واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
«روایت ناپدید شدن مریم» نویددهنده فعالیت یک ساموئل خاچیکیان بهتر در سینمای ایران است هراس تامل برانگیز ترسیدن و خندیدن اگرچه از نگاه روانشناختی به عنوان دو کنش رفتاری / احساسی متفاوت شناخته میشود و در سینما نیز به خلق دو ژانر مستقل وحشت و کمدی میانجامد، اما از نظر مخاطبشناسی، کم و بیش در یک ردیف قرار گرفته و هر دو به عنوان یکی از پرطرفدارترین ژانرهای سینمایی شناخته میشود.
آنچه ما از سینمای وحشت در غرب می شناسیم بیشتر مبتنی بر فناوری و جلوه های فنی و بصری در خلق موقعیت های دلهره آور است که به واسطه آمیختگی با صحنه های اکشن و خشن، واجد جذابیت های بصری و دراماتیکی شده و مخاطب را مرعوب خود می سازد، اما در ایران نه تنها این امکانات و تجهیزات مدرن سینمایی وجود ندارد یا کم بضاعت است بلکه ایجاد ترس تصنعی و تولید فیلم های وحشت و دلهره از منظر نگاه عرف و اخلاقیات اجتماعی نیز چندان پسندیده نیست بنابراین سینمای ما در تولید فیلم هایی که زیرمجموعه ژانر وحشت قرار می گیرد ضعیف و فقیر است. بر همین مبنا رویکرد محمدرضا لطفی در نخستین تجربه فیلمسازی بلندش را که آن هم یک نوع تجربه تازه و متفاوت است باید هوشمندانه ارزیابی کرد که به سراغ موضوعی برای دستمایه وحشت انگیزی خود رفته که ریشه در اعتقادات و باورهای مردم داشته و ترس ناشی از تماشای قصه نیز برآمده از تکنیک ها و حقه های سینمایی نیست و به جای ترس مجازی تلاش کرده امکان تجربه یک ترس واقعی و درونی را برای مخاطب فراهم کند. ترسی که قرار نیست تا صرفا مخاطب را برای لحظاتی بترساند تا از هیجان این موقعیت برای سرگرم ساختن او بهره ببرد بلکه ترس این فیلم تجربه یک هراس تامل برانگیز است که موجب می شود مخاطب درباره راز آفرینش و مثلا فلسفه خلقت جن و انس تامل کند و به خودآگاهی بیشتری درباره قدرت های مافوق طبیعی موثر بر زندگی دست یابد. روایت ناپدید شدن مریم روایت قصه زن و شوهری مستندساز است که چند سال پیش بر اثر حادثه ای رویت جن را تجربه کرده و در آن موقعیت دلهره آور (که در پایان فیلم به نمایش گذاشته شده و رمزگشایی می شود) ناپدید شدن مریم از طریق یک گروه پژوهشی به تصویر کشیده می شود. شاید ساختار روایی و فرمی که محمدرضا لطفی برای بیان قصه خود برگزیده کمتر سابقه اجرا داشته باشد. فیلم قصه ای داستانی درباره یک مستند و گروه مستندساز است به طوری که ساختار فیلم را به داستانی / مستند بدل کرده و از طریق رفت و برگشت های متناوب و منقطع بین این دو فضا پیش می رود. در واقع از طریق روایت موازی داستانی / مستند فیلمساز از ظرفیت های موجود و عقبه تاریخی مخاطب در ارتباط با جن از طریق مستند نمایی بهره برده و تجربه این وحشت را ملموس تر و درونی تر می سازد. تجربه این دلهره با یک نوع مکاشفه و رمزگشایی همراه شده تا مخاطب نه فقط از لحاظ حسی که از طریق ذهنی نیز بتدریج و گام به گام جلو آمده و در جهت کشف این ناشناخته، ترس را نیز تجربه می کند. واقعیت این است که آدمی اساسا از هر آنچه نمی شناسد نمی ترسد و اجنه نیز از آن مسائل اعتقادی / عرفی در جامعه ماست که اگرچه مخاطب درباره آن زیاد شنیده است، اما شناخت دقیقی درباره این موضوع ندارد و شاید یکی از کارکردهای ضمنی فیلم همین آشنایی زدایی از این مساله و شناخت بیشتر درباره جن به مخاطب باشد. این اطلاعات از دو طریق به وسیله دو کارشناس که با درام قصه نسبت دارند برقرار می شود؛ یکی روحانی حاضر در فیلم که درباره مسائل و مباحث اعتقادی اجنه صحبت می کند و دوم دکتر افشین یداللهی که از حیث روانشناختی موقعیت یک انسان جن زده را تشریح و تبیین می کند. بدیهی است با توجه به ساختار متفاوت و تجربه تازه فیلم در روایت و قصه گویی و البته ساختار درام / مستند بودن آن ارتباط برقرارکردن با این فیلم کمی سخت باشد حتی برای مخاطب خاص، اما جذابیت سوژه و حس تعلیقی که کارگردان ایجاد می کند او را با خود برای استمرار تماشا و تعقیب کردن قصه همراه می کند. ضمن این که خود فیلم با توجه به سبک و سیاق روایت و شمایل دراماتیکی اش یک نوع پیشنهاد به سینمای ایران و مخاطبان آن است که شکل دیگری از فیلم دیدن را تجربه کنند. پیشینه ژورنالیستی کارگردان و تجربه هایی که در ساخت فیلم های کوتاه به دست آورده به کمک او آمده تا دست کم شجاعت و ریسک ساخت چنین اثری را که نه به سینمای بدنه و تجاری مرتبط است و نه چندان در سینمای روشنفکرانه، آشنا و تجربه شده است به جان بخرد و چشم اندازی تازه را در برابر سینمای ایران در ساحت ژانر وحشت بگشاید، تجربه ای که می تواند فیلمسازان دیگر را نیز با اعتماد به نفس بیشتری به سراغ ساخت فیلم هایی از این دست سوق دهد و البته خود فیلمساز نیز از طریق یا به نمایش گذاشتن این تجربه جدید در معرض قضاوت مردم و منتقدان می تواند باز هم در همین فضا و موقعیت دست به فیلمسازی بزند و شاید ساموئل خاچیکیان بهتری به سینمای ما معرفی شود. سید رضا صائمی / جام جم
 
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]