محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832197114
بیین بیانات رهبر معظم انقلاب به مناسبت هفته وحدت چرا همگرایی حل المسائل منطقه‌ی آبستن آشوب است؟
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: بیین بیانات رهبر معظم انقلاب به مناسبت هفته وحدت
چرا همگرایی حل المسائل منطقه‌ی آبستن آشوب است؟
وحدت اسلامی را بایستی از منظری واقع‌گرایانه و عملی مد نظر قرار داد. هر گونه وحدت سیاسی، اقتصادی و... بایستی بر بنیان‌های مشترک فرهنگی استوار گردد.
موضوع وحدت از جمله مهم ترین تأکیدات مقام معظم رهبری در دهه‌‌های اخیر است. ایشان همواره با تأکید بر این مهم و روشنگری درباره‌ی توطئه‌های دشمنان برای اختلاف‌افکنی در میان مسلمانان، نسبت به هوشیاری مسلمین هشدار می‌دهند. برای بررسی تبعات و پیامدهای این توطئه‌ی دشمنان و همچنین راه‌های رسیدن به وحدت، در این مقاله‌ی دوقسمتی به بررسی زوایای مختلف این مسئله پرداخته‌ایم. در قسمت قبل، به بررسی تبعات و پیامدهای اختلاف‌افکنی میان مسلمانان پرداخته شد. در این قسمت، مفهوم وحدت به عنوان تنها راه‌حل مسلمانان برای مقابله با توطئه‌های دشمنان بررسی می‌شود.
وحدت امت اسلامی
مفهوم «امت اسلامی»، که یکی از مفاهیم کلیدی و بنیادین در اندیشه‌ی اسلامی است، به عنوان مهم ترین ظرفیت و توانمندی فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی، برای ایجاد همسویی و همسانی جوامع اسلامی مورد توجه قرار می‌گیرد. احیاگران اندیشه‌ی دینی، بازخوانی و تجدید حیات مقوله‌ی «امت اسلامی» را در محور فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود قرار داده‌اند و از آن به عنوان عامل وحدت‌بخش و مکانیسم کارآمد برای شکوه و عظمت مسلمین و نفی استعمار و استثمار یاد کرده‌اند
بررسی متون اسلامی نشان می‌دهد که جامعه‌ی مطلوب و آرمانی مورد نظر اسلام، امت است که از نظر جغرافیایی دربردارنده‌ی تمامی مسلمانان از ملت‌های مختلف و از نژادها، اقوام، قبایل و سایر گروههاست.
مهم ترین عنصر تشکیلدهندهی امت، عنصر فرهنگی‌دینی، یعنی همان فرهنگ اسلامی و ارزش‌های دینی است که بر اساس آن، تمامی مسلمانان حول محور اسلام و ارزش‌های اسلامی گرد هم میآیند و منسجم می‌شوند.
بنابراین عامل هویتبخش در امت، خون، نژاد، قبیله، زبان و عناصر دیگری از این دست نیست، بلکه هدف مشترکی است که حول محور اسلام به وجود میآید. بر این اساس، با صراحت قرآن همه‌ی مسلمانان را امت واحد میخواند و میگوید: «ان هذا امتکم امه واحده و انا ربکم فاعبدون»(1)
معنای وحدت اسلامی این است که مسلمانان از هر گروه و مذهبی، بر اساس آیین اسلام گرد هم آیند. برای تحقق این معنا، لازم نیست که آن‌ها دست از اختلافات مذهبی خود بردارند و یک مذهب مشترک را برگزینند.
راه رسیدن به این هدف این است که آنان دست کم در امور مربوط به امت اسلامی وسعت نظر داشته باشند و فراتر از مرزهای مذهبی، ملی، زبانی و... بیندیشند و در عمل هم مصالح کلی اسلام و مسلمین را بر مصالح جزئی مقدم بدارند.
شهید مطهری (رحمت الله علیه) در این زمینه می‌گویند: «مفهوم اتحاد اسلامی این نیست که مسلمانان از اصول اعتقادی یا غیر اعتقادی خود صرف‌نظر کنند و به اصطلاح مشترکات همه را بگیرند و مختصات را کنار بگذارند، زیرا نه این کار منطقی است و نه قابل عمل... ما خود شیعه هستیم و افتخار پیروی از اهل بیت (علیه السلام) را داریم. کوچک ترین چیزی، حتی یک مستحب یا مکروه کوچکی را قابل مصالحه نمی‌دانیم. نه توقع کسی را می‌پذیریم و نه از دیگران انتظار داریم که به نام مصلحت و به خاطر اتحاد اسلامی، از یک اصل از اصول خود دست بردارند... آنچه نباید صورت بگیرد کارهایی است که احساسات، تعصبات و کینه‌های مخالف را برانگیزد. اما بحث علمی سروکارش با عقل و منطق است، نه عواطف و احساسات.»(2)
قرآن کریم به مسئله‌ی وحدت اسلامی اهتمام خاصی می‌ورزد. از یک سو پیامدهای مثبت اتحاد را بازگو می‌کند و از سوی دیگر، نسبت به پیامدهای شوم اختلاف هشدار می‌دهد. آیه‌ی «و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا» (آل‌عمران، 103) همه‌ی مسلمانان را به اتحاد و دوری از اختلاف دعوت می‌کند و در سیاق آیاتی قرار دارد که مؤمنان را به رعایت تقوای الهی فرامی‌خوانند.
از اینجا می‌توان این نکته را برداشت نمود که ایجاد و حفظ وحدت در جامعه‌ی اسلامی از مظاهر تقوای اجتماعی‌سیاسی است؛ چنان که ایجاد تنش و درگیری، بر خلاف تقوای الهی است. در ادامه‌ی همین آیه در دو مورد از اتحاد و هماهنگی به عنوان نعمت الهی یاد کرده است. طبیعی است که در مقابل، اختلاف و درگیری باعث نقمت و عذاب الهی می‌شود. قرآن کریم در آیه‌ای دیگر، که انواع عذاب زمینی و آسمانی را بازگو می‌کند، می‌فرماید: «او یلبسکم شیعاً و یذیقُ بعضکم بأس بعض» (انعام، 65) یا شما را به صورت گروه‌های مختلف به هم درآمیزد و به بعضی طعم کیفر بعضی دیگر را بچشاند.
اولین نقطه‌ی مشترک بین مسلمانان، ایمان به خدا و دومین نقطه، ایمان به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و قرآن کریم است. این نقاط مشترک می‌توانند مسلمانان را از گرداب اختلاف نجات دهند و به ساحل وحدت و هماهنگی برسانند. قرآن کریم فرموده است اگر در چیزی منازعه کردید، به خدا و پیامبر رجوع کنید. مراجعه به خدا یعنی مراجعه به قرآن، کتاب خدا و مراجعه به پیامبر (صلی الله علیه و آله) در این زمان یعنی مراجعه به سنت آن حضرت (نساء، 59).
این وحدت اسلامی البته دچار چالش‌هایی است. عمده‌ی چالش‌های درون جوامع اسلامی را می‌توان با عناوین 1. هتک حرمت به مقدسات یکدیگر، 2. تکفیر و نسبت شرک دادن به مسلمانان و 3. ضعف فرهنگی مسلمانان، چالش‌های ناشی از فقر و توسعه نیافتگی، نام برد.
این چالش‌های داخلی در بسیاری از موارد، خود از محرک‌هایی خارجی نشئت می‌گیرند؛ به ویژه اینکه همگام با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و روند بیداری اسلامی در جوامع اسلامی، امروز عناصر اختلاف زا، به ویژه در گروه‌های تکفیری و نو سلفی، بیش از پیش توسعه می‌یابد. در واقع عنصر خارجی سلطه، با ایجاد تضادهای کاذب شیعه و سنی، ایران‌هراسی و... تلاش نموده است که عناصر اختلاف‌انگیز در میان مسلمانان را به نقطه‌ی تعارضی برساند و اثر عناصر وحدت‌بخش را بکاهد.
الف) وحدت اسلامی و واقعیت‌های جهان معاصر
امت، پدیدهای ناشی از یک عامل فرهنگی، یعنی دین است. حال آنکه مفهوم دولت‌ملت در جهان معاصر کنونی پدیدهای درونمرزی و وابسته به سرزمینی مشخص و حاصل پیوند چند عامل فرهنگی و محیطی است. لذا در اسلام برای مرحله‌ی گذار و رسیدن به وضعیت مطلوب امت آرمانی، مرزهای فیزیکی به رسمیت شناخت شده است؛ چرا که در شرایط فعلی، مرزهای طبیعی و جغرافیایی بر معادلات جهانی حکومت می‌کند و تمام روابط بین‌المللی بر آن استوار است. لذا در جهان امروز، با دیدِ واقع‌گرایانه مى‌توان به جاى «وحدت نهایى» میان ملت‌های مسلمان، همگرایی اسلامی را سرلوحه‌ی اهداف سیاست خارجى دولت‌های اسلامى قرار داد. هم‌گرایى مرتبه‌ی پایین‌تر اتحاد دولت‌ها و ملت‌ها محسوب مى‌شود.
اتحاد دولت‌ها از نظر حقوقى شکل‌هاى مختلفى دارد: یونیورسالیسم (جهانی)، رژیونالیسم (منطقه‌ای)، کنفدراسیون دولت‌ها، فدرالیسم، اتحاد شخصى، اتحاد واقعى و هم‌گرایى دولت‌هاى ملى. یونیورسالیسم یا آرمان وحدت جهانى، با توجه به مقتضیات روابط بین‌الملل در شرایط حاضر، امرى بعید به نظر مى‌رسد و ممکن است صرفاً «آرمان» مطلوبى تلقى شود. رژیونالیسم یا وحدت منطقه‌اى نظریه‌اى واقع‌گرایانه است و امروزه مورد توجه دولت‌هاى ملى قرار دارد. هم‌گرایى مرتبه‌ی پایین‌تر اتحاد دولت‌ها و ملت‌ها محسوب مى‌شود. هرچند به دلیل منازعات و اختلاف‌هاى میان جوامع و ملل مسلمان، نفوذ استکبار جهانی و ایجاد و اصالت یافتن مرزهای جغرافیایی، امکان وحدت در اشکال فوق وجود نداشته باشد، اما دولت اسلامی موظف است همگرایی میان دولت‌های مسلمان، کاهش منازعات و رفع اختلافات را سرلوحه‌ی کارهای خود قرار دهد.
یکی از ابعاد اصلی اجرای این هدف، میانجیگری است. قرآن کریم مى‌فرماید: اگر دو طایفه از مؤمنان با هم جنگیدند، میان آن دو را اصلاح دهید و اگر یکى از آن دو بر دیگرى تعدى کرد، با آن [طایفه‌اى] که تعدى مى‌کند، بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر برگشت، میان آن‌ها را دادگرانه سازش دهید و از خدا پروا بدارید (حجرات، 9).
همگرایی فرهنگی در جهان اسلام
بنابراین وحدت اسلامی را بایستی از منظری واقع‌گرایانه و عملی مد نظر قرار داد. از سوی دیگر، هر گونه وحدت سیاسی، اقتصادی و... بایستی بر بنیان‌های مشترک فرهنگی استوار گردد. در این میان، کشورهای مسلمان، در تعامل و تبادل با یکدیگر، دارای اشتراکات فرهنگی و مدنی فراوانی هستند که می‌توانند با اتخاذ رویکرد هم‌گرایانه با جهان اسلام و همکاری‌های منطقه‌ای از توانمندی‌های موجود خود استفاده کنند. این همکاری می‌تواند منافع سیاسی و اقتصادی فراوانی برای دولت‌های مسلمان اسلامی به ارمغان آورد.
بنابراین یکی از بهترین گزینه‌های پیش روی دولت‌های اسلامی، به منظور جلوگیری از روند تهدیدآمیز جهانی شدن، همکاری منطقه‌ای اسلامی است. توجه به این نکته ضروری است که در عصر جهانی شدن، مسائل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی منطقه‌ای بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. منطقه‌ای شدن، با حفظ مسائل خاص بومی و ملی، همکاری را برای برون‌رفت از بحران‌ها و ارتقای مناسبات تجویز می‌کند. از سوی دیگر، مشترکات دینی و فرهنگی در حوزه‌ی کشورهای اسلامی، که عمدتاً در منطقه‌ی جغرافیایی خاصی نیز قرار دارد، باعث می‌گردد منطقه‌گرایی فرهنگی به عنوان راه‌حلی در برابر جهانی‌سازی مطرح شود.
لذا بهترین بستر برای نزدیک شدن مواضع کشورهای اسلامی، فعالیت در عرصه‌های فرهنگی است. رویکرد اسلامی فرهنگ با هدف تحکیم همبستگی و همکاری میان جوامع اسلامی، در قالب اصول سعه‌ی صدر و ارزش‌های والای اسلام پایه‌ریزی می‌شود. افزایش تعامل و تبادل فرهنگی از سویی منجر به همگرایی فرهنگی مسلمانان می‌شود و از سویی دیگر، موجب تأکید بر تمایز هویتی جهان اسلام با جهان غرب می‌گردد.
همگرایی فرهنگی می‌تواند با تأکید بر وحدت شیعه و سنی، تقریب مذاهب اسلامی و نفی فرقه‌گرایی مذهبی در صدد وحدت ملت‌های مسلمان و تحقق پروژه‌ی امتسازی برآید. در این راستا، احیای امت اسلامی بر پایه‌ی قرآن و حدیث و فرهنگ اسلامی (مشترکات باورها) و تشکیل جبهه‌ی اسلامی در مقابل اردوگاه غرب و صهیونیسم، موجب همگرایی جهان اسلام بر اساس اتحادیه‌های منطقه‌ای، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی برای تأثیرگذاری بر نظام بین‌الملل می‌گردد. این روند همگرایی فرهنگی، علاوه بر احیای ژئوپلیتیک جهان اسلام، موجب افزایش نقش دین، به عنوان اصلی اساسی در مدیریت تحولات جهانی نیز می‌شود.
برخی از راهبردها و راهکارهای تأمین هدف مورد بحث را می‌توان این گونه مورد اشاره قرار داد:
1. استفاده از ظرفیت سازمان کنفرانس اسلامی برای حل مشکلات دنیای اسلام.
2. تشکیل اتحادیه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی فراگیر در میان کشورهای اسلامی.
3. تلاش برای حل‌وفصل اختلافات و سوءتفاهم‌های موجود میان کشورهای اسلامی با رعایت منافع ملی و فراملی.
4. تعامل فعال فرهنگی میان کشورهای اسلامی با مباحثه‌هاى گسترده و صمیمانه براى حفاظت از فرهنگ اسلامى مشترک و ارزش‌هاى دینى در برابر یکسان‌سازی فرهنگی غربی.
5. تمرکز بیشتر بر گسترش تعاملات اقتصادی و تکنولوژیک با کشورهای اسلامی با راه‌اندازی و گسترش بانک‌‌های اسلامی و سرمایه‌گذاری در کشورهای مسلمان.
6 . هماهنگی کشورهای اسلامی در اتخاذ مواضعى کلى و مشترک در قبال مسائل فرهنگ جهانى، از جمله حقوق بشر و...
پی‌نوشت‌ها:
1.عباسعلی عمید زنجانی، فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر، 1373، ج 3، ص 53.
2 مرتضی مطهری، امامت و رهبری، قم، انتشارات صدرا، یازدهم، 1369، صص 16 تا 21.
*عبداله مرادیمنبع: برهان انتهای متن/
93/10/20 - 00:49
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 124]
-
گوناگون
پربازدیدترینها