپارند و به جای آن سرخی و روشنی آتش را وام می گیرند.
اما این جشن باستانی در سال های گذشته دستخوش دگرگونی زیادی شده و در بسیاری اوقات بی توجهی به فلسفه و شکل واقعی برپایی آن، آسیب های فراوانی به دنبال داشته است تا جایی که برای کنترل و پیشگیری این آسیب ها، هر ساله تدابیر امنیتی ویژه یی در کشورمان مهیا می شود. در گذشته آیین ها و رسم هایی که در میان مردم برگزار می شد فلسفه یی ویژه و کارکردهای فروانی داشت چنانکه هویت ملی یا قومی، همبستگی، صلح و مهر و آشتی، سلامتی و تندرستی و مبارزه با پلیدی و ناپاکی معناهایی نهفته در آنها بود که به عنوان میراثی گران سنگ به آیندگان می سپردند. اما برخی از این آیین ها امروزه با توجه به شرایط و ویژگی هایی که انسان ها و به طور کلی جوامع امروزی دارند، بیش از آنکه کارکردهای مثبت داشته باشند، کارکردی منفی دارند و از این رو جشن و مراسمی که می تواند شادی بیافریند و چهره آیینی خود را آنگونه که هست به جهان بنمایاند، دگرگون شده و بیش از آنکه نشاط آور باشد، اندوه آفریده است.
جوامع روز به روز دگرگونی های بیشتری را تجربه می کنند و رفتارهای افراد نیز به دنبال آنها دستخوش تغییراتی شده است و همین امر در جشن ها و شادی های و بروز هیجان ها نیز به شکل بارزتری دیده می شود. چهارشنبه سوری نیز با گذشت سال ها از شکل سالم و سنتی خود خارج شده و امروز با آسیب ها و هنجار شکنی های زیادی در حوزه سلامت و امنیت عمومی جامعه همراه است.
شرایط گذار حاکم بر جامعه موجب شده در برخی جشن ها و رسم های آیینی تغییراتی پیدا شود که آنها را از شکل نخستین و معمول خود دور سازد؛ سوء استفاده هایی که با نام تفریح و تخلیه هیجان های کاذب از سوی برخی افراد صورت می گیرد مشکلات و پیامدهای ناخوشایندی را به بار می آورد و همین امر زمینه را برای بروز پاره یی برخوردهای تند و سرکوبگرانه فراهم ساخته و به پیدایش جبهه گیری ها و رویارویی افراد و گروه هایی از جامعه با این آیین باستانی منجر شود.
امروز آتش چهارشنبه سوری، جای خود را به ترقه ها و نارنجک های دست ساز داده که از مواد آتش زا و منفجره و خطرناک تشکیل شده اند. شدت انفجار و آتش زایی این مواد به اندازه یی است که هر ساله قربانیان زیادی گرفته و موجب از دستن رفتن عضو بسیاری از افراد می شود.
قطع دست، پا، انگشت، کوری چشم، سوختگی های گسترده در بدن و شاید مهم تر سوختگی صورت، افزون بر اینکه موجب آسیب رساندن به فرد درگیر در مراسم می شود، زیان ها و خطرات زیادی نیز برای رهگذران به بار می آورد و سال به سال نیز شدت و دامنه این آسیب ها بیشتر و گسترده تر از گذشته می شود.
گرایش مردم به سمت مواد منفجره و آتش زای خطرناک در حالی صورت می گیرد که کارشناسان، نیروی انتظامی و رسانه های گروهی پیوسته درباره زیان ها و آسیب های ناشی از مراسم چهارشنبه سوری هشدار می دهند. با وجود این عده یی بی توجه به این هشدارها و از سر خودخواهی و شاید نادانی آتشی بر پا می کنند که دودش نه فقط در چشم خودشان می رود، بلکه سلامت و امنیت دیگران را نیز به مخاطره می اندازد.
افزون بر آسیب های جسمی و روانی جبران ناپذیر ناشی از این هنجارشکنی ها، چهارشنبه سوری هر ساله زیان های مالی فراوان و سنگینی نیز در پی دارد چنان که انفجارها و آتش سوزی ها ناشی از این مراسم نه فقط موجب ویرانی خانه های مسکونی و غیر مسکونی شده بلکه هزینه های درمانی زیادی نیز برای خانواده ها و مراکز درمانی به همراه دارد.
در کنار مواد منفجره و آتش زایی که به صورت غیر قانونی و زیرزمینی، بدون توجه به نکات ایمنی بوسیله افراد در داخل کشور ساخته می شود، بیشتر مواد و وسایل این مراسم وارداتی هستند که به صورت قاچاق از چین و کشورهای دیگر وارد می شود و سودآوری اقتصادی و درآمدزایی آن برای خارجی ها و سوختگی، کوری و لنگی آن برای ایرانی ها می ماند.
بر پایه آمارهای وزارت بهداشت، سال 1392 تعداد مصدومان چهارشنبه سوری، بیش از 2 هزار و هفتصد نفر بوده که در همسنجی با سال پیش از آن سی و پنج درصد رشد داشته و به طور کلی از سال 1387 تاکنون با رشد 2 و نیم برابری همراه بوده است.
با وجود هشدارهای پی در پی درباره آسیب های مواد آتش زا، مراسم چهارشنبه سوری همچنان با این مواد در کشورمان شناخته می شود، این مساله شاید بیش از هر چیز نشانه کاستی ها و کوتاهی نهادها و دستگاه های فرهنگ ساز دولتی و مردم نهاد جامعه در نهادینه ساختن فرهنگ شادی باشد.
چنانکه دستگاه های انتظامی در کنار سازمان های دست اندرکار آموزش و فرهنگ، به این امر باور داشته باشند که شادی و نشاط از بایسته های بنیادی و زمینه ساز بهداشت روانی و سلامت جامعه است و بدین گونه برای رواج فرهنگ شادی های سالم در جامعه برنامه ریزی کنند، پیامدهای مثبت آن در جامعه بیش از زیان های تفریحات ناسالم خواهد بود.
نقش نهادهای اجتماعی و فرهنگی مردمی نیز طی سال های گذشته در زمینه رواج فرهنگ شادی های سالم و رفتارهای بهنجار در جامعه ضعیف و با کاستی هایی همراه بوده و نتیجه آن نیز وجود مشکلات و مسائلی است که هم اکنون در جامعه وجود دارد. چنانکه فرهنگ شادی از سوی دستگاه های دولتی پذیرفته شده و زمان برگزاری جشن ها و آیین ها، محل هایی برای شادی و تخلیه هیجانات مردم در نظر گرفته شود به یقین در جامعه آثار مثبتی بر جای خواهد گذاشت.
*از:فاطمه دوله (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم**552**2054
26/12/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 94]