واضح آرشیو وب فارسی:جام نیوز:
یادداشت تحلیلی؛
کدامیک برای آلسعود ناگوارتر است: مرگ ملک عبدالله یا پیروزی انصارالله؟
با توجه به استقرار شیعیان در مناطق نفت خیز و وابستگی شدید عربستان به درآمدهای نفتی، کمترین چالشی در روند استخراج یا صدور نفت میتواند به سرعت کل ساختارهای جامعه عربستان را تحت تأثیر قرار دهد.
با مرگ عبدالله سرانجام چالشی که آل سعود از آن وحشت داشت فرا رسید و با به تخت نشستن «ملک سلمان» فرتوت و بیمار، شمارش معکوس برای ورود عربستان به دوران جدیدی از حیات سیاسی خود آغاز شده است. با توجه به تحولات اخیر یمن، استعفای دولت این کشور و تسلط جنبش انصارالله بر صنعا، به صورت مستقل دیدگاه یمن نسبت به جابجایی قدرت در آل سعود و پیامدهای آن بر حکومت صنعا را مورد مطالعه قرار میدهیم. یمن به عنوان همسایه جنوبی عربستان از زمان های قدیم به عنوان ناحیه آباد و پرنعمت با جنگل ها و باغ های میوه مورد توجه بوده است و رویدادهای شبه جزیره، مستقیم یا غیرمستقیم ساکنان این همسایه جنوبی را نیز تحت تأثیر قرار میداده است. در دوران معاصر نیز با سقوط امپراطوری عثمانی، یمن در سال 1934 به استقلال رسید و در سال 1962 شکل جمهوری به خود گرفت. یمن از صدر اسلام جزو مهم ترین پایگاه های طرفداران اهل بیت بوده و شیعیان بیش از 42 درصد جمعیت فعلی کشور را تشکیل میدهند. با این حال پس از به حکومت رسیدن وهابی ها در عربستان، آل سعود همواره نگاهی تحقیرآمیز به این همسایه جنوبی داشته و آن را حیاط خلوت خود تلقی میکرده است. از تبعات این رویکرد، تلاش برای روی کار آمدن حکومتی وابسته با هدف مهار و سرکوب شیعیان بوده که در طول نیم قرن گذشته همواره در دستور کار حکومت های دو کشور قرار داشته است. یکی از دلایلی که موجب حساسیت مقامات سعودی نسبت به شیعیان یمن شده است، ارتباط آنها با شیعیان شرق عربستان است که در صورت سازماندهی میتوانند دسترسی آل سعود به غنی ترین مناطق نفتخیز خود را دچار مخاطره کنند. در این راستا و در پاسخ به این نگرانی، رژیم آل سعود با حمایت از دیکتاتورهای یمن تلاش بسیاری برای کاهش نفوذ شیعیان و گسترش وهابیت در شمال این کشور به انجام رسانده است. از جمله این اقدامات میتوان به ممنوعیت تأسیس مدارس دینی برای شیعیان، آزار، شکنجه و زندانیشدن شیعیان و علمای شیعی، ممنوعیت برگزاری مراسم مذهبی همچون عید غدیر، تخریب مساجد و به آتش کشیدن علنی و قانونی کتابهایی همچون نهج البلاغه و صحیفه سجادیه اشاره کرد. بنابراین با مشخص شدن عمق محرومیت شیعیان یمن که با همکاری کامل آل سعود اجرایی شده است، طبیعی است هر اقدامی که موجب ضعف یا افول این پدرخوانده شوم شود، با استقبال شیعیان مواجه و به تقویت آنها در پیگیری بهتر مطالباتشان منجر خواهد شد. بر همین اساس با وجود تأکید ملک سلمان بر ادامه سیاست های عبدالله و همچنین دیدگاه «نوام چامسکی» نظریه پرداز آمریکایی مبنی بر بی تأثیر بودن جابجایی قدرت بر روندهای کلان سیاست خارجی عربستان، به احتمال زیاد این جابجایی قدرت چندان بی تأثیر هم نخواهد بود و پیامدهای آن محیط داخل و پیرامونی عربستان را دستخوش تغییرات مختلف خواهد کرد. به عنوان مثال، در بحبوحه رقابت قدرت میان آل سعود، جریان های آزادیخواه همچون انصارالله در یمن، محدودیت های کمتری را بر سر تحقق اهداف خود خواهند داشت. همچنین با توجه به تحولات اخیر یمن و سلطه انصارالله بر امور کشور، قطعاً روابط این کشور با همسایه شمالی دستخوش تغییر خواهد شد و عربستان علاوه بر کاهش سطح روابط، نهایت تلاش خود را برای تضعیف و به بن بست کشاندن انقلاب مردم به طرق مختلف -از جمله فعال کردن و تجهیز القاعده در یمن- به کار خواهد بست. البته با تقویت شیعیان و تسلط آنان بر یمن این احتمال نیز وجود دارد که برخی از اختلافات ارضی فیمابین که به دلیل وابستگی حکومت های قبلی یمن مسکوت مانده اند، مجدداً مطرح شوند. از جمله مهمترین این اختلافات، منابع غنی نفت و گاز موجود در مرزهای آبی-خاکی این دو کشور است که به رغم توافقنامه طائف، هنوز راه حلی برای چگونگی استخراج آنها تعریف نشده است. همچنین با موفقیت شیعیان در یمن، این احتمال به شدت تقویت میشود که شیعیان عربستان نیز با تأسی از مبارزان انصارالله، علیه سالها تبعیض و محرومیت قیام کنند و درصدد تکمیل حرکت اعتراضی سالهای گذشته خود برآیند. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که با توجه به استقرار شیعیان در مناطق نفت خیز و وابستگی شدید عربستان به درآمدهای نفتی، کمترین چالشی در روند استخراج یا صدور نفت میتواند به سرعت کل ساختارهای جامعه عربستان را تحت تأثیر قرار دهد و به عنوان کاتالیزوری برای علنی شدن نفرت مردم و مطالبه اصلاحات در این کشور فوق العاده بسته عمل نماید. عبدالمجید زواری؛ اندیشکده روابط بینالملل
۰۷/۱۱/۱۳۹۳ - ۲۱:۵۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 60]