واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: زادگاه قذافی؛ بهشت افراط گرایان - دکتر محمدمهدی مظاهری* بعد از صدور آخرین قطعنامه شورای امنیت (2199) درخصوص تلاش همه کشورها برای خشکاندن منابع مالی گروه تروریستی داعش همچون خرید و فروش نفت و آثار باستانی در هفته گذشته، این گروه همچنان به توسعه ارضی و تصرف مناطق نفت خیز در خاورمیانه و شمال آفریقا ادامه می دهد.
گروه تروریستی داعش که در ماه های اخیر منطقه نفت خیز برقه در شرق لیبی را جهت اجرای برنامه های بلندپروازانه خود انتخاب کرده و با پیوستن برخی اعضای القاعده به آن، به پیشروی در شهرهای دیگر لیبی همچون درنه نیز پرداخته بود، زادگاه معمر قذافی یعنی شهر سرت را نیز در کنترل خود گرفته و در حال نفوذ در طرابلس و بنغازی نیز است. شهر سرت که در شمال لیبی واقع شده مدتی در دست انصار شریعه، گروه نزدیک به القاعده بود، اما در حال حاضر به نظر می رسد داعش با حدود 400 جنگجو که بیشتر یمنی و تونسی هستند، کنترل اوضاع را در این شهرها به دست گرفته است. قابل ذکر است که یکی از بزرگ ترین بنادر نفتی لیبی یعنی بندر السدره در شرق شهر سرت واقع شده است. بنابراین گروه تروریستی داعش با این فتوحات، به بعضی منابع و تجهیزات نفتی نزدیک تر شده و بتدریج مشغول افزایش نفوذ در طرابلس و نیز دومین شهر بزرگ کشور یعنی بنغازی نیز هستند. در این روند، بعضی نیروهای القاعده به داعش می پیوندند و شبکه های تعلیماتی، مساجد و رسانه های آنها به دست داعش می افتد.
در واقع کشور لیبی و خصوصاً شهرهای شمال شرقی آن به دلایل متعدد برای گروه تروریستی داعش دارای اهمیت است:
1. منابع عظیم نفتی؛ میدان های نفتی لیبی با ذخیره اثبات شده حدود 47 میلیارد بشکه، کشور لیبی را در رتبه اول کشورهای دارای ذخایر عظیم انرژی در آفریقا و رتبه دهم در دنیا قرار داده است. این میادین نفتی غالباً در شمال و شرق این کشور قرار دارند.
2. همسایگی با اروپا؛ عمق ژئوپلیتیکی لیبی (به عنوان همسایه اروپا)، یکی از عوامل اساسی است که هم غرب را نسبت به تحولات لیبی حساس کرده است و هم به واسطه فاصله 600 کیلومتری شهرهای شمالی این کشور با سواحل ایتالیا، لیبی را به عنوان دروازه ورود به اروپا برای داعش جذاب ساخته است.
3. نبود دولت مرکزی؛ موضوع اصلی امروز لیبی این است که لیبی پس از قذافی با توجه به ساخت سیاسی غیرمدرن و تکامل نیافتن فرآیند ملت سازی با مسائل متعدد و چالش هایی مواجه است. کشور لیبی بعد از انقلاب 2011 در این کشور و سرنگونی معمر قذافی، دچار آشوب و جنگ داخلی شد و گروه های مختلف آن برای دستیابی به قدرت با هم درگیر شدند. در حال حاضر پایتخت کشور، طرابلس، در دست گروهی از اسلامگرایان به نام «فجر لیبی» است که مجلس و دولت خود را به پا کرده اند. دومین شهر کشور، بنغازی، هم دست گروهی دیگر از اسلامگرایان است. دولت برآمده از انتخابات که مورد حمایت غرب است در شهر دوردستی در شرق به نام طبرق تشکیل جلسه می دهد. این شهر پایگاه ژنرال خلیفه حفتر نیز است که می کوشد با سرکوب اسلامگرایان به قدرت برسد.
در چنین شرایطی حاکم بودن فضای هرج و مرج بر لیبی و بی حفاظ ماندن انبارهای تسلیحاتی این کشور، لیبی را به بهشتی برای گروه های تروریستی تبدیل کرده و تروریست های داعش نیز با استفاده از همین خلأ قدرت می کوشد میدان درگیری و مبارزه خود را به منابع نفتی و همچنین به اروپا نزدیک کند. از سوی دیگر مستحکم نبودن مرزهای لیبی با مصر، تونس و الجزایر نیز انتخاب های متعددی را پیش روی تروریست های داعش قرار می دهد تا به فکر توسعه طلبی های آینده خویش باشند. در چنین شرایطی هرچه شورای امنیت برای مقابله با منابع مالی این گروه قطعنامه صادر کند و نیز اوباما (در کنفرانس سه روزه مقابله با افراط گرایی در کاخ سفید)، توپ را به زمین مسلمانان بیندازد و از آنها بویژه مسلمانان امریکا بخواهد برای مقابله با «افراط گرایی خشونت آمیز» کار بیشتری انجام دهند، مفید نخواهد بود. به نظر می رسد ریشه های تروریسم و افراط گرایی در خاورمیانه و شمال آفریقا بیشتر دولتی است؛ یعنی نبود دولت های کارآمد در منطقه، منفعت طلبی دولت های منطقه ای و فرامنطقه ای و حمایت برخی دولت ها از تروریسم. بنابراین مبارزه با تروریسم نیز عزم جدی دولت ها را می طلبد تا با ایجاد ثبات، امنیت و رفاه، انگیزه پیوستن شهروندان شان به گروه های افراطی را از بین ببرند، با چشم پوشی از منافع فردی و تقویت نکردن تروریست ها، از ایجاد تنش و رقابت در درون کشورهای منطقه جلوگیری کرده و راه را برای تحقق اراده ملت های خاورمیانه و روی کار آمدن دولت های مردمی باز کنند.
*استاد دانشگاه
سیام
07/12/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 32]