واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چه کنیم که سنگین وزن شویم ؟!
پس از فرمان حیات بخش الهی و نفح صور دوم ، تمام آدمیان حیاتی دوباره می یابند و در پیشگاه الهی اجتماع می شوند " و نفخ فی الصّور فجمعناهم جمعاً ؛ و در صور دمیده شود همهی آنان را گرد خواهیم آورد .1براساس آیات و روایات متعدد ، این حشر همگانی مقدمه ای برای تشکیل دادگاه عدل الهی و حسابرسی به اعمال انسان ها می باشد . از نخستین مراحل و مواقف سخت در روز قیامت و حسابرسی ، موقف نامه ی اعمال و گشودن و خواندن آن می باشد . نامه ی اعمال از گواهان انکار ناپذیر روز محشراست که در آن خوبی ها و بدی ها ، ریز و درشت همه منعکس شده است که در آیات و روایات با تعبیرات مختلفی بیان شده است ؛الف ) کتاب ؛ " و وضع الکتاب فتری المجرمین مشفقین ممّا فیه... ؛ و کتاب و کارنامه ی [عمل شما در میان] نهاده می شود ، آن گاه مجرمان را از آنچه در آن است ، بیمناک می بینی ." 2ب) زبر ؛و کلّ شیء فعلوه فی الزّبر ؛ و هرچه کردهاند در کتابها [ی اعمالشان درج] است ."3راغب در مفردات می گوید : « کلّ کتاب غلیظ الکتابة یقال له زبور؛ هر نامه ای که با خطوط درشت نگاشته شود ، به آن زبور گفته می شود .» 4ج ) طائر؛ " وکلّ انسان الزمناه طائره فی عنقه و نخرج له یوم القیامة کتاباً یلقاه منشوراً؛ ما طائر هر انسانی را بر گردنش قرار داده ایم ، و روز قیامت کتابی برای او بیرون می آوریم که آن را در برابر خود گشوده می بیند ."5طائر در اصل به معنی پرنده است ولی در این جا منظورعمل خیر و شرّهر انسانی است که مانند پرنده ای بال می گشاید و از او جدا می شود.6در آیه ذکر شده دلیل آنکه طائر همراه الزمناه و فی عنقه ذکر شده ، بر این است که نتیجه ی اعتقادات و اعمال انسان در دنیا و آخرت از او جدا ناشدنی است . کارهای خوب نیکوکاران مانند گردنبندی زینتی و نشانه ی جمال و شرافت و محبوبیّت اوست ، و کارهای زشت بدکاران نشانه ی ذلّت و خواری و بدبختی آن ها می باشد . د) صحف ؛" واذا الصّحف نشرت ؛ و آن گاه که نامه ها از هم بگشایند ." 7 ماهیت کتابت در نامه ی اعمال بدون شک نامه ی عمل انسان در آخرت ، از جنس دفتر و کتاب دنیوی نیست که خطوطی بر اوراق آن نقش بسته باشد و ثبت و ضبط رفتارهای آدمی در آن ، از طریق کتابت صورت پذیرفته باشد . بلکه نقوشی است گویا و غیر قابل انکار ، که هیچ کس را یارای نفی آن نمی باشد _ حال آن که خطوط و نقوش معمولی در این دنیا قابل رد و انکار است _ چنین کارنامه ای مایه ی رسوایی بدکاران و افتخار نیکوکاران است . علاوه بر آن از آیات و روایات به خوبی استفاده می شود که اعمال آدمی در آن چنان ثبت است که با یک نگاه می توان بر آن واقف شد .8و کتاب و کارنامه ی [عمل شما در میان] نهاده می شود ، آن گاه مجرمان را از آنچه در آن است ، بیمناک می بینی حقیقت این کتاب چیست ؟"یوم تجد کلّ نفس مّا عملت من خیر مّحضرا وما عملت من سوء ؛ روزی که هر کسی آن چه کار نیک به جای آورده و آن چه بدی مرتکب شده ، حاضر شده می یابد ."علامه طباطبایی1 در تفسیر المیزان با استفاده از آیه 30 سوره آل عمران ؛ می فرماید : " کتاب مزبور در بردارنده ی حقیقت اعمال و نتایج خیر و شر آن هاست,، نه این که مانند کتاب های معمولی عبارت از خطوط و رسم ها بوده باشد ، پس آن کتاب عبارت است از همان اعمالی که خداوند آن را به انسان نشان میدهد که دیگر جای حاشا و تکذیب نماند ، چون هیچ دلیلی محکمتر از مشاهده و دیدن نیست . "9در حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است :" اذا کان یوم القیامة رفع الإنسان کتاب ثمّ قیل له اقرء قلت فیعرف ما فیه فقال : انه یذکره فما من لحظة ولا حکمة ولانقل قدم ولاشیء فعله الاذکره ، کانه فعله تلک الساعة ، ولذلک قالوا یا ویلتنا ما لهذا الکتاب لایغادر صغیرةً ولا کبیرةً الاّ احصاها ؛ هنگامی که روز قیامت می شود ، نامه اعمال آدمی را به دست او می دهند ، سپس گفته میشود بخوان . راوی این خبر می گوید: عرض کردم آیا آنچه را که در این نامه است می شناسد و به خاطر می آورد؟ امام (ع) فرمود: همه را به یاد می آورد,، هیچ لحظه و هیچ کلمه ای ، هیچ گامی و هیچ عمل دیگری انجام نداده ؛ مگر آن که با خواندن آن کتاب همه را به یاد می آورد . به طوری که گویا همان لحظه آن را انجام داده است ! به همین جهت می گویند: وای بر ما این چه کتابی است که از هیچ کوچک و بزرگی از اعمال ما چشم پوشی نکرده ، و همه را بر شمرده است ." 10 اقسام نامه ی اعمالآیات قرآن سه نوع نامه عمل را بیان می فرماید: اول: کتابی که برای هر انسانی جداگانه موجود است و تمام جزئیات اعمال او در آن منعکس می باشد که گاه به دست راست و یا چپ داده می شود ." وکلّ انسان ألزمْناه طائره فی عنقه ونخرج له یوم القیامة کتاباً یلقاه منشوراً . اقرأ کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیباً ؛و کارنامه ی هر انسانی را به گردن او بسته ایم ، و روز قیامت برای او نامه ای که آن را گشاده می بیند ، بیرون می آوریم ، نامه ات را بخوان ، کافی است که امروز خودت حسابرس خود باشی ." 11دوم: نامه اعمال امت ها که مجموعه ی اعمال یک امت در آن جمع است نیز گواه این معنا می باشد ؛" کلّ امّة تدعی الی کتابها ؛ هر امتی به سوی کارنامهی خود فرخوانده می شود ." 12سوم: کتاب واحدی که اعمال همه از اولین تا آخرین در آن ثبت است ، و در حقیقت دفتر کلّی ، همگانی و مرکزی محسوب می شود . همچنان که در آیه 49 سوره کهف به این نامه عمل اشاره شده است . در حقیقت می توا ن گفت :عقیده به عالم پس از مرگ و بقای اثر اعمال آدمی ، می تواند از عوامل بازدارنده قوی در برابر گناه و خطاکاری و نیز به عنوان عامل محرک نیرومند برای تشویق سرمایه گذاری مادی و معنوی در راه خدمت به خلق خدا و نیکی ها گردد .به عبارتی می توان گفت یکی از مسائل مهم در قیامت ، بحث نامه ی اعمال است که در این دنیا باید هر چه بهتر و بیشتر به آن پرداخته شود تا در قیامت با سنگین بودن آن از حسنات و خوبی ها بتوانیم از آن بهترین بهره برداری و استفاده راببریم .ما طائر هر انسانی را بر گردنش قرار داده ایم ، و روز قیامت کتابی برای او بیرون می آوریم که آن را در برابر خود گشوده می بیند
اسباب سنگینی میزان اعمالبدون شک ، ارزش همه اعمال نیک و صالح یکسان نیست ، و با هم تفاوت زیادی دارن د، و به همین جهت در روایات مختلف اسلامی ، روی پاره ای از اعمال خیر، تکیه بیشتری شده است ، و آنها را اسباب سنگینی میزان و ترازوی عمل در قیامت شمرده اند . اخلاق نیكو امام سجاد (ع) از پیامبر اسلام (ص) نقل میكند كه آن حضرت فرمود: ما یُوضَعُ فی میزانِ امْرِیٍ یَوْمَ القیامَةِ اَفْضَلُ مِنْ حُسْنِ الخُلْقِ ؛ »در میزان هیچ انسانی روز رستاخیز چیزی گرانبهاتر از خُلق نیكو نیست .» 13 درود فرستادن بر پیامبر اسلام و اهل بیت آن حضرت امام باقر (ع) میفرماید : ما فِی الْمیزانِ شَیء اَثقَلُ مِن الصَلوةِ علی مُحمّدٍ و آل محمّدٍ ؛ »در میزان عمل چیزی سنگینتر از درود فرستادن بر محمّد (ص) و آل محمّد (ص) نیست .»14 شهادت به وحدانیّت خداوند پیامبر اسلام (ص) در تفسیر" لا اله الاّ الله " فرمود: « بِوَحْدانِیّةِ لا یَقْبَل اللهُ الاَعمالَ الاّبِها وهِی كَلِمَةُ التَقْوی یُثْقِلُ اللهُ بِها اَلْموازینَ یَوْمَ القِیامَةِ ؛" لاالهالاالله " اشاره به وحدانیت خداوند است هیچ عملی بدون آن پذیرفته نمیشود و این ، كلمه تقواست كه ترازوی سنجش اعمال را در قیامت سنگین میكند .» 15به طور کلی كسی كه اعمال نیكوی او زیاد باشد ، میزان او سنگین خواهد بود ؛ و كسی كه اعمال نیكویش كم باشد میزانش سبك است ، واز طرفی نیز سیّئات ، موجب خفّت و سبكی میزان می گردد.وچون میزان در قیامت به معنای عدل کامل است ، هرچه عمل به عدل نزدیکتر باشد ، کفه ی حسنات سنگین تر می شود . زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان1- کهف / 992- همان / 493- قمر / 52 4- راغب اصفهانی / مفردات الفاظ قرآن / ص 3775- اسراء / 136- مفردات راغب / ص 529 /7- تکویر / 10 8- همان / پیام قرآن : ج 6 . ص 104 9- همان / تفسیر المیزان : ج 13 . ص 7510- تفسیر نورالثقلین / ج 3 / ص 267 و تفسیر عیاشی / ج 2 / ص 32811- اسراء / 13 و 14 12- جاثیه / 2813- بحارالانوار/ ج 7 / ص 250 14- عروسی حویزی / عبد علی بن جمعه / 15- همان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 401]