محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829854516
پیش‌بینی آینده جمعیت ایران در ۳ سناریو
واضح آرشیو وب فارسی:الف: پیش‌بینی آینده جمعیت ایران در ۳ سناریو
تاریخ انتشار : سه شنبه ۹ دی ۱۳۹۳ ساعت ۰۹:۴۹
انتقال یا گذار جمعیت یکی از موضوعات عمده در مطالعات جمعیتی است. در توضیح یا تبیین «مراحل گذار جمعیتی» باید گفت که جمعیت‌شناسان برای تحلیل و تبیین تحولات جمعیتی جوامع از نظریه « گذار جمعیتی » استفاده می‌کنند. به گزارش فارس، قبل از شروع گذار جمعیتی زندگی‌ها کوتاه، موالید زیاد، رشد جمعیت کند و ساختار جمعیت جوان است و در بستر گذار جمعیتی، ابتدا مرگ و میر و سپس باروری کاهش یافته، در نتیجه میزان‌های رشد جمعیت ابتدا افزایش سریعی داشته و سپس دوباره کاهش می‌یابد و سپس با حرکت به سمت باروری پایین و زندگی طولانی، یک جمعیت سالخورده شکل خواهد گرفت. تفاوت اساسی گذار اول و دوم جمعیتی طبق گفته ون‌دی‌کا (۲۰۰۲): « اگر کاهش مداوم مرگ‌و‌میر مشخصه اصلی گذار اول جمعیتی جوامع است، باروری زیر سطح جانشینی ( میزان باروری کل کمتر از ۲.۱ بچه برای هر زن) مشخصه اصلی گذار دوم جمعیتی است». در این مرحله رشد طبیعی جمعیت به دلیل فزونی گرفتن میزان مرگ و میر بر میزان موالید منفی می‌شود و حجم جمعیتی جوامع رو به کاهش می‌گذارد. طبق اظهارات برخی از جمعیت‌شناسان و بر اساس شواهد و قرائن جمعیتی، ایران تا سال ۱۳۸۹ مراحل پایانی گذار اول جمعیتی را تجربه کرده و پس از آن در آستانه ورود به گذار دوم جمعیتی قرار گرفته است. برای نشان دادن تغییرات سطح و روند مرگ و میر در ایران یا همان مراحل گذار جمعیتی در محدوده سال های ۱۲۹۰ الی ۱۳۹۰ می توان آنها را در پنج دوره خلاصه کرد: الف) از ابتدا تا سال ۱۲۸۵: در این دوره روند ثابت و پایداری در میزان مرگ و میر دیده می شود. آغاز تغییرات اساسی در شرایط اجتماعی و اقتصادی و به ویژه سیاسی کشور با واقعه مشروطیت مرتبط است. ب) از سال ۱۲۸۵ تا ۱۳۱۰: از سال ۱۲۸۵ اولین حرکت در سیر نزولی مرگ و میر دیده می شود و منحنی مرگ و میر شروع به فاصله گرفتن از منحنی موالید می کند. این فاصله با روندی تقریبا تدریجی و ثابت تا ۱۳۱۰ حفظ می شود. میزان رشد جمعیت از ۰.۶ درصد در سال به ۱.۴ درصد افزایش می یابد. ج) از سال ۱۳۱۰ تا ۱۳۳۰ : دومین کاهش در روند مرگ و میر در این دوره دیده می شود. فاصله منحنی مرگ و میر از منحنی تغییرات موالید بیشتر می شود. گرچه مرگ و میر در دوره ۱۳۲۵ تا ۱۳۳۰ با نوسانی افزایشی روبرو است که به نظر می رسد به جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن و وقایع داخلی مرتبط باشد، اما رشد جمعیت همچنان سیر صعودی دارد و بر تعداد جمعیت ایران افزوده می شود. د) از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۷۰ : سومین کاهش و افت اساسی در مرگ و میر در این سال ها قابل مشاهده است. سطح مرگ و میر هر چه بیشتر از سطح موالید فاصله می گیرد جمعیت بسیار بزرگی به جمعیت کشور در نتیجه کاهش مرگ و میر افزوده می شود و نوعی ثبات نسبی بر آن حاکم است. و) ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ : طی این دوره، میزان مرگ و میر خام و اطفال کاهش چشمگیری را تجربه نموده اند. این کاهش به دلیل پیشرفت های پزشکی در کنترل بیماری ها بوده است که به لحاظ زمانی از اوایل دهه ۷۰ شدت بیشتری گرفته است. طبق بررسی های انجام گرفته پس از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۴۰۵ نیز روند کنونی ادامه خواهد داشت. (مطیع حق شناس، نادر، سیمای تحولات شاخص های مرگ ومیر در ایران و کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه : گذشته، حال و چالش های فرا رو) نتایج پیش بینی های اخیر سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ در مورد تحولات حجم جمعیت ایران تا ۱۰۰ سال آینده نشان می دهد که در صورت تحقق سناریوی حد پایین[۱] - جمعیت ایران تا سال۱۴۳۰ به حدود ۷۳ میلیون نفر با شاخص سالخوردگی ۳۸.۵ ؛ - در سال ۱۴۴۵ به حدود ۶۱ میلیون نفر با شاخص سالخوردگی ۴۷.۵ درصد؛ - سال۱۴۸۰ به حدود ۳۱ میلیون نفر با شاخص سالخوردگی ۴۷.۴ درصد کاهش خواهد یافت. - همچنین در صورت تحقق الگوی رشد متوسط [۲] جمعیت ایران تا سال ۱۴۴۵به حدود ۷۹ میلیون نفر با شاخص سالخوردگی ۳۶.۹ درصد، سپس تا سال ۱۴۸۰ به ۶۲ میلیون نفر (با شاخص سالخوردگی ۴۷.۵ درصد) کاهش خواهد یافت. بنابراین در صورتی که روند کنونی ادامه پیدا کند، جمعیت ایران تا سال ۱۴۸۰ به کمتر از ۳۲میلیون نفر خواهد‌رسید که بیش از ۴۷ درصد آن افراد سالخورده هستند. شواهد جمعیتی به دست آمده از سرشماری سال ۱۳۸۵نشان می‌دهد که تحولات جمعیتی ایران منطبق بر سناریوی حد پایین سازمان ملل است، همچنین نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ کشور نشان می‌دهد که روند تحولات جمعیتی کشور با آنچه که در قانون توسعه آمده است (سیاست تعدیل موالید از ۶.۴ مولود زنده به دنیا آمده در طی دوران بالقوه باروری یک زن - سال ۱۳۶۵- به ۴ نوزاد در سال ۱۳۹۰ و کاهش نرخ رشد طبیعی جمعیت از ۳.۲ به ۲.۳ درصد )، دارای انحراف چشم گیر بوده است. همچنان که بیان شد بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ رشد جمعیتی کشور ۱.۶۲ و میزان باروری کل کشور ۱.۸ اعلام شده است، این انحرافات از قانون برنامه توسعه ضرورت تجدید نظر در سیاستهای جمعیتی را بیشتر می‌کند. با توجه به آنچه بیان شد، در نمودار ذیل فرآیند گذار جمعیتی ایران طی سال های ۱۲۹۰ الی ۱۳۹۰ به تصویر کشیده شده است : الگوی گذار باروری در ایران نشان‌دهنده تغییر از باروری خیلی بالا به باروری خیلی پائین است. آغاز روند کاهش باروری در ایران از سال ۱۳۶۳ ، خصوصا از سال ۱۳۶۷ همزمان با شروع مجدد برنامه های تنظیم خانواده بوده است. نمودار فوق نشان می دهد: - بعد از این کاهش اولیه، موقتاً وقفه‌ای در گذار جمعیتی ایران پدید می‌آید و تحت تأثیر شرایط خاص متأثر از رویداد انقلاب اسلامی، باروری در بین سالهای ۱۳۵۸ ـ ۱۳۵۶ اندکی افزایش یافته و سپس تا حوالی سال ۱۳۶۳ روند نسبتاً ثابتی را ادامه می‌دهد. - از سال ۱۳۶۳ به بعد مجدداً به‌تدریج روند کاهش باروری آغاز می‌شود و از این زمان به بعد، خصوصا از سال ۱۳۶۷ که زمان شروع مجدد برنامه‌های تنظیم خانواده است، به سرعت روند انتقالی خود را طی کرده و روند کنونی نیز از همان روند قبلی تبعیت می‌کند. (طبق سرشماری سال ۱۳۶۵، رشد جمعیت در دهه آغازین پیروزی انقلاب اسلامی به حدود ۳.۹ رسیده است .) بنابراین با توجه به رشد چشمگیر جمعیت ایران در سال های اول پیروزی انقلاب اسلامی، ایران از سال ۱۳۸۵ وارد پنجره جمعیتی شده (یعنی شرایطی که بیش از ۷۰% از افراد یک جامعه در سن فعالیت (۱۶ تا ۶۴ سالگی) باشند ) که حدود ۴ دهه ادامه دارد و در صورت برنامه ریزی صحیح می تواند بهره برداری خوبی از این فرصت طلایی نماید. از سوی دیگر باید توجه داشت که اگر چه در حال حاضر، ایران در دوره پنجره جمعیتی به سر می برد اما با کاهش شدید نرخ رشد جمعیت فراتر از پیش بینی‌های کارشناسان، زنگ هشدار کاهش موالید و باروری به صدا درآمده که لزوم تغییر نگرش در ساختار سیاستهای کنترل جمعیت را در این باره می‌طلبد. در حال حاضر اگر سیاستهای کنترل جمعیتی هم چون گذشته ادامه یابد، با ادامه روند کاهش باروری، نرخ رشد جمعیت ایران در چند سال آینده به صفر خواهد رسید. در این صورت ایران وارد مرحله سالمندی جمعیت خواهد شد که در ادامه این موضوع را مورد بررسی قرار داده ایم. ایران وارد مرحله سالمندی جمعیت شده است میزان باروری زنان از سال ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۹۰ کاهش چشمگیری داشته و در صورت ادامه روند کاهش جمعیت، این مسئله به یک بحران اجتماعی، اقتصادی امنیتی و سیاسی تبدیل خواهد شد، به همین دلیل رهبر معظم انقلاب خطاب به مسولان و مردم در مقاطع مختلف این خطر کاهش جمعیت جوان را گوشزد کردند. ایشان فرمودند: «ما اگر چنانچه با این شیوه‌‌ای که امروز داریم حرکت می‌کنیم پیش برویم، در آینده ی نه چندان دور، یک کشور پیری خواهیم بود که علاج این بیماری پیری هم در حقیقت در دسترس نیست.» با توجه به سقوط آبشاری نرخ باروری کلی در ایران و حساسیت موضوع، ایشان در جای دیگر متذکر شدند مسئله جمعیّت که بجد هم مورد بحث و اختلاف نظر در جامعه است، مسئله‌ی بسیار مهمّی است. بلاشک از نظر سیاست کلّی کشور، کشور باید برود به سمت افزایش جمعیّت؛ البتّه به نحو معقول و معتدل برود. - در حال حاضر نرخ باروری کشور به ازای هر زن ۱.۷ است یعنی به‌طور متوسط هر زن در طول زندگی‌اش کمتر از دو فرزند به دنیا می‌آورد. آمارها نشان می‌دهد که میانگین نرخ ثبت ولادت در کشور ۱۸.۵در هزار و میانگین نرخ ثبت فوت ۵.۶ در هزار است. - بنا بر آمارها ایران در حال حاضر جزو ۱۰ کشوری است که به سرعت به سمت کهنسالی در حال حرکت است؛ کشور ما از نظر تعداد افرادی که به سن پیری می رسند، در جایگاه ششم جهان قرار دارد. نتایج سرشماری آمار و نفوس سال ۹۰ مرکز آمار ایران جمعیت ایران نشان می دهد جمعیت جوانان ۲۰ الی ۲۹ ساله کشور از سال ۱۳۹۰ روند نزولی پیدا کرده است. این روند کاهش تا سال ۱۳۹۲ به حدود ۱۷.۳ میلیون نفر و در سال ۱۳۹۵ به کمتر از ۱۵.۵ میلیون نفر می‌رسد. بنابراین اگر با روند فعلی کاهش جمعیت و براساس سناریوی رشد متوسط جمعیت حرکت کنیم، در سال ۱۴۸۰ جمعیت کشور به ۶۲ میلیون نفر خواهد رسید و با ادامه این روند، ما با پدیده افزایش جمعیت سالمندی مواجه خواهیم بود و لذا پیش بینی می شود طی ۱۰ سال آینده به ازای هر ۱۰ خانوار، هفت سالمند بالای ۶۰ سال در کشور داشته باشیم. با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته، می‌توان گفت که وضعیت جمعیتی جمهوری اسلامی ایران در ۵۰ سال آینده در وضعیت مطلوبی نخواهد بود و به سمت کاهش جمعیت پیش خواهیم رفت، ضمن آن که جمعیت جوان و فعال کشور نیز به شدت کاهش خواهد یافت. افزایش جمعیت سالمند نیز ضمن عدم توانمندی اقتصادی، نیازمند خدمات بیشتر بخش جوان جمعیت خواهد بود. طبق نظرکارشناسان که جمعیت بالای ۶۰ سال را، سالمند محسوب می کنند، ایران وارد مرحله سالمندی جمعیت شده است، چرا که ۸.۲ درصد (ورود به اولین مرحله سالمندی ۷ درصد میباشد) جمعیت ما را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می‌دهند، اما با این وجود هنوز برنامه ریزی خاصی پس از ورود به این مرحله نداریم. همچنین طبق بررسی بخش جمعیت سازمان ملل، تا سال ۲۰۵۰ میلادی، ۳۳ درصد جمعیت کشور سالمند خواهند بود که معادل ۲۸ میلیون نفر از جمعیت آن زمان است. این رقم برای ایران در سال ۲۰۵۰ میلادی در حالی است که کشورهای دنیا در همان سال نرخ ۲۱ درصدی جمعیت سالمند را خواهند داشت. البته این رقم بالای نرخ سالمندی در سالهای آینده به دلیل انفجار جمعیتی ما در سالهای پس از انقلاب و پس از افزایش سطح بهداشت و امید به زندگی در ایران است. کشور ایران در سالهای ۵۵ تا ۶۵ سیاست جمعیتی افزایش موالید را داشت که نتایج آن در آینده پیش‌بینی نشده بود و در سالهای ۸۰ با خیل عظیم جوانان و نیازهای آنان روبرو شد که این به هم ریختگی هرم سنی جمعیت در سالهای آینده به گروه سنی سالمندان خواهد رسید. بررسی نظرات جمعیت‌شناسان کشور نشان می‌دهد افزایش وابستگی سالمندان و کاهش جمعیت در سن کار به همراه پیری آن از جمله مهمترین چالش‌های جمعیتی ناشی از سالمندی جمعیت در سالهای آینده است. همچنین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که کشور با سالمند شدن جمعیت، با چالش‌های اجتماعی مانند افزایش شکاف نسلی بین جوانان و سالمندان و جمع شدن چترهای حمایتی خانواده از سالمندان روبرو خواهد بود. مهمترین چالش اقتصادی کشور با افزایش سن جمعیت نیز افزایش فشار مالی در صندوق‌های بازنشستگی و بیمه است و افزایش هزینه‌های درمان نیز تبدیل به مشکلی برای سیاست‌گذاران کشور و جمعیت سالمندان خواهد شد، چرا که هزینه‌ی درمان برای هر سالمند سه برابر هزینه درمان یک کودک است. در اینجا لازم است تاکید شود سالخوردگی جمعیت در ایران امری اجتناب ناپذیر است، اما مهم مدیریت پدیده جمعیتی و اتخاذ سیاست‌گذاری‌های جمعیتی مناسب است؛ لذا لازم است این سیاست‌ها در دو بعد کلی «سیاستهای تعدیل ساختاری» از طریق اثرگذاری بر سطح باروری و جلوگیری از کاهش آن و نیز «سیاستهای جامع جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی» پیش‌دستانه پیگیری شود، چرا که افزایش جمعیت سالمندی در سالهای آینده ما را با موج سالمندانی مواجه خواهد کرد که باید سیاستهای مناسب برای برخورد با آنها را اتخاذ کنیم. با توجه به اینکه کشور ایران هم اکنون وارد مرحله نخست سالمندی یعنی جمعیت بالای ۶۰ سال بین ۷ تا ۱۴ درصد شده است، پیش‌بینی می‌شود که تا ۳۰ سال آینده وارد مرحله فوق سالمندی، یعنی بیش از ۲۱ درصد جمعیت سالمند شود. شاخص سالمندی یعنی نسبت افراد بالای ۶۰ سال به جمعیت زیر ۱۵ سال که در کشورهای اروپایی ۱۸۶ به ۱۰۰ است، در حالی که کشورهای در حال توسعه دارای رقم ۴۱ به ۱۰۰ هستند که این نشان می‌دهد کشورهای در حال توسعه در سالهای آینده با پدیده سالمندی مواجه خواهند شد. پیش‌بینی ما این است که ایران در سالهای آینده با پدیده زنانه شدن سالمندی نیز روبرو شود. این پدیده در واقع افزایش سهم زنان سالمند نسبت به مردان سالمند در جمعیت کشور است که طبق مطالعات در سال ۱۴۳۰ برای زنان ۳۴ و نیم درصد و برای مردان ۳۱ درصد خواهد بود. این بدان معنی است که در سال ۱۴۳۰ به ازای هر ۱۰۰ زن سالمند کشور ۸۸ مرد سالمند خواهیم داشت.اصلی‌ترین دلیل زنانه شدن سالمندی نیز توسعه یافتگی است، چرا که در کشورهای توسعه یافته امید زنان به زندگی بیش از مردان است و با این که نسبت جنسی مردان در بدو تولد به زنان بیشتر است، اما این نسبت با افزایش سن به سمت زنان تغییر می‌یابد. نکته مهم دیگر این است که آمار و ارقام نشان می‌دهد که ما وارد مرحله نخست سالمندی شده‌ایم و ناگزیر مراحل مختلف آن را طی خواهیم کرد، اما آنچه مهم است این است که زمان عبور ما از این مراحل بسیار کمتر از زمان کشورهای دیگر است و این ما را در اتخاذ سیاست‌ها در تنگنا قرار می‌دهد، چرا که کشوری مانند فرانسه برای گذر از مرحله اول سالمندی به مرحله دوم آن ۶۰ سال فرصت داشت که در این زمان به خوبی می‌توانست برنامه‌ریزی کند، اما ایران برای طی این مرحله تنها ۲۰ سال زمان دارد که در صورت عدم برنامه ریزی صحیح می تواند کشور را با بحران مدیریت سالمندی مواجه می‌کند.در حال حاضر در ایران شورای ملی سالمندان تشکیل شده، اما تاکنون فعالیت موثری انجام نداده است. مراحل سالمندی جمعیت: سالمندی جمعیت سه مرحله دارد. - مرحله اول سالمند شدن زمانی است که بین ۷ تا ۱۴ درصد جمعیت جامعه در سنین بالای ۶۰ سال قرار بگیرند. - مرحله دوم سالمند شدن زمانی است که بین ۱۴ تا ۲۱ درصد جمعیت جامعه در سنین بالای ۶۰ سال قرار بگیرند. - مرحله سوم مرحله فوق سالمندی است که در این مرحله بیش از ۲۱ درصد از جمعیت جامعه در سنین بالای ۶۰ سال قرار دارند. - برخی از کشورهای توسعه یافته مثل آلمان و انگلستان بین سالهای ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ در مرحله سالمند شدن قرار داشته‌اند و از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۳۰ وارد مرحله دوم و از سال ۲۰۳۰ به بعد وارد مرحله سوم سالمندی می‌شوند . - ورود کشورهای توسعه یافته آلمان، انگلستان و فرانسه به مرحله سالمند شدن از سال ۱۹۴۰و ژاپن از سال ۱۹۷۰ بوده است. این کشورهای توسعه یافته بهمراه کشور کره جنوبی در سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ وارد مرحله فوق سالمندی (انفجار سالمندان) می‌شوند. - کشورهای در حال توسعه ایران ، ترکیه، مصر و پاکستان از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ وارد مرحله سالمند شدن شده و از سال ۲۰۵۰ به بعد وارد مرحله فوق سالمندی (انفجار سالمندان) می-شوند. - نکته قابل توجه اینکه کشور توسعه یافته ژاپن که بعد از دیگر کشورهای توسعه یافته وارد مرحله اول سالمندی شده بود، قبل از همه کشورها وارد مرحله فوق سالمندی می‌شود. استوانه‌ای شدن هرم جمعیت ایران تا ۳۰ سال آینده: بر اساس پیش‌بینی انجام شده در سال ۱۴۰۵ هجری شمسی ساختمان سنی و جنسی جمعیت به شکل هرم سنی نامرتب خواهد بود. در این حالت رشد جمعیت آهسته خواهد شد. هرم جمعیت ایران تا ۳۰ سال آینده استوانه‌ای می‌شود. در حال حاضر جمعیت جوان جامعه بیشتر از سالمند بوده، اما به زودی با پیشی گرفتن جمعیت سالمند به جمعیت جوان ایران در آینده نزدیک، شاهد پیرشدن ایرانیان خواهیم بود. پی نوشت: ۱- حد پایین: حد پایین یعنی میزان رشد بر اساس شیب نزولی که در اینجا منظور نرخ رشد جمعیت است که به سمت پایین ترین حد ممکن در حرکت است. ۲- حد متوسط: یعنی میزان رشد بر اساس شیب نه چندان بالا . نرخ رشد جمعیت ایران در حال حاضر ۱.۶ درصد است که به گفته‌ی مسئولان، بین سالهای ۱۴۱۵ تا ۱۴۲۰، صفر خواهد شد و بعد از آن، رشد منفی را تجربه می‌کند. شواهد نشان می دهد حرکت جامعه ما بر همین روند استوار خواهد بود که به این حد پایین رشد می گویند و اگر روند کنونی مقداری اصلاح شود به آن حرکت بر اساس حد متوسط گویند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[مشاهده در: www.alef.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها